A. A. Karimov j. E. Kurbanbayev s. A. Jumanazarov
Sintetik va analitik (tahliliy) hisob
Yüklə 4,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sintetik schyotlar
|
3.3. Sintetik va analitik (tahliliy) hisob
X o‘jalik yurituvchi subyektlar zimmasidagi mablag1 laming holati turli tuman bo‘lib, ulami to ‘liqligini nazorat qilish buxgalteriya hisobi zimmasidadir. M ablag‘lami turlari bo‘yicha hisobga olishda buxgalteriya hisobi schyotlaridan foydalaniladi. Har bir schyot bir turli mablag‘lar harakatini hisobga olish uchun belgilangandir. Masalan: “Kassa” schyotida faqat kassadagi pul m ablag‘larining kirim-chiqimi hisob-kitob qilinadi va bu to‘g ‘risida to ‘liq m a’lumot olish imkonini beradi. Demak, schyotlar yordamida xo‘jalik yurituvchi subyektlar zimmasidagi m ablag‘lar harakati turlari bo‘yicha nazorat qilinadi. Nazorat ishlarida mablag‘lar harakati o ‘lchov birliklari bo‘yicha va pul ifodasida olib boriladi. Har bir xo ‘jalik yurituvchi subyekt o ‘z mablag‘larini to ‘liqligini, undan samarali foydalanishni nazorat qilib borish maqsadida sintetik va analitik hisob schyotlaridan foydalanadi. Sintetik schyotlar deb, xo‘jalik mablag‘lari harakatini va ular tashkil topish manbalari holati haqidagi m a’lumotlami umumlashtirib, pul o‘lchov biriligida aks ettiriladigan schyotlar tizimiga aytiladi. Sintetik schyotlar orqali yuritiladigan hisob esa, sintetik hisob deb ataladi. Analitik (tahliliy) hisob schyotlari esa xo‘jalik m ablag‘lari va ulaming manbalari haqidagi m a’lumotlami alohida turlari b o‘yicha, aniq ko‘rsatkichlar orqali ifodalaydi. Ya’ni, sintetik schyotlardagi yozuvlami turlari bo‘yicha tarkibiy qismlarga bo‘lib o ‘rganuvchi schyotlar analitik schyotlar deb aytiladi. Analitik hisob schyotlari miqdori u qo‘llanayotgan korxona, tashkilot va muassasaning iqtisodiyotning qaysi tarm og‘ida ekanligi, 55 ulaming faoliyati katta yoki kichikligiga bog‘liq bo‘ladi. Quyidagi misollar orqali sintetik va analitik schyotlami bir-biridan farqi va shu bilan birga ulami o ‘zaro bog‘liqligini ko‘rib o ‘tamiz. Misol uchun “Yoqilg‘ilar schyoti”ni olaylik: Boshlang‘ich qoldig‘i 5000000 so‘m, oy davomida kirimga qabul qilingan yoqilg‘ilar summasi 1456000 so‘m; Misolimizdan ko‘rinib turibdiki, kirimga qabul qilingan yoqilg‘ilar summasi pulda ifodalangan, Iekin “Yoqilg‘ilar” schyotida uning miqdori, assortimenti, bir birlik mahsulot bahosi ko‘rsatilmadi. Chunki, yuqorida sintetik schyotlarda mablag‘lar harakati faqat pulda hisobga olinishini ta’kidlagan edik. 3.2-jadval Yüklə 4,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|