A. F. Shaxidov, A. D. Qayumov, R. M. Xudayqulov

Titratuvchi katoklar bilan zichlashtirish.
Bunday katoklar bilan yirik 
donali, qumli va supesli gruntlar zichlashtiriladi (4.4,v-rasm). Titratuvchi 
mashinalar aravachali yoki o‘ziyurar ko‘rinishda bo‘ladi. Tor sharoitda 
gruntlarni zichlashtirish uchun titratuvchi plitalardan foydalaniladi. Titratuvchi 
katoklarning tekis yuzali jo‘vali titratuvchi, titratuvchi qovurg‘ali, titratuvchi 
panjarali turlaridan foydalaniladi.
Keyingi vaqtlarda titratib zichlashtirish keng tarqalgan, mashinalarning 
turi ko‘paymoqda, alohida o‘zi yurar titratuvchi katoklar kombinatsiyasi hozirda 
ko’p qo‘llanmoqda. 
Titratuvchi mashinalarning bosimi o‘ta namlangan qumlar uchun 30-40 
MPa, muqobil namlikdagi qumlarda 60-100 MPa, qumloq tuproqlarda 150-20 
MPa, og‘ir qumloq tuproqlarda 250-300 MPa bo‘lishi kerak. 

---

67 
Massasi 4-5 t li titratuvchi katok bilan 40-50 sm, katta massali katoklar 
bilan 60-80 sm qatlamli gruntlar zichlashtiriladi. Tog‘ jinslarini 1,5 m 
qalinlikkacha zichlashtirishga erishilgan. Muqobil namlikda bir izdan o‘tishlar 
soni to‘rt-beshtadan iborat.
Titratuvchi katoklar chelnok usulida yoki qo‘shni qamrab olish 
masofasiga o‘tib ishlaydi (4.5-rasm). 
Yoyilayotgan qatlamning qalinligi katoklarning zichlashtirish qobiliyati, 
gruntning namligi va talab etiladigan zichlashtrish koeffitsientiga qarab 
belgilanadi (4.1-jadval). 
Gilli gruntlarni zichlashtirishning texnologik ko‘rsatkichlari 
4.1-jadval 
Zichlashtiruvchi 
mexanizmning turi 
Grunt namligi, 
qulay namlikka 
nisbatan 
Zichlashtirilayotgan
gruntning maksimal qalinligi, 
m 
Bitta izdan o‘tishlar soni 
Zichlashtirish koeffitsientlari 
0,94 
0,96 
1,00 
0,94 
0,96 
1,00 
Tebratuvchi, o‘zi yurar 
tekis 
yuzali 
katok
BW-161, og‘irligi 4575 
kg. 
Tebratuvchi, o‘zi yurar 
tekis 
yuzali 
katok
SA 151 D, og‘irligi 6700 
kg. 
Tebratuvchi, 
tekis
yuzali 
katok 
A-12,
og‘irligi 11800 kg. 
Tebratuvchi, o‘zi yurar 
qovurg‘ali 
katok 
SA511D,
og‘irligi15200kg. 
Tebratuvchi,o‘zi yurar 
qovurg‘ali 
katok 
HAMM-2522, og‘irligi
1,0 
0,9 
0,8 
0,7 
1,0 
0,9 
0,8 
0,7 
1,0 
0,9 
0,8 
0,7 
1,0 
0,9 
0,8 
0,7 
1,0 
0,9 
0,8 
0,30 
0,25 
0,20 
0,20 
0,40 
0,40 
0,35 
0,30 
0,55 
0,45 
0,45 
0,35 
0,55 
0,45 
0,45 
0,35 
0,60 
0,50 
0,45 
0,25 
0,25 
0,20 
0,20 
0,35 
0,30 
0,25 
0,20 
0,40 
0,40 
0,30 
0,25 
0,50 
0,40 
0,40 
0,30 
0,50 
0,45 
0,40 
0,20 
0,20 
0,15 
0,15 
0,30 
0,25 
0,20 
0,15 
0,35 
0,25 
0,20 
0,15 
0,35 
0,25 
0,25 
0,20 
0,40 
0,35 
0,30 
6-8 
8-10 
10-12 
14-16 
6-8 
8-10 
10-12 
12-14 
6-8 
8-10 
10-12 
10-12 
6-8 
8-10 
10-12 
10-12 
8-10 
10-12 
12-14 
8-10 
10-12 
12-14 
16-18 
8-10 
10-12 
12-14 
16-18 
8-10 
8-10 
12-14 
12-14 
8-10 
10-12 
12-14 
12-14 
8-10 
10-12 
12-14 
15-17 
17-19 
19-21 
21-23 
12-14 
14-6 
16-18 
18-10 
10-12 
12-14 
16-18 
18-20 
12-14 
14-16 
16-18 
18-20 
10-12 
12-14 
15-17 

---

68 
22000 kg. 
Pnevmoshinali katok 
DU-16 V, og‘irligi
25000 kg. 
0,7 
1,0 
0,9 
0,8 
0,7 
0,45 
0,35 
0,35 
0,30 
0,25 
0,40 
0,35 
0,35 
0,30 
0,20 
0,30 
0,25 
0,20 
0,18 
0,15 
12-14 
6-8 
8-10 
10-12 
12-14 
15-17 
8-10 
10-12 
12-14 
16-18 
17-19 
14-16 
16-18 
18-20 
20-22 
Izoh. Qumloq tuproqlarni zichlashtirishda bir izdan o‘tishlar sonining 
kattasi, qumloq tuproqlarda-kichik soni qabul qilinadi.