8-mavzu: Yordamchi soʻzlar. Alohida guruh soʻzlar. Yordamchi soʻzlar ta’rifi va ularning turlari. Modal soʻzlar va ularning tasnifi. Undov soʻzlar va ularning tasnifi. Taqlid soʻzlar va ularning tasnifi. Reja



Yüklə 459,98 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə2/16
tarix03.12.2023
ölçüsü459,98 Kb.
#172054
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16
8-ma\'ruza

bilan, uchun
ko’makchilari badiiy uslubda
– la , – chun
shaklida 
qisqarib qo’llanadi va chiziqcha bilan ajratib yoziladi:
Qalam-la men to’qiyman qoʻshiq, U – insonga, elga xizmatim (Zulfiya). 
Yurtim, seni faqat 
boyliklaring-chun 
Sevgan farzand boʻlsa, kechirma aslo! 
(A.Oripov)
2) Ko’makchi vazifasida qo’llanuvchi so’zlar (vazifadosh ko’makchilar): 
a) 
ravish
: avval, keyin, so’ng, ilgari, burun, beri, buyon, asosan, binoan; 
b) 
ravishdosh
: qarab, bo’ylab, boshlab, tortib, ko’ra, yarasha; 
s) 
sifatdosh
: qaraganda;
d) 
ot
: ost, ust, old, orqa, yon, ich, ket, ora, bosh, o’rta, qosh, yoqa. 
Bular ko’makchi vazifasida kelganda, atash ma’nosini yo’qotadi, shuning 
uchun ma’lum so’roqqa javob bo’lmaydi. O’zi qo’shilgan so’z bilan birgalikda 
bitta so’roqqa javob bo’ladi va bitta gap bo’lagi vazifasida keladi
Qiy-chuv, o’yin-kulgi orasida darrov qosh qoraydi. Tutlarning orasida Kamol 
bilan G’ulom ko’rindi. 
Ko’makchilarning ma’no turlari 
Ko’makchilar yetakchi so’zga bog’lanib, unga turli qo’shimcha ma’nolar 
yuklaydi: 
sababli, tufayli, uchun – maqsad, sabab, aloqadorlik;
tomon, qarab, sari, bo’ylab, yoqalab – yo’nalish; 
haqida, to’g’risida – fikr mavzusi;
kabi, singari, yanglig’ (misoli) – o’xshatish, qiyoslash; 
qadar – chegara;
sayin – payt, izchillik, davomiylik; 
orqali - vosita;
chog’li, chamasi – chama, taxmin;
osha, bo’ylab – makon bo’ylab sodir bo’lish ma’nosini;
bo’yicha – moslik; 
uzra – biror sath bo’ylab yo’nalish;
ichra – biror predmetning ichida sodir bo’lish ma’nosini; 


degan – atash;
bo’yi – davomlilik;
holda (yo’sinda) – holat; 
ko’ra – sabab, ta’kidlash, qiyoslash; 
qarshi – zidlik;
qarab, qarata – yo’nalish, o’lchov; 
qaraganda – ta’kidlash, qiyoslash;
qaramasdan-qaramay – to’siqsizlik;
yarasha –moslik;
doir – aloqadorlik;
asosan, binoan, muvofiq – tayanch;
so’ng, avval, keyin, burun, ilgari – payt; beri, buYon – payt;
boshqa, tashqari, o’zga, bo’lak – mustasnolik;
nari – ish-harakatning chegarasi;
boshlab, tortib – boshlanish vaqt, nuqta ma’nolarini ifodalaydi. 
Vosita, sabab, maqsad, qiyos – o ’xshatish munosabatlarini ifodalovchi – bilan, 
uchun, kabi, singari, yanglig’, sayin, sari, sababli, orqali, tufayli, chog’li, osha, 
bo’ylab, bo’yicha, uzra, ichra,bo’yi(n)cha, bo’yi, chamasi, haq(i)da// to’g’ri(si)da,
holda//yo’sinda, degan/deydigan ko’makchilari 

Yüklə 459,98 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin