A avloniy nomidagi xalq ta’limi muammolarini o‘rganish va istiqbollarini belgilash ilmiy-tadqiqot
Yüklə 51,46 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Reyting tizimining vazifalari quyidagilardan iborat:
a) o‘quvchilarda Davlat ta’lim standartlariga muvofiq tegishli bilim, ko‘nikma va malakalarini shakllanganligi darajasini nazorat qilish; b) o‘quv fanlari bo‘yicha o‘quvchilarning doimiy ravishda darslarga tayyorgarlik bilan kelishini ta’minlash; v) o‘quvchilarning bilimlari, ko‘nikma va malakalarini baholashda haqqoniylik, ishonchlilik va qulay shaklda baholash prinsiplariga rioya etilishini ta’minlash; g) o‘quvchilarda bilim, ko‘nikma va malaka saviyasini shakllanish sur’atini muntazam ravishda tahlil qilib borish; d) o‘quvchilarning bilimlari, ko‘nikma va malakalari darajalarini taqqoslash va ta’lim jarayonida o‘zaro musobaqa muhitini yaratish; e) o‘quvchilarni ta’limning keyingi bosqichiga tayyorlash, kasb tanlashga yo‘llash ishlarini mukammallashtirish; j) o‘quvchilar bilimlari, ko‘nikma va malakalarini shakllanishida yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan bo‘shliqlarning oldini olish, ularni aniqlash va bosqichma- bosqich bartaraf etilishini amalga oshirish; z) o‘quvchining to‘laqonli bilim olishi uchun unga eng maqbul pedagogik, didaktik, psixologik sharoitni yaratish; i) o‘quvchilarda bilim, ko‘nikma va malakaning mustahkamlab borilishini 4 ta’minlash hamda ularni qo‘llab-quvvatlash, ruhlantirish va ilhomlantirish. REYTING TIZIMINING NAZORAT TURLARI VA ULARNI AMALGA OSHIRISH O‘quvchilarning bilim saviyasi va o‘zlashtirish darajasining Davlat ta’lim standartlariga muvofiqligini ta’minlash uchun quyidagi nazorat turlarini o‘tkazish nazarda tutiladi: joriy nazorat — so‘rovlar, nazorat ishlari yoki testlar tarzida o‘quvchilarning bilimlari, ko‘nikma va malakalari muntazam nazorat qilinadi; oraliq nazorat — chorak tamom bo‘lganda va o‘quv dasturining tegishli bo‘limi tugallangandan keyin o‘quvchilarning bilimlari, ko‘nikma va malakalarini baholash uchun amalga oshiriladi. U yozma nazorat ishi yoki testlar shaklida o‘tkaziladi. Ushbu nazoratda foydalaniladigan materiallar o‘quv fani o‘qituvchisi tomonidan tayyorlanadi. Oraliq nazoratda nazorat ishlarining miqdori va mavzulari o‘quv dasturiga asoslangan mavzuiy rejada belgilanadi hamda muddati va shakli ko‘rsatiladi; bosqichli nazorat — o‘quv yili tamom bo‘lgandan keyin og‘zaki, yozma imtihon hamda test sinovlari shaklida amalga oshiriladi. Uning asosida reyting aniqlanadi va o‘quvchini navbatdagi sinfga o‘tkazish to‘g‘risida qaror qabul qilinadi. Bosqichli nazorat materiallari namunalari O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligining Respublika ta’lim markazi tomonidan tayyorlanadi. Nazorat ishlari materiallari namunalariga ijodiy yondashgan holda o‘quv fani o‘qituvchilari bosqichli nazorat materiallariga o‘zgartirishlar kiritishi va ularni uslubiy birlashmalar muhokamasidan o‘tkazib, joriy etishlari mumkin; yakuniy nazorat — o‘qish tugallangandan keyin davlat attestatsiyasi shaklida o‘tkaziladi. O‘QUVCHILARNING BILIM SAVIYASINI BAHOLASH VA YAKUNIY REYTING KO‘RSATKICHLARINI ANIQLASH 1. Reyting tizimida o‘quvchining har bir fan bo‘yicha o‘zlashtirish darajasi ballar orqali ifodalanadi. 5 2. Har bir nazorat turi qanday shaklda o‘tkazilishidan qat’i nazar, besh (5) ballik (“5”, “4”, “3”, “2”, “1”) usulda butun sonlar yordamida baholanadi. O‘quvchilarning har bir nazorat turi bo‘yicha bilimini baholash va reyting ko‘rsatkichini aniqlash ularning o‘quv fani mavzusi bo‘yicha tasavvurga ega bo‘lishi, mavzuning mohiyatini tushunib yetishi va aytib bera olishi, olgan bilimlarini amalda qo‘llay olishi, mustaqil mushohada yurita olishi, ijodiy fikrlay olishi va xulosa qabul qila olishi, masalalar hamda mustaqil ishlarni bajarishi kabi mezonlarga qarab amalga oshiriladi. 3. Haftasiga 2 va undan ortiq soat o‘qitiladigan o‘quv fanlari bo‘yicha choraklik va yillik baholar belgilanadi: Chorak davomida joriy va oraliq nazoratlarda olingan ballar asosida choraklik baho, choraklik baholar va bosqichli nazoratda olingan ball asosida yillik baho aniqlanadi. Bosqichli nazorat o‘tkazilmaydigan o‘quv fanlari bo‘yicha yillik baholar choraklik baholarga qarab belgilanadi. 4. Haftasiga 0,5 va 1 soat o‘qitiladigan o‘quv fanlari bo‘yicha yarim yillik va yillik baholar belgilanadi: - yarim yil davomida joriy va oraliq nazoratlarda olingan ballar asosida yarim yillik baho; - yarim yillik baholar va bosqichli nazoratda olingan ball asosida yillik baho aniqlanadi. Bosqichli nazorat o‘tkazilmaydigan o‘quv fanlari bo‘yicha yillik baholar yarim yillik baholarga qarab belgilanadi. 5. Baholash o‘quvchini sinfdan-sinfga o‘tkazish uchun asos bo‘ladi. O‘quvchini keyingi sinfga o‘tkazish ijobiy baho olgan taqdirda amalga oshiriladi. Maktab pedagogika kengashi qarori bilan o‘quvchilar qoniqarsiz baholar bilan sinfdan-sinfga o‘tkazilishi mumkin. O‘quvchining yillik reyting ko‘rsatkich ballarini aniqlash usuli o‘quv fani xususiyatidan kelib chiqqan holda o‘qituvchi tomonidan belgilanadi. 6 O‘quvchilarning nazorat turlari bo‘yicha olgan ballari hamda choraklik (yarim yillik) va yillik (yakuniy) baholari, shuningdek, yillik reyting ko‘rsatkich ballari sinf jurnaliga qayd etiladi. O‘quvchining choraklik (yarim yillik), yillik (yakuniy) baholari va yillik reyting ko‘rsatkich ballari uning tabelida qayd etiladi. O‘quvchilarning o‘quv yili davomida nazorat turlari bo‘yicha olgan ballari hamda yillik (yakuniy) baholari asosida har bir o‘quv fanidan yillik reyting ko‘rsatkichi aniqlanadi: Bunda o‘quvchining yillik (yakuniy) bahosi: “5” bo‘lganda — 86, 90, 95 va 100 reyting ko‘rsatkich ballaridan biri; “4” bo‘lganda — 71, 75, 80 va 85 reyting ko‘rsatkich ballaridan biri; “3” bo‘lganda — 56, 60, 65 va 70 reyting ko‘rsatkich ballaridan biri qo‘yiladi. Yillik reyting ko‘rsatkich ballari yuqorida qayd etilgan ballardan iborat bo‘lib, uni belgilashda boshqa raqamlardan foydalanilmaydi, minimal 55 ball bundan mustasno. Umumiy o‘rta ta’lim muassasalari bitiruvchilari uchun choraklik (yarim yillik) baholar asosida yillik baho, shuningdek yakuniy nazoratda olingan ball va yillik baho asosida yakuniy baho aniqlanadi. Yakuniy davlat attestatsiyasi belgilanmagan o‘quv fanlari bo‘yicha yillik baho yakuniy baho hisoblanadi. Yakuniy baholar bitiruvchiga beriladigan umumiy o‘rta ta’lim to‘g‘risidagi shahodatnomaga qayd etiladi. AFZALLIKLARI • reyting tizimi o‘quvchilar bilim kursatkichlari darajasini, malakasini shakllantirish, o‘quvchini o‘qishga va foydali mehnatga bo‘lgan munosabatini ob’ektiv kompleks baholab beradi; • reyting, o‘quvchi shaxsini sifat ko‘rsatkichini aniqlaydigan sonli ko‘rsatkichdir; • O‘quvchilarni doimiy baholash va ular olgan baholarni taqqoslab borish; • O‘quvchilarda o‘qishga intilishga va o‘zaro bellashishga imkoniyatni 7 shakllantirish, ularni shu ruhda tarbiyalash; • O‘quv yurtlarida o‘qituvchilarning pedagogik faoliyatini to‘g‘ri baholash; • O‘quvchilar bilim saviyasi va malaka ko‘nikmalarini haqqoniy baholash; • O‘quvchilarni darslarga qatnashish intizomini yaxshilash va ularning fanlar bo‘yicha uzluksiz tayyorgarligini tashkil etish; • O‘quvchi va o‘qituvchining o‘z faoliyatini oldindan rejalashtirish, o‘quv jarayonining borishini tezkor tahlil qilish, o‘z faoliyatida zaruriy o‘zgartirishlar kiritish imkoniyatini yaratish. O‘quvchilar bilimini nazorat qilishning reyting tizimi afzalliklari yana shundan iboratki, u ijobiy motivatsiya hosil qiladi, o‘qishda muvaffaqiyatga erishish uchun intilish, o‘quv faoliyat bilan muntazam shugullanib borishga moyillik kelib chiqadi. XULOSA Reyting tizimi o‘quvchilarning bilim sifatini haqqoniy baholash, ularning bilimini o‘zaro taqqoslash orqali o‘quv jarayonida musobaqa, ya’ni bellashish muxitini yaratish imkonini beradi. Reyting tizimida o‘quvchilarning bilimi doimiy ravishda nazorat qilinadi va baholab boriladi. |