a)olgan bilimlarini ongli o‘zlashtira boradilar, b)bilimlarni amalda qo‘llay oladilar, v)savodli fikrlash malakalari ham orta boradi.
Mashq bajarish jarayonida til faktlarini doimo kuzatib boradilar, taqqoslaydi va nihoyat umumlashtiradi. Yozma va og‘zaki nutq madaniyatlarini takomillashtirish imkoniyatlariga ega bo‘ladi. Mashqlar o‘quvchilarning mustaqil fikrlash bilimlarini ongli o‘zlashtirish faoliyatlarini yaxshilaydi. Ko‘p yozish natijasida o‘quvchida ayrim so‘z shakllarini yoki tilini belgilarni to‘g‘ri qo‘llab ketaverish shakllanib qoladi.
Boshlang‘ich sinf dasturiga ko‘ra 2-sinfda 30-40 so‘zli matn tanlanadi, so‘roqlar yordamida bayon yoziladi. 3- sinfda 40-60 so‘zli 3-5 qismli (reja) matn, 4-sinfda 70-90-so‘zli mustaqil tuzilgan reja asosida bayon yoziladi. Bayonning ahamiyati: – bolalarda adabiy nutq to‘g‘ri shakllanadi; – nutq madaniyati egallanadi; – badiiy uslub singdiriladi; – tilga sezgirlik oshiriladi. Bayonning mavzulari: – kishilarning hayoti, mehnati, yutuqlari ifodalangan matn; – tabiat bilan bog‘langan matn; – fan-texnika madaniyat yutuqlariga oid matn.
Bayon – o‘qib berilgan namunaviy matnni, matn mazmunini ma’lum tayyorgarlikdan so‘ng yozma qayta hikoyalashdir. Namunaviy matn og‘zaki va yozma hikoya qilinadi. Har qanday qayta hikoyalash asosida bayon yozish mumkin. Bayon uchun kichik hajmdagi, tuzilishi sodda matn tanlanadi, keyin u murakkablashtirilib boriladi.
BAYON mavzusi o‘quvchilarning bilimini kengaytiradi. Dunyoqarashini shakllantiradi. Qayta hikoyalashda til materiallaridan, nutq xilma-xilligidan, sintaktik qurilishdan foydalana olish zarur.
QAYTA HIKOYALASHDA VOQEALAR IZCHILLIGI, ASOSIY FAKTLAR SAQLANISHI KERAK
Qayta hikoyalashda maxsus tayyorgarlikda quyidagi talablarga rioya qilinadi: 1) Qayta hikoyalash turi haqida o‘quvchilar ogohlantiriladi. To‘liq matnga yaqinlashtirib, tanlab, qisqartirib ijodiy qayta hikoyalanadi. 2) Suhbat, matn mazmuni tahlil qilinadi, til oborotlari, gaplari aniqlanadi. 3) Qayta hikoyalashni puxtalash uchun ifodali o‘qish. 4) Matnni kompozitsiyali qismlarga bo‘lish, sarlavha, reja tuzish. 5) Matnni qayta hikoyalash, kamchiliklarini tuzatish. 6) Qayta hikoyalashni bolalar hayoti bilan bog‘lash.
