8-mavzu: Yordamchi soʻzlar. Alohida guruh soʻzlar. Yordamchi soʻzlar ta’rifi va ularning turlari. Modal soʻzlar va ularning tasnifi. Undov soʻzlar va ularning tasnifi. Taqlid soʻzlar va ularning tasnifi. Reja



Yüklə 459,98 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə14/16
tarix03.12.2023
ölçüsü459,98 Kb.
#172054
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16
8-ma\'ruza

1

His-hayajon 
undovlari quyidagi ma’nolarni ifodalaydi: 
1) shafqat, mehribonlik: ie, o, voy, voy-ey, eh; 
2) sevinch, xursandchilik, zavqlanish: ho, o`h-ho`, ehe; 
3) qoyil qolish, rohatlanish: hay-hay (takrorlansa), oh-oh;
4) mamnuniyat, faxrlanish, mag`rurlanish, xayrixohlik: e-ha, eh, ha-ya, o`; 
5) undash, ogohlantirish, tasdiq: ha.
Undovlar yozuvda gap bo`laklaridan vergul bilan ajratiladi. Agar undov 
kuchli bo`lsa, his-hayajon bilan aytilsa, undov belgisi qo`yiladi: Eh! Havo naqadar 
sof va musaffo! 
Undovlarning asosiy qismi yasama emas, lekin mustaqil so`zlardan 
undovlarga ko`chgan so`zlar ham mavjud: 
1) olmoshdan : qani; 
2) fe’llardan: kel, hormang, yo`qol, bor-ey, yashang, kechirasiz: Kel, bir 
bahslashaylik!
His-hayajon undovlari, odatda, gap bo`lagi vazifasini bajarmaydi. Ular yo 
kirish so`z, yoki so`z-gap
bo`lib kelishi mumkin: 
Ie,
men kimni ko`ryapman? - 
Dod!
- ichkaridan dodlagan ovoz eshitildi. 
2

Buyruq-xitob 
undovlari ikki xil bo`ladi:
1) odamlarga qaratilgan undovlar:
a) kishilarning diqqatini tortish uchun qo`llanadigan: hoy, hay (bir marta 
aytilsa), hey, allo, ey; 


b) ta’kid, buyurish uchun qo`llanadigan: ma, tss, jim, marsh;
2) hayvonlarga yoki boshqa jonivorlarga qaratilgan undovlar:
a) hayvon va jonivorlarni chaqirish uchun qo`llanadigan: kisht, bah-bah, 
mosh-mosh, tu-tu-tu, kuch-kuch, gah, chuh, beh-beh, qurey-qurey;
b) hayvon va parrandalarni biror harakatdan to`xtatish uchun qo`llanadigan: 
ishsh, ho`k, tak; 
v) hayvon va parrandalarni biror ishni bajarishga undash uchun 
ishlatiladigan: pisht, drr, xix, hov-hov, cho`k, tek, hayt, chu.
3. Ko`rsatish, ta’kid
undovlari quyidagi ma’nolarni ifodalaydi:
1) ko`rsatish: hu, huv, hovv; 
2) javob, tasdiq, ta’kid, mulohaza: ha-ha-ha, xo`sh, labbay, ha.
Bulardan tashqari, quyidagi undovlarni urf-odat undovlari (ayrim darsliklarda 
nutqiy odat
undovlari deb ataladi: (25; 100.) tarzida ajratish mumkin: rahmat, 
marhamat, salom, xayr, barakalla, ofarin, balli, yashang, hormang, qulluq va b. 
Undovlar odatda 

Yüklə 459,98 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin