A. M. Vəliyev Elmi redaktorlar: R. A. Səlimov, S. A. Sadıqova, T.Ə. Paşayev



Yüklə 17,41 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə130/182
tarix21.04.2017
ölçüsü17,41 Mb.
#14975
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   182

NĐKAH  ĐNDEKSĐ  (HOMOQAMĐYA  VƏ 

QETERQAMĐYA  ĐNDEKSLƏRĐ,  CƏZB 

ETMƏ  VƏ  ĐTƏLƏMƏ  ĐNDEKSLƏRĐ)

  – 

həyat  yoldaşının  seçilməsində  bu  və  ya  digər 

əlamətlərinə 

görə 


partnyorların 

üstünlük 

dərəcəsinin 

ölçülməsi 

üçün 

tətbiq 


edilən 

demoqrafik göstəricilərdir.  

 

NĐKAH  ĐNDEKSLƏRĐ

  –  kişi  və  qadın 

qrupları  üzrə  nikah  partnyorlarının  hər  hansı  bir 

əlamətə 

(məsələn, 

yaşa, 

milliyyətə, 



təhsil 

səviyyəsinə,  gəlirin  məbləğinə  və  s.)  görə 

üstünlük  səviyyəsini  ölçmək  üçün  tətbiq  olunan 

demoqrafik  göstəricidir.  Nikah  indekslərinin 

hesablanmasının 

əsasında, 

yaranan 

nikah 


 

501


cütlüyündə  ər-arvadın  xarakterlərinin  faktiki 

uyğunlaşma  tezliklərinin  (məsələn,  müəyyən 

millətdən 

olan 


bəy 

və 


gəlinin 

bir-birinə 

uyğunlaşması)  nikah  cütlüyünün  təmiz  təsadüfi 

seçilməsi  zamanı  nəzəri  cəhətdən  mümkün  olan 

tezliklə müqayisəsi durur. 

Đlk  dəfə  nikah  indeksləri  fransız  demoqrafı 

J.Bertilyon  tərəfindən  (1882)  təklif  olunmuşdur. 

Statistik  informasiyanın  müxtəlif  mənbələrindən 

istifadə  edən  bir  neçə  nikah  indeksləri  sistemi 

mövcuddur.  Nikahın  üstünlüyü  olan  halda 

qomoqamiya dərəcəsi (cazibə) bu sistemdə ayrıca 

kişilər  və  qadınlar  üçün  nikahların  cari  uçotu 

məlumatları ilə aşağıdakı düsturla müəyyən edilir: 

(

)



C

T

L

CL

AT

S



=

;       



(

)

L



T

C

CL

AT

S



=

′′



burada  S’  və  S

  –  kişi  və  qadın  üçün  müvafiq 



qomoqamiya indeksləri; L və C – verilən əlamətin 

baxılan kəmiyyətinə malik nikah bağlayan kişi və 

qadının sayı (məsələn, verilən təhsil səviyyəsi); A 

–  onlar  arasında  nikahların  sayı;  T  –  nikahların 

ümumi  sayıdır.  Hər  iki  cins  üçün  qomoqamiya 

indeksi,  adətən,  kişi  və  qadın  üçün  indekslərin 

orta  həndəsi  kəmiyyətləri  kimi,  aşağıdakı  düstur 

üzrə tanınır:  

(

)(

)



L

T

C

T

CL

CL

AT

S

S

S



=

′′



=



 

Homoqamiya 

indeksi 

+1-dən 


0-dək, 

yəni 


maksimum  üstünlük  dərəcəsindən  partnyorun 

verilən  xarakteristikasına  tam  laqeydliyədək 

dəyişə bilər. 

Nikah cütlüyü seçilən zaman həmin qrupdan (AT



CL< 0) olan partnyorlarla nikaha mənfi münasibət 

müşahidə  olunursa,  onda  hər  iki  cins  üçün  (a

geteroqamiya indeksi (uzaqlaşma) hesablanır:  

1



=

=



CL

AT

CL

CL

AT

a

 

Geteroqamiya  indeksi  0-dan  1-dək,  yəni  tam 



etinasızlıqdan  maksimum  geteroqamiyayadək, 

yaxud 


həmin 

qrupdan 


olan 

partnyorların 

maksimum  uzaqlaşmasınadək  dəyişə  bilər.  Nikah 

indeksləri 

nikah 

partnyorlarının 



üstünlük 

dərəcəsini  yalnız  əlamətlərdən  birinin  təsiri  ilə 

eyni vaxtda nəzərə almağa imkan verir. Bu zaman 

qomoqamiya və geteroqamiya indeksləri şkalaları 

öz  aralarında  müqayisə  edilməzdir  və  hər  bir 

indeksin 

hesablanması 

nəticələri 

yalnız 

kəmiyyətcə  eyni  məcmular  üçün  müqayisəlidir. 



Nikah  indekslərinin  qurulması  zamanı  qəbul 

edilən  həmin  qrupun  potensial  nikah  partnyorları 

arasında  kontaktların  bərabər  ehtimalı  haqqında 

fərziyyə  yalnız  kiçik  məskun  yerlərində  nikah 

kontingentləri  üçün  həqiqətə  yaxındır.  Buna  görə 

də, nikah indekslərinin məzmunlu interpretasiyası 

zamanı  onların  hesablama  nəticələrindən  istifadə 

edildikdə, ehtiyatlı olmaq lazım gəlir. 

 

NĐKAH  KOQORTASI

  –  eyni  dövrdə,  adətən 

bir  il,  yaxud  beş  il  ərzində  nikah  bağlamış 

şəxslərin  məcmusudur.  Nikah  koqortası  təhlili 

əsasən  nikahda  doğumun  və  nikahın  pozulması 

(boşanma,  dul  qalma)  prosesinin  təsvirində  və 

təhlilində tətbiq olunur. Nikah koqortasının bu və 

ya  digər  demoqrafik  hadisənin  baş  verməsi 

tezliyinə 

nikah 


bağlandıqdan 

sonra 


keçən 

intervaldan asılı olaraq baxılır.  

 

NĐKAH SƏVĐYYƏSĐ 

– əhali arasında nikahın 

yayılma  dərəcəsidir.  Nikahda  ömür  uzunluğunun 

real,  yaxud  hipotetik  nəsildə  ümumi  ömür 

uzunluğuna  nisbəti  ilə  ölçülür.  Bu  nisbətin 

qiymətləndirilməsi  üsulları  müxtəlifdir.  Ümumi 

ömür  uzunluğu  ölüm  cədvəlləri  üzrə  alınır. 

Nikahda  yaşamağın  dəqiq  illərinin  sayını  stabil 

əhalidə  nikahda  olan  son  payını  bilməklə 

hesablamaq  olar;  bu  məlumatları  nadir  hallarda 

almaq  mümkün  olduğu  üçün,  adətən  dolayı  yolla 

qiymətləndirmə 

həyata 

keçirilir 



– 

ölüm 


cədvəllərində  real  əhalinin  hər  yaşında  nikahda 

olanların  payını  stasionar  əhalinin  müvafiq  yaş 

saylarının  üstünə  qoymaqla.  Bu  zaman  nəzərdə 

tutulur  ki,  hər  yaşda  stasionar  əhalinin  nikah 

strukturu  həmin  dövrün  real  əhalisinin  nikah 

strukturuna  müvafiqdir.  Sonra  hər  yaşdakı 

nikahda  olanların  sayını  nəslin  ilk  (çıxış)  sayına 

bölməklə, stasionar əhalidə bir insana düşən nikah 

həyatı  illərinin  orta  sayı  alınır.  Əhalinin  nikah 

strukturunda 

görünən 

dəyişikliklərin 

və 

sıçrayışların 



olmadığı 

şəraitdə 

belə 

qiymətləndirmə məqbuldur. Lakin nikah strukturu 



müharibə  nəticələrinin  güclü  təsiri  altında 

olduqda,  onlar  nikah  səviyyəsi  haqda  düzgün 

təsəvvür  yaratmır.  Əhali  sayında  cinslər  arasında 

nisbət  uyğunsuzluğu  və  son  yüz  ildə  kişi  və 

qadınların  ömür 

uzunluğunun 

qeyri-bərabər 

artması  nəticəsində  kişilərin  nikah  səviyyəsi  bir 

qədər  artmış,  qadınların  nikah  səviyyəsi  isə  aşağı 

düşmüşdür.  

Nikah  səviyyəsi  nikahsızlığın  yayılmasından, 

birinci  nikaha  daxil  olmadan  dul  qalmaq  və 

boşanmaq  nəticəsində  nikahları  pozulanların 

təkrar 


nikahlarla 

kompensasiya 

olmasının 

dolğunluğu və müddətlərindən asılıdır.  

Əhalinin  təkrar  istehsalının  təhlilində  reproduktiv 

yaşda  olan  qadınların  nikah  səviyyəsinin  böyük 

əhəmiyyəti  var.  Bu  göstərici  nikahda  yaşamış 

illərin sayının reproduktiv yaşda ömrün illərindəki 

ümumi  sayında  payı  kimi  hesablanır.  Nikahın 

doğuma təsiri nöqteyi-nəzərindən, nikah səviyyəsi 

xüsusi indekslə də qiymətləndirilə bilər:  


 

502 


100

49

15



49

15



=





x

x

M

x

f

f

W

I

 

burada  W



M

x

  –  stabil  (və  ya  real)  əhalidə  x-yaşda 

nikahda  olan  qadınların  payı;  f

x

  –  x-yaşda  olan 

qadınlar üçün nikahda doğum əmsalıdır. 

 

NĐKAH  TƏQVĐMĐ

  –  real  nəsillərdə  yaş  üzrə 

nikaha  daxil  olanların  bölgüsüdür.  Bu  termin 

hipotetik  nəslin  nikah  göstəricilərində  real 

nəsillərdə nikaha daxil olma yaşının dəyişməsinin 

təsiri  altında  irəliləmələrin  təhlilində  tətbiq 

olunur. 


 

NĐKAH 

VƏZĐYYƏTĐ

 

– 



şəxsin 

nikah 


institutuna  qarşı  olan  vəziyyəti  ölkənin  ənənələri 

və  hüquqi  normaları  ilə  müəyyən  edilir.  Nikahın 

növləri və formalarından asılı olmayaraq, nikahda 

olanlar  və  nikahda  olmayanlar  fərqləndirilir. 

Monoqam  nikahın  olduğu  şəraitdə  nikahda 

olmayanlar  heç  vaxt  nikahda  olmayanlara,  dul 

qalanlara  və  boşananlara  ayrılırlar.  Sadalanan 

nikah  vəziyyəti  kateqoriyaları  əsas  sayılır  və 

statistik məlumatların işləmələrində ayrıca seçilir. 

Nikah,  boşanma,  dul  qalma  zamanı  şəxsin  nikah 

vəziyyətinin  bir  kateqoriyadan  digərinə  keçməsi 

baş  verir.  Bu  keçidlərin  məcmusu  əhalinin  nikah 

strukturunun 

təkrar  istehsalı 

prosesidir 

və 


demoqrafiyada  buna  “əhalinin  təkrar  istehsalı” 

kimi baxılır. 

Nikah  vəziyyətinin  sadalanan  kateqoriyalardan 

başqa,  bəzi  ölkələrin  statistikasında  nikahda 

olanlar  nikahın  növündən  və  formalarından  asılı 

olaraq  bölünür.  Belə  ki,  konsensual  (hüquqi 

cəhətdən  rəsmiləşdirilməmiş)  nikah  və  qanuni 

nikah fərqləndirilir. Bəzi hallarda ayrı yaşayan ər-

arvad,  həmçinin  birinci  və  ikinci  nikahda  olanlar 

da  seçilir.  Nikah  vəziyyətinin  kateqoriyaları  üzrə 

əhalinin 

bölüşdürülməsinin 

uçota 

alınması 



nikahlığın, 

nikahın 

pozulması, 

ailənin 

formalaşması  və  inkişafı,  həmçinin  doğum  və 

ölüm  proseslərinin  öyrənilməsi  üçün  zəruridir. 

Əhalinin  siyahıyaalınması  zamanı  şəxsin  nikah 

vəziyyətini  adətən  şəxsin  özü  müəyyən  edir.  Bu 

prinsip  (yəni  sorğuya  cavab  verənlərin  sözlərinə 

görə)  üzrə  nikah  vəziyyəti  müəyyən  edilir  və  bu, 

sənəddə  yazılanlarla  üst-üstə  düşmür.  Nəticədə, 

müxtəlif  mənbələrdən  götürülən  məlumatların 

natamam müqayisəsinə gətirib çıxarır. 

 

NĐKAH  YAŞI

  –  minimum  nikah  yaşıdır,  bu 

yaşdan başlayaraq, qanun və ya adət nikaha daxil 

olmağa  yol  verir.  Bir  çox  ölkələrdə  nikah  yaşı 

qanunvericiliklə  yetkinlik  yaşına  çatmaq  yaşı, 

nikah  bağlayanların  psixoloji  və  sosial  yetkinliyi, 

həmçinin  həmin  ölkənin  adət-ənənələri  və  s. 

nəzərə alınmaqla müəyyən edilir. 

Azərbaycan  Respublikasında  Ailə  Məcəlləsinə 

görə, nikah yaşı kişilər üçün 18, qadınlar üçün 17 

yaş müəyyən olunmuşdur.  

Bir  çox  ölkələrin  qanunlarına  görə,  nikah  yaşı 

yerli  hakimiyyət  orqanları,  məhkəmə,  yaxud 

qəyyumluq  orqanları  tərəfindən  1–2  yaş  aşağı 

salına  bilər.  Üzrlü  səbəblər  olduqda,  nikaha  daxil 

olmaq istəyən və nikah yaşına çatmamış şəxslərin 

yaşadıqları  ərazinin  müvafiq  icra  hakimiyyəti 

orqanı onların xahişi ilə nikah yaşının 1 ildən çox 

olmayaraq 

azaldılmasına 

icazə 

verə 


bilər. 

Müəyyən  olunmuş  qaydada  nikah  yaşı  azaldılmış 

şəxslər 

nikah 


bağladığı 

vaxtdan 


hüquqi 

səlahiyyətli olurlar. Yetkinlik yaşına çatmamış və 

nikah 

yaşı 


azaldılmamış 

şəxs 


tərəfindən 

bağlanmış nikah, onun maraqları bunu tələb etdiyi 

halda, qeyri-qanuni hesab oluna bilər.  

BMT-nin Baş Assambleyası 7 noyabr 1962-ci ildə 

nikah  bağlamağa  razılıq,  nikah  yaşı  və  nikahın 

qeydə alınması haqqında xüsusi Konvensiya qəbul 

etmişdir. Konvensiyada BMT üzvü olan dövlətləri 

qanunvericilik  qaydasında  minimum  nikah  yaşını 

müəyyən  etməyə  məcbur  edən  müddəalar  var. 

BMT-nin Baş Assambleyası 3 noyabr 1965-ci ildə 

BMT  üzvü  olan  dövlətlərdə  minimum  nikah 

yaşını  15  ildən  aşağı  olmayan  yaşda  müəyyən 

edən  qanunvericilik  aktlarının  nəşri  haqqında 

tövsiyə  qəbul  etmişdir.  Daha  erkən  yaşda  isə 

nikah  bağlamaq  yalnız  səlahiyyətli  orqanların 

razılığı əsasında mümkündür.  

 

NĐKAHA  DAXĐL  OLMA  YAŞI

  –  nikahın 

əsas xarakteristikalarından biridir. Fərdin doğulma 

tarixi  ilə  nikahın  bağlandığı  tarixin  arasında  vaxt 

intervalı  kimi  ölçülür  (adətən,  bütöv  illərdə). 

Nikaha  daxil  olma  yaşı  haqda  informasiya  həm 



əhalinin  siyahıyaalınması  və  əhalinin  müşahidəsi 

zamanı,  həm  də  demoqrafik  hadisələrin  cari  uçot 

məlumatları  üzrə  alına  bilər.  Birinci  halda  - 

siyahıyaalma  (müşahidə)  anına  bütün  nikahda 

olanlar,  yaxud  əvvəllər  nikahda  olmuş  və  bu  ana 

kimi sağ qalanlar üçün alınır və nikaha daxil olma 

yaşı  hər  nəsildə  bütün  yaşayan  insanlar  üçün 

müəyyən  edilə  bilər.  Đkinci  halda  -  cari  qaydada 

hər  nəsil  üçün  yalnız  həmin  ildə  bağlanmış 

nikahlar  qeydə  alınır  və  nəsil  üzrə  nikaha  daxil 

olma  yaşını  qiymətləndirmək  üçün  bir  sıra  illərin 

məlumatları  lazım  gəlir.  Bundan  əlavə,  cari 

qaydada  nikahın  hüquqi  rəsmiləşməsi  tarixi, 

əhalinin siyahıyaalınması (müşahidəsi) zamanı isə 

çox vaxt ər-arvad həyatının faktiki başlanğıc tarixi 

göstərilir və yazı sorğu aparılanın sözlərinə əsasən 

aparıldığına  görə,  cavablarda  adət  və  ənənələrdə 

təsbit  olunmuş  mövcud  nikah  anlayışı  əks  oluna 



 

503


bilər  ki,  bu  da  məlumatların  şərhi  zamanı  nəzərə 

alınmalıdır. 

Nikahın  bağlanma  tarixi  fərdlər  üçün  nəzərə 

alındığına  görə,  demoqrafik  təhlildə  nikaha  daxil 

olma  yaşı  həmişə  insanlar  məcmusu  üçün  baxılır 

və  bu  göstərici  onların  bölüşdürülməsi,  yaxud  bu 

bölgünün  ümumiləşdirilmiş  xarakteristikası  kimi 

–  orta  nikaha  daxil  olma  yaşı  kimi  çıxış  edir. 

Hesablamalar  birinci  və  təkrar  nikahlar  üçün 

ayrıca aparılır. Orta nikaha daxil olma yaşı həmin 

ildə 

nikaha 


daxil 

olanların 

yaşlar 

üzrə 


bölüşdürülməsi  əsasında,  real  və  hipotetik  nəslin 

nikah  cədvəlləri  üzrə,  əhalinin  siyahıyaalma 

məlumatları  üzrə  hesablana  bilər.  Nikaha  daxil 

olma  yaşı  üzrə  bölüşdürmə  və  orta  nikaha  daxil 

olma  yaşı  ən  geniş  yayılmış  göstəricilərdir. 

Nikaha  daxil  olanların  orta  yaşı  bu  halda  orta 

hesabi  kəmiyyət  kimi  hesablanır  və  nəzərdə 

tutulur  ki,  x-yaşında  nikaha  daxil  olanın  hər  biri 

üçün  bu  hadisə  x-dən  x+1  ilədək  yaş  intervalının 

ortasına düşür:  



+



=

x

x

B

B

x

x

)

5



,

0

(



 

burada  x –  fərdin  nikaha  daxil  olma  yaşı,  B



x

  –  x-


yaşında nikaha daxil olanların sayıdır. Daha 2 növ 

orta  kəmiyyət  hesablanır  –  median  və  modal. 



Median (M

e

) aşağıdakı düstur üzrə hesablanır:  



j

j

e

m

m

m

n

j

M



+



=

1

5



,

0

 



burada  j  –  yaş  intervalının  aşağı  həddini,  bütün 

nikaha  daxil  olanların  sayının  yarısını  (medianı) 

göstərir,  n  –  bu  intervalın  kəmiyyəti  (illərlə), 



m

 – bütün nikaha daxil olanların sayı, 

−1



j

m

 – 


median  yaşınadək  bütün  yaşlarda  nikaha  daxil 

olanların  sayı,  m



j

  –  median  intervalında  nikaha 

daxil olanların sayıdır. 

Modal  nikaha  daxil  olma  yaşı  (M

0

)  aşağıdakı 

düsturla hesablanır:  

)

(



)

(

1



1

1

0



+



+



+

=



j

j

j

j

j

j

m

m

m

m

m

m

n

j

M

 

burada j – yaşın modal intervalının aşağı həddi, n 



–  bu  intervalın  kəmiyyəti,  illərlə,  m

j

  –  modal 

intervalda  nikaha  daxil  olanların  sayı;  m

j-1 

 



m 

modaldan  əvvəl  intervalda  nikaha  daxil  olanların 

sayı,  m

j+1

  –  modaldan  sonra  gələn  intervalda 

nikaha daxil olanların sayıdır. 

Müxtəlif növ orta kəmiyyətlərin tətbiqi ilə yanaşı, 

nikaha  daxil  olma  yaşının  təmərküzləşməsi 

xarakteristikasından istifadə olunur: ən çox birinci 

(Q

1

)  və  üçüncü  (Q



3

)  kvartillər  hesablanır.  Onlar 

həmin  nəsildən  (real  və  hipotetik)  nə  vaxtsa 

nikaha  daxil  olan  şəxslərin  sayından,  müvafiq 

olaraq, 25% və 75% nikaha daxil olanların yaşını 

müəyyən edir. 

Bu  göstəricilər  ərazi  üzrə  müqayisə  və  uzun 

müddət  ərzində  nikah  dinamikasının  təhlili  üçün 

yararlı deyil. Bu məqsədlər üçün nikah cədvəlləri 

əsasında  hesablanmış  və  yaş  strukturundan  asılı 

olmayaraq,  real,  yaxud  hipotetik  nəsillərdə  nikah 

bağlama  prosesini  xarakterizə  edən  analoji 

göstəricilər tətbiq olunur. 

Demoqrafiyada 

əhalinin 

siyahıyaalınması 

məlumatları  üzrə  ingilis  demoqrafı  C.Xacnal 

tərəfindən  təklif  olunmuş  birinci  nikaha  daxil 

olmanın  orta  yaşının  təxmini  hesablama  metodu 

geniş  tətbiq  olunur.  Hesablama  adlanan  orta  yaş 

(SMAM  –  Singulate  Mean  Age  at  Marriage) 

düsturu üzrə hesablanır:  

2

100


2

50

)



(

1500


5

54

50



49

45

49



45

19

15



54

50

49



45





+



+

+



=



W

W

W

W

W

x

x

 

burada  W



x

,

 



W

45-49


,  W

50-54


  –  x-yaşda  nikaha  daxil 

olan  şəxslərin  payıdır,  müvafiq  olaraq  45–49  və 

50–54 yaş qruplarında. 

Nikaha  daxil  olmada  kişi  və  qadınların  yaşları 

geniş  şəkildə  dəyişir:  elə  nikahlara  rast  gəlmək 

olur  ki,  ər  arvadından  çox  yaşlı  və  ya  əksinə, 

arvad  kişidən  yaşca  böyük  olur.  Lakin  bəy  və 

gəlinin  yaşlarında  uyğunsuzluq  kiçikdir,  orta 

hesabla  kişi  2–3  yaş  böyük  olur.  Doğumun  enib-

qalxması,  miqrasiya  və  keçmişdə  baş  verən  digər  

hadisələr  nəticəsində  cins-yaş  strukturundakı 

güclü  deformasiyalar  zamanı  bəy  və  gəlinlərin 

bəzi  nəsillər  üçün  konyunkturası  pisləşir  və 

azsaylı 


nəsillərdə 

nikah 


partnyorlarının 

çatışmaması  daha  gənc  və  daha  yaşlı  nəsillər 

hesabına  əvəz  olunur.  Xüsusi  müşahidələrdən 

alınan  “Đdeal”  adlanan  nikaha  daxil  olma  yaşı 

nikaha  dair  sosial-psixoloji  göstərişi  birtərəfli 

xarakterizə edir. “Đdeal” nikaha daxil olma yaşının 

kəmiyyəti haqda məlumatların azlığı və onun real 

kəmiyyətdən  kənarlaşması  göstərir  ki,  cavan 

yaşda  nikahlar  üstünlük  təşkil  edən  ölkələrdə 

“ideal”  nikaha  daxil  olma  yaşı  real  yaşdan 

yüksəkdir,  nisbətən  gecikmiş  nikahlar  üstün  olan 

ölkələrdə  isə  realdan  aşağıdır.  Təhsil  səviyyəsi 

aşağı  olan  qadınlar  arasında  “ideal”  nikaha  daxil 

olma  yaşı  realdan  yüksəkdir,  təhsil  səviyyəsi 

yüksək olduğu halda isə real yaşdan az fərqlənir. 

Üzrlü  səbəblər  olduqda,  nikaha  daxil  olmaq 

istəyən  və  nikah  yaşına  çatmamış  şəxslərin 

yaşadıqları  ərazinin  müvafiq  icra  hakimiyyəti 

orqanı  onların  xahişi  ilə  nikah  yaşını  1  ildən  çox 

olmayaraq azalda bilər. 

 

NĐKAHDAN  ƏVVƏL  DÖLLƏNMƏ

  – 

qadının  nikahdan  əvvəl  uşağa  qalmasıdır.  Nikah 



 

504 


qeydə  alındıqdan  sonra  9  aydan  tez  uşaq 

doğulmasının  bütün  halları  statistikada  nikahdan 

əvvəl  döllənməyə  aid  edilir.  Yəni,  yalnız  hüquqi 

nikahlar  nəzərə  alınır  və  bu  zaman  vaxtından 

əvvəl 


doğuşlar 

ayrılmır. 

Nikahdan 

əvvəl 


döllənmənin  yayılma  dərəcəsi  sosial-mədəni 

xüsusiyyətlərdən  asılıdır  və  buna  görə  də  dünya 

ölkələri,  müxtəlif  xalqlar  və  əhalinin  müxtəlif 

qrupları 

üzrə 

fərqlənir. 



Seksual 

əxlaqın 


liberallaşması  ilə  nikahdan  əvvəl  döllənmə 

nəticəsində  doğuşların  payı  artır,  xüsusilə  də 

kontrasepsiya  mədəniyyəti  yüksək  olmadıqda. 

Nikahdan əvvəl döllənmə çox vaxt nikaha girməni 

stimullaşdırır.  Deməli,  ərdə  olmayan  qadınlar 

tərəfindən  döllənmiş  uşaqların  bir  hissəsi  nikah 

dövründə  doğulur.  Lakin  hesab  edilir  ki,  bu 

nikahlar daha çox boşanmaya məruz qalır. 

 


Yüklə 17,41 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   182




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin