A. J. Tuychiyev Iqtisoiyot fanlari doktori, professor


 Muhimlik darajasini aniqlashning amaliy jihatlari



Yüklə 2,51 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə60/189
tarix24.10.2023
ölçüsü2,51 Mb.
#160862
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   189
АУдит дарслик

 
6.2. Muhimlik darajasini aniqlashning amaliy jihatlari 
Xalqaro audit standartlari bo’yicha Kengash (IASB) tomonidan muhimlik 
darajasini aniqlash bo’yicha qo’llanma ishlab chiqilgan. Masalan, 600-sonli 
“Guruhlar moliyaviy hisobotining auditi” nomli (ISA 600- Special Consideration 


114 
Audits Group Financial Statements) auditning xalqaro standartlarida “ko’p 
kompanentli” tuzilmaga ega bo’lgan sub’ektlarda muhimlik darjasini aniqlashning 
qo’yidagi qoidalari keltirlgan: 
1) bo’limlar, filiallar, sho’’balar uchun muhimlik darajasi umumiy guruh 
uchun aniqlangan muhimlik darajasidan past bo’lishi lozim; 
2) har bir komponent uchun alohida muhimlik darajasi belgilanadi
3) komponent uchun belgilangan muhimlik darajasi “umumguruh” bo’yicha 
muhimlik darajasiga to’g’ridan to’g’ri bog’lanmagan, boshqacha qilib aytganda 
barcha komponentlar bo’yicha muhimlik darajalarining yig’indisi guruh bo’yicha 
aniqlangan muhimlik darajasidan yuqori bo’lishi mumkin. 
Auditning xalqaro standartlarida “komponent” atamasiga – guruh yoki 
komponentning rahbariyati tomonidan guruh moliyaviy hisobotlari tarkibiga 
kiritilishi lozim bo’lgan moliyaviy ma’lumotlar tayyorlanadigan tadbirkorlik 
sub’ekti yoki biznes faoliyatidir deb ta’rif keltirilgan. Komponent rahbariyati – 
Komponentning moliyaviy ma’lumotlarini tayyorlashga javobgar boshqaruv.
Yuqorida keltirlgan mulohazalarni misollarda ko’rib chiqamiz. 
Hajmi jihatdan bir biriga teng bo’lgan 5 ta sho’’ba korxonalar guruhi MHXS 
bo’yicha hisobot tayyorlashadi. Guruhlar bo’yicha balans jami summasi 100 mln. 
so’mni tashkil etgpn. Umumiy guruh uchun muhimlik darajasi 5 mln. so’m (balans 
jami summasining 5% i) qilib belgilangan. Bu yerda shuni e’tiborga olish lozimki, 
komponentlar miqyosida muhimlik darajasini belgilashda cheklovlar mavjud: 
-
kompanent bo’yicha muhimlik darajasi 1 mln. so’mdan kam 
belgilanmasligi shart, aks holda umumguruh uchun belgilangan muhimlik 
darajasiga etmasligi mumkin. Masalan, komponent bo’yicha muhimlik darajasini 
800 ming so’m miqdorida belgilasak, unda komponentlar bo’yicha jami muhimlik 
darajasi 4 mln. so’mni tashkil etadi, bu esa biz yuqorida umumguruh uchun 
belgilangan muhimlik darajasidan (5 mln. so’m) kamdir;
-
komponent bo’yicha muhimlik darajasining maksimal chegarasi 5 
mln. so’mdan ortiq bo’lishi mumkin emas. 


115 
Birinchi holat konservativ yondashuv hisoblanib zarur bo’lmagan 
“kichik(ahamiyatsiz)” tuzatishlarni amalga oshirishni ko’zda tutadi. Ikkinchi holat 
agressiv yondashuv bunda hisobot tayyorlanishi jarayonida muhim yo’l qo’yilgan 
xatoliklar tuzatilmasdan qolishi mumkin.

Yüklə 2,51 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   189




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin