A. I. Karshibayev n. O. Ataullayev b. Sh. Narzullayev

2.7. Rasm Mehnat sharoitida motivatsiya sxemasi 
Ijobiy qoniqishni bartaraf etish
Insonni ish sharoitiga motivasiyalashga - «Gigienik motivasiya»
chegarasida yondashish (Gersburg bo‘yicha)
Konsepsiya
Adam
Avraam
Jismoniy va hayotiy
ehtiyojlarni qondirish
Ma'naviy ehtiyojlarni
qondirish
«Gigienik omillar»
«Motivatsion omillar»
Ish sharoitlari
Xavfsizlik
Mehnatga haq to‘lash
Samarali kompaniya siyosati
va boshqalar
Ish tarkibi
Jozibali natijalar
Maqsadga erishish
Tan olish
Rag‘batlantirish
va boshqalar
Ish
sharoiti
Mavjud
Mavjud
O‘z ishidan qoniqish
O‘z ishidan ijobiy qoniqish
Mavjud emas
Mavjud emas
O‘z ishidan qoniqmaslik

---

---

106
Har bir shaxs o'z ehtiyojlarini qondirish uchun o'z shaxsiy

maqsadlaridan foydalanadi va shuning uchun odamlarni boshqarish san'ati
orqali tashkilotning shaxsiy maqsad va vazifalarini samarali ta'minlaydi va
boshqaradi.
Shu nuqtai nazardan, ma'muriy hatti-harakatlar oddiy xodimlarning
hatti-harakatlari kabi noto'g'ri talqin qilinishi mumkin.
Mehnat sharoitida turtki berish masalalari Herzberg'ning ishiga
bag'ishlangan - "motivatsiya-gigiena" doirasida yondashuv mehnat
sharoitlarida insonni motivatsiya qilishi qo‘yidagi ikki tushunchaga
asoslangan.
1. Odam Atoning kontseptsiyasi insoniyatning muhim ehtiyojlarini
qondirishdir.
2. Ibrohim tushunchasi ma'naviy ehtiyojlarni qondirishdir.
Ushbu tushunchalar ikki omil guruhiga mos keladi:
1.Gigienik omillar.
2. Motivatsiya (qoniqarli) omillar.
Birinchi guruhga quyidagilar kiradi: mehnat sharoitlari, samarali firma
siyosati, xavfsizlik, ish haqi va boshqalar. Agar bu omillar yo'q bo'lsa,
unda insonlar ishdan norozi bo'ladi.
Ikkinchi guruhga quyidagilar kiradi: ishlarning mazmuni, maqsadlarga
erishish, jozibadorlik, tan olish, javobgarlik, targ'ib qilish va hk. Bu
omillarning yo'qligi ijobiy ishni qoniqtirishni bartaraf etishga olib keladi.

Xodimlarni

rag'batlantirishga
ta'sir
qiluvchi
asosiy
omillar
quyidagilardir:
- o'z ehtiyojlarini qondirish;
- ish haqi, jarima, jazo;
- xodimlar faoliyati va reaksiya (reaktsiya boshqaruvchisi) o'rtasida
qisqa vaqt oralig'i - qabul qilish va ruxsat berish;
- aniq standartlar juda yuqori bo'lishi kerak (miqdoriy standartlar,
ob'ektiv sifat standartlari ularning yo'qligidan yaxshiroq);
- xodimlarni standartlarni belgilashga jalb qilish;
- do'stona va erisha oladigan maqsadlarga ishontirish.
Muvaffaqiyatli omil - bu muayyan shaxsning zarur standartlarga
erishishi kerakligidir.

---

---

107
Motivatsiyaga ta'sir ko'rsatadigan omillar - "motivatsion kontur"

o'rtasidagi bog'liqlikdir, 2.8. rasmga muvofiq, xodimlarning ish jarayonida
ko'rsatgan sa'y-harakatlari "SMART" printsipini qondiradigan aniq
maqsadlar uchun amalga oshirilishi kerak, bu yetarli axborot, vosita, resurs
va boshqa parametrlarga asoslangan. Bunday holda, xodimlar tegishli
qobiliyat va ko'nikmalarga ega bo'lishi kerak. Bunday sharoitda ishning
maqbul sifati kutiladi, natijada xodimlar uchun ichki va tashqi
imkoniyatlar paydo bo'lishi kerak. Ishning yetarlicha sifati va
samaradorligi bo'lsa, xodimlar munosib mukofot kutadilar, mukofot
olganlar esa, yangi ish uchun tayyor bo'lishdan xursand bo'lishadi.