A. F. Shaxidov, A. D. Qayumov, R. M. Xudayqulov

 
3.5-rasm. Yo‘l poyining kengligini aniqlash uchun chizma 
 
Belgilashda yo‘l tuzilmasi ko‘ndalang kesimining oxirgi varianti hisobga 
olinadi.
Mukammal turdagi qoplamali yo‘llarda, yo‘l to‘shamasining tagigacha 
birinchi quriladigan yo‘l poyi kengligi, yo‘l polotnosining loyihaviy kengligiga 
qaraganda yon qiyalikning qiyaligi 1:
m
qiymatni hisobga olib V-A qiymatga 
katta bo‘ladi, bunda ko‘tarmaning qoshini pasaytirish yo‘l to‘shamasi ostiga 
teng bo‘ladi. Ko‘tarmaning yuqori kengligi (3.5- rasm) 
m
h
А
В
YT
2


(3.1) 
bu yerda: 
h
YT
- yo‘l to‘shamasining qalinligi, m; 
O‘ymalarni belgilashda yo‘l to‘shamasi qalinligining 
YT
h
qoshi belgisidan 
ayirib tashlab hisobga olinadi.

---

52 
Hamma kerakli nuqtalar qoziqlar bilan mahkamlanadi. Qoziqlarga suvda 
yuvilmaydigan bo‘yoq bilan piket va plyus, ko‘tarma va o‘ymaning belgisi 
yoziladi. Piketaji ko‘rsatilmagan bo‘laklarda yoki ular mashina bilan buzilgan 
joylarda, nuqtalar reperlar yordamida qo‘yiladi. Qoziqlar yer mashinalari yoki 
avtomashinalar bilan bosilib ketish havfi borligi uchun, ishchi hududdan 
tashqarida qo‘shimcha qoziqlar o‘rnatiladi, ular bosilgan qoziqlardagi nuqtalarni 
tiklashga yordam beradi.
Yo‘l poyi yon qiyaligi (ko‘tarma asosi va o‘ymaning qoshi) chegarasini 
belgilash (3.6 va 3.7- rasmlar) har bir kesimda, joylardagi hamma asosiy singan 
joylarda, alohida qilinadi. Qoya- toshlarda yo‘l poyining yon qiyaligi 
chegarasini belgilash quyidagi ifodalardan aniqlanadi: 
n
m
mH
B
l
к



1
2
'
, (3.2) 
n
m
mH
B
l
к



1
2
''
, (3.3) 
n
m
K
mH
B
l
o




1
2
'
'
, (3.4) 
n
m
K
mH
B
l
o




1
2
''
'
, (3.5) 
bu yerda: 
'
к
l
-gorizontal bo‘yicha ko‘tarma o‘qidan yon qiyalikning osti 
tomonidagi asosgacha bo‘lgan masofa; 
''
к
l
-o‘shanday, yon qiyalikning
yuqorisidan;
'
'
o
l
-gorizontal bo‘yicha o‘ymadan yon qiyalikning asosi 
qoshigacha bo‘lgan masofa; 
''
'
o
l
- o‘shanday, yon qiyalikning yuqori qoshigacha.

---

53