A k ġ f k a m a L

Qərərgah İstisuya köçürülür 
Polkovnik  Z.Rzayev  bizim  razılığımızı  aldıqdan  sonra  Bakıya  - 
Müdafiə Nazirliyinə getdi. O, nazirlikdən Əlahiddə Batalyonun (Kəlbəcər 
Batalyonunun)  ləğv  olunması  və  onun  bütün  heyətlə  hərbi  hissənin 
tabeçiliyinə  verilməsi  barədə  əmr  gətirdi.  Bakıdan  qayıdan  kimi 
polkovnik  Z.Rzayev  batalyon  komandiri  kapitan  Asif  Süleymanovu  və 
qərərgah  rəisi  baş  leytenant  Tahir  Mehdiyevi  vəzifədən  çıxararaq  hərbi 
xidmətdən  uzaqlaşdırdı.  Onların  yerinə  özü  ilə  gətirdiyi  mayor  Zəfər 
Yaqubovu batalyona komandir, kapitan Balay Nəsibovu isə qərərgah rəisi 
vəzifəsinə  təyin  etdi.  Mən  polkovnikin  bu  qərarına  etiraz  etdim  və  ona 
dedim  ki,  Kəlbəcər  batalyonunun  yaradılmasında  kapitan  Asif 
Süleymanov və baş leytenant Tahir Mehdiyevin çox zəhməti olub, bunun 
üçün  əziyyətlər  çəkmişik,  yuxusuz  gecələr  geçirmişik,  səbəbsiz  olaraq 
onları  nə  üçün  çıxarırsınız?  O  isə  heç  bir  səbəb  gətirməyərək  məni  də 
çıxaracağı ilə hədələdi.  
Bununla  bərabər,  1992-ci  il  may  ayının  əvvəlində  polkovnik 
Z.Rzayev bizim qərərgahı İstisuya köçürməyi əmr etdi. Mən bir neçə gün 
ərzində  İstisu  qəsəbəsində  yerləşəcək  batalyon  üçün  əvvəlcədən  kurort-
sanatoriya  binalarında  yer  təşkil  etdim.  Bu  günlər  ərzində  qərərgahı, 
ehtiyatda  olan  bölükləri  və  və  bütün  təchizat  anbarlarını;  ocümlədən 
silah-sursatı, ərzaq, əşya, texnika və digər avadanlıqları İstisuya köçürüb 
yerləşdirmişdim.  Əsgərləri  1-ci  və  2-ci  sanatoriya  binalarında,  zabitləri 
isə 3-cü sanatoriya binasında yerləşdirdim.  
Bir  neçə  gündən  sonra  İstisuda  sanatoriya  binasının  qabağında 
səhər  toplanışında  polkovnik  Z.Rzayev  heç  bir  səbəb  göstərmədən  məni 
də  batalyon  komandirinin  təchizat  üzrə  müavini  vəzifəsindən  azad 
etdiyini  bildirdi  və  məndən  soruşdu  ki,  orduda  qalıb  xidmət  emək 
istəyirsənmi?  Mən  ona  dedim:  “Biz  batalyonu  yaratmışıq  ki, 
torpaqlarımızı  müdafiə  edək.  Bura  vəzifə  üçün  gəlməmişik,  rayon  İcra 
hakimiyyətindəki vəzifəmi ataraq batalyonu təşkil etməyə və döyüşməyə 
gəlmişəm.  Mənə  tağım  komandiri  vəzifəsi  də  versən,  yenə  qalıb  xidmət 
edəcəyəm”.  O,  bir  az  fikirləşdikdən  sonra  mənə  2-ci  bölüyin  komandiri 
vəzifəsini təklif etdi və mən bu təkliflə razılaşdım. Bir neçə gün ərzində 
bütün əşya, ərzaq, yanacaq və digər şeyləri mənim yerimə təyin olunmuş 
leytenant  Hüseyn  Nəbiyevə  təhvil  verdim  və  ikinci  bölüyü  təhvil 
götürdüm.  İstisu  qəsəbəsində  bölüklə  təlimlərə  başladım.  Batalyon 
komandiri kapitan Asif Süleymanov və qərərgah rəisi baş leytenant Tahir 
Mehdiyev isə bir daha orduya qayıtmadılar. 

---

 
82 
Ölməz o adamdır ki, ondan sonra  vətən üçün  
böyük və faydalı yadigarlar qalır.  L. V o v e n a r q 
Bunlarla  yanaşı  batalyona  əlavə  olaraq  zabitlər  çağırılmış  və 
müxtəlif  vəzifələrə  təyin  edilmişlər.  Onlardan  Çingiz  Bayramovu,  leyt. 
Vaqif Məhəmmədovu, leyt. Vaqifi, leyt. Zamin Həmid oğlunu,  baş leyt. 
Qurban Sarıyevi, baş leyt.  Mürşüd Məmmədovu,  gizir Kamal Hacıyevi, 
baş  leyt.  Ələkbər  Bayramovu,  gizir  Şahin  Bəxtiyarovu,  leyt.  İsa 
Hüseynovu  və başqalarını göstərmək olar. 
May ayının 9-da İstisuda ratsiya ilə məlumat aldıq ki, Qarabağın 
bel  sütunu  sayılan  Şuşa  şəhəri  işğal  edilmiş  və  Laçın  uğrunda  döyüşlər 
gedir.  Şuşa  şəhəri  və  ətraf  kəndlərin  ermənilər  tərəfindən  işğalı 
Azərbaycan üçün ən ağır itki idi.  
Şuşanın  ermənilər  və  ruslar  tərəfindən  işğalından  sonra  Laçın 
bölgəsinin taleyi bizi çox maraqlandırır, tez-tez Laçın Batalyonu ilə əlaqə 
saxlayır,  vəziyyəti  soruşurduq.  Son  günlər    ratsiyada  top  mərmilərinin 
səsini  aydın  eşidirdik.  Artıq  17  may  1992-ci  il  tarixdə  ratsiya  susdu, 
Laçın bölgəsi də ermənilər tərəfindən işğal edildi. Ermənilərin xalqımıza 
qarşı apardığı növbəti deportasiyalara Laçın əhalisi də məruz qaldı. Evləri 
yandırılan,  özləri  ölümlə  üz-üzə  qalan,  Laçın  əhalisinin  bir  hissəsi 
Kəlbəcər  ərazisindən-Murov  dağından-“Həyat  yolu”ndan  keçərək 
Azərbaycanın  digər  bölgələrinə  köçürdülər.  Bu  zaman  vahiməyə  düşən 
Kəlbəcər  əhalisindən  də  ərazini  tərk  etmək  istəyənlər  olurdu.  Polkovnik 
Z.Rzayev  və biz zabitlər əhalini sakitləşdirir, qorxulu bir şey olmadığını 
onlara  izah  edir,  Kəlbəcəri  qoruyacağımıza  söz  verirdik.  Beləliklə  biz 
həmin il Kəlbəcər əhalisinin köçməsinin qarşısını aldıq. 
1992-ci  ilin  may  ayında  Batalyona  yeni  zabitlər  çağırılmış  və 
müxtəlif  vəzifələrə  təyin  edilmişdir.  Mənə  icazə  verildi  ki,  bölüyə  zabit 
və gizirləri özüm seçim. Mən batalyon komandiri ilə razılığa gələrək baş 
leytenant Ramiz Əhmədovu müavin, leytenant Ziyafət Tağıyevi və gizir 
Arif Abbasovu tağım komandiri, gizir Şahin Bəxtiyarovu isə bölüyün baş 
çavuşu  vəzifələrinə  təyin  etdim.  Hər  gün  bölüyün  zabit  və  gizirləri  ilə 
əsgərləri  İstisu  qəsəbəsinin  üst  tərəfindəki  dağa  çıxarır,  silahlardan 
istifadə  qaydalarını  onlara  öyrədir,  əsgərlərin  hərbi  hazırlığının  və  hərbi 
vərdişlərinin artırılmasına çalışırdım.  
May  ayının sonu idi.  Yazın  gəlişi  İstisuda təzəcə  hiss  olunurdu. 
Təlimdən  sonra  könüllü  döyüşçülərdən  biri  olan  Əjdərlə  yuyunmağa 
getmişdik.  Sanatoriya  binasının  yaxınlığına  çatanda  qəflətən  poliklinika 
binasının  üst  tərəfinə  bir  qrad  mərmisi  düşdü,  qəlpələr  yağış  kimi 
ətrafımıza  töküldü.  Poliklinikanın  və  digər  binaların  pəncərə  şüşələri 
çiliklənib yerə töküldü. Qara tüstü ətrafımızı bürüdü. Bir anlıq nə baş 

---

 
83 
  
 
 
DöyüĢmək-kiĢi  sənətidir.  M ü ə l l i f 
 
verdiyini  bilmədik.  Qəfil  atılan  mərmi  bizi  çaşdırmışdı.  Qrad  haradan 
atılırdı,  düşmənin  məqsədi  nə  idi?  Biz  bunları  düşünməyə  macal 
tapmadıq. Birdən dalbadal bir neçə mərmi də sanatoriyanın üst tərəfinə, 
dağın yamacına düşdü. Qəlpələr dolu kimi ətrafımıza yağırdı. Biz qaçaraq 
qərərgaha  gəldik.  Artıq  həyəcan  siqnalı  verilmiş,  bütün  əsgərlər  
silahlanmışdı.  Qrad  atəşi  isə  20  dəqiqəyədək  davam  etdi.  İtki  olmamış, 
heç  kəs  yaralanmamışdı.  Mərmilərin  çoxu  isti  su  mənbəyinin 
yaxınlığındakı  dağ  yamacına-qəsəbədən  kənara  düşmüşdü.  Sonra  biz 
Taxtadüz  və  Sarıyerə  kəşfiyyat  dəstəsi  göndərdik.  Axşam  onlar  heç  bir 
məlumat  əldə  etmədən  geri  döndülər.  Sonralar  məlum  olacaq  ki,  qrad 
mərmiləri  ermənilər  tərəfindən,  Ermənistan  istiqamətindən-düşmənin 
Arpaçay sahilindəki mövqelərindən atılmışdır. 
Həmin  gün  günorta  yeməyini  yeyən  vaxt  yenidən  həyəcan 
komandası verildi. Komandir məni çağırdı və bildirdi ki, ermənilər Keyti 
dağı istiqamətində hücum edərək qoyun sürülərini aparmağa cəhd edirlər. 
Mənə  tapşırıq  verildi  ki,  bölüklə  köməyə  gedim.  Mən  cəld  əsgərləri 
silahlandıraraq maşınla Taxta düzə və oradan Keyti dağı tərəfə hərəkətə 
başladıq.  Bir  ədəd  kiçik  çaplı  minaatan  da  götürmüşdük.  Dağın  3-4 
kilometrliyinə çatanda maşının mühərriki dayandı və yenidən işə salmaq 
mümkün  olmadı.  Biz  minaatanı  da  götürüb  piyada  getməli  olduq.  Çayı 
keçməli  idik.  Körpü  olmadığından  çayı  piyada  keçdik.  Çayın  keçərkən 
ayağım  sürüşdü  və  mən  üz  üstə  çaya  ylxıldım.  Dizim  daşa  dəyərək 
yaralandı. Bütün paltarım islanmışdı, dizimdən isə qan axırdı. Əsgərlərin 
köməyi  ilə  cəld  dizimi  sarıdım  və  yenidən  hərəkətə  başladıq.  Hadisə 
yerinə  yaxınlaşanda  əsgərləri  döyüşə  hazır  vəziyyətə  gətirərək  dağların 
yüksəkliklərində  mövqe  tutmuş  ermənilərə  atəş  açmaq  əmri  verdim. 
Düşmən  çox  deyildi,  cəmi  10-15  nəfər  olardı.  Ermənilər  bizim  güclü 
atəşə  və  minaatan  mərmilərinə  tab  gətirməyərək  qoyun  sürüsünü 
aparmağa  macal  tapmadan  mövqelərini  qoyub  dağın  o  biri  üzünə 
qaçdılar. Qoyun sürüsünü kəndlilərə təhvil verib geri qayıtmağa başladıq. 
Həm ac idik, həm də bərk yorulmuşduq piyada getmək mümkün deyildi. 
Artıq axşam düşmüşdü. Ratsiya ilə qərərgaha məlumat verdim. Vəziyyəti 
bildirdim və bizə maşın göndərilməsini xahiş etdim. Bir az aşağıya-Keyti 
dağının ətəklərinə tərəf endik. Komandirin göndərdiyi maşın gəldi və biz 
axşamdan xeyli keçmiş İstisuya-qərərgaha qayıtdıq...
 
 
 
 

---

 
84 
Komandirin ən vacib keyfiyyətlərindən biri qətiyyətlilikdir.  
Qətiyyət hər bir komandirdə olmalıdır. M ü ə l l i f