A. I. Karshibayev n. O. Ataullayev b. Sh. Narzullayev

3.2.Ikkilamchi energiya resurslaridan foydalanish orqali energiyani 
tejash va samaradorligini oshirish masalalari 
Termik texnologik jarayonlarda issiqlik jihozlari ya‘ni, quritish,
isitish, kuydirish, metallarga tyermik ishlov berish uchun issiqlik manbasi
tabiiy gaz, mazut, ko‗mir, torf hisoblanadi. Yoqilg‗ini yoqish uchun turli
xildagi gorelkali qurilma ishlatiladi. Bularning tuzilishi ishlatiladigan
yoqilg‗isiga ya‘ni, mazutli forsunka, gazli va ko‗mirli gorelkaga
bog‗liqdir. Garelkali qurilmalarning asosiy parametrlari quyidagilar
hisoblanadi:
-
Issiqlik quvvati;

-
Havo va yoqilg‗i bosimi;

-
Ishchi diapazonini rostlash.

Gorelkali qurilma minimal solishtirma yoqilg‗i harajatida issiqlik

o‗rnatmasining talab etilgan issiqlik quvvatini ta‘minlashi kerak.
Mazutni yoqish uchun forsunkalar ishlatiladi. Ular mexanik, bug‗li,
havoli va rotatsion turlarga bo‗linadi. Changsimon yoqilg‗ini yoqish
uyurmali gorelka yordamida amalga oshiriladi. Turli xil gorelkalarning
asosiy xossasi sifatida mahsus ishlarda yoqilg‗ini to‗liq yonishini
ta‘minlash uchun issiqlik o‗rnatmalarining o‗txona maydonida
joylashishini va ularni tanlash metodlari hisobga olinadi.
Gorelkali qurilmalarda yoqilg‗ini yoqish samaradorligini oshirishga
quyidagi yo‗llar bilan erishiladi:

---

---

131
-

issiqlik o‗rnatmasining issiqlik yuklamasini nazorat qilish hisobidan
yonish jarayonini optimallashtirish;
-
yoqilg‗i yoqish sifatini oshirish;
-
ortiqcha havo koeffisientini avtomatik rostlash.
Yonishda uzatiladigan havoni isitish o‗txona hajmida isitilgan havoni
isitish hisobidan yoqilg‗i sarfi kamayishiga olib keladi. Yoqilg‗ining to‗liq
yonmasligi mexanik va kimyoviy ta‘siridan yoqilg‗i isrofini kamaytiradi
va yonish qismida haroratni oshiradi. Havoni 250-300
0
C gacha isitish
evaziga ishlatiladigan yoqilg‗ini 15-25 % gacha tejashni ta‘minlaydi.
Regenerativ yoki rekuperativ havo istish uchun issiqlik almashinishi
yordamida issiqlik o‗rnatmalarining chiquvchi gazlarining issiqlidan
havoni isitish uchun foydalanish maqsadga muvrfiqdir.
3.4-rasmda har xil haroratli tutun gazlari (t
T
) uchun 1,05 ga teng
ortiqcha havo (α) koeffisientida birlamchi havoning haroratlarini (t
BH
)
isitishga va tabiiy gazni (E
t
) tejashga bog‗liqlik grafigi ko‗rsatilgan.