A. A. Yusupxodjayev,B. T. Berdiyarov

Eritmani kimyoviy tozalash usuli 
Kimyoviy usul bilan rux sulfat eritmasini kobaltdan tozalanadi. Eritmada 
kobaltni miqdori 7-10 mg/l tashkil qiladi. Agarda uni konsentratsiyasi 3-4 mg/l dan 
ziyodroq bo‘lsa, bo‘lajak ruxni elektroliziga halaqit beradi. 
Kimyoviy usulda eritmaga reagentlar nitrozo – naftol (S
10
N
6
N OON), yoki 
Sheippe tuzi (Na
3
SbS
4
∙ nH
2
O) beriladi. Jarayon 2-4 soat, 40-50 
0
S da o‘tadi. SHu 
davrda kobaltni qiyin eriydigan birikmalari hosil bo‘ladi va cho‘kmaga o‘tadi. 

---

166 
CHo‘kma eritmadan filtrlarda ajrashiladi. Filtrlashdan oldin eritma oxak bilan 
rN=5,4 neytrallanadi. 
Kobaltni qoldiq mikdori eritmada 1 – 2 mg/l tashkil qiladi. Cho‘kma esa 
2% kobaltga ega. Bu cho‘kmadan kobaltni ajratib olish mumkin.
Eritmada xlorni mikdori 500-800 mg/l gacha boradi. Bo‘lajak texnologik 
operatsiyalarga xalaqit bermasligi uchun, xlorni mikdorligi 80-150 mg/l dan 
oshmasligi kerak.
Xlordan eng effektiv tozalash usuli – uni kumush tuzlari bilan 
cho‘ktirishdir:
Ag
2
SO
4 
+ 2 NaCI= 2 AgCI + Na
2
SO
4
(3.28)
Xlor kuchsiz nordon muxitda, qoldiq mikdorligi 1 – 2 mg/l gacha 
cho‘ktiriladi. Odatda etirmani qisman tozalashda va tozalanmagan eritma bilan 
aralashtiriladi.
Bir xil zavodlarda mis tuzlari yordamida tozalanadi.
2 CuSO
4
+ Zn + 2CI
-
= Cu
2
CI
2
+ ZnSO
4
+ SO
4
(3.29) 
Xlorningqoldiqmikdori 100 – 150 mch/ltashkilqiladi.
 
 
Nazorat savollari 
1. Rux kuyindisini tanlab eritish amaliyoti va dastgohlari? 
2.
Standart potensiali bo‘yicha ma’lumotlar keltiring? 
3. Eritmani sementatsiya yo‘li bilan tozalash usullari?
4. Gidrolitik tozalash amaliyoti?