A. M. Vəliyev Elmi redaktorlar: R. A. Səlimov, S. A. Sadıqova, T.Ə. Paşayev

İSTEHLAK  TULLANTILARI

  –  fiziki v

ə 

m

ənəvi  aşınma  nəticəsində  öz istehlak 

xüsusiyy

ətini  itirmiş,  müəyyən  olunmuş  qaydada 

silinmiş  və  ya  əhali tərəfindən  tullanmış  (məişət 

tullantıları)  istehlakda  və  ya  istismarda  olmuş 

m

əmulatlar və 

materiallardır. 

İstehlak 

tullantılarına  köhnəlmiş  (dağılmış)  toxunma 

mallar, 

kağız,  karton,  dəridən məmulatlar, 

t

ərkibində rezin olan məmulatlar, metal tullantıları 

v

ə  bir  sıra  digər  tullantılar  daxildir.  İstehlak 

tullantılarının  tərkibinə  həm qeyri-toksiki 

tullantılar,  həm də  əhali və  ətraf mühit üçün 

bilavasit

ə  təhlükəli olan tullantılar  da  daxildir. 

Statistikada  istehlak  tullantılarının  mövcudluğu, 

yaranma m

ənbələri, istifadə 

olunması 

(işlədilməsi) və məhv edilməsi (basdırılması) ayrı-

ayrı növlər üzrə öyrənilir. 

 

İSTEHLAKA  MEYL

  – 

əhalinin mövcud real 

g

əlirinin istehlak məqsədlərinə  yönəldilmiş 

hiss

əsidir (real hesablamada). İqtisadi nəzəriyyədə 

v

ə  iqtisadi-riyazi modelləşdirmədə  son istehlaka 

meyl –  mövcud real g

əlirin əlavə vahidinin əlavə 

real istehlaka yön

əldilmiş  hissəsi göstəricisindən 

istifad

ə  edilir. Son istehlaka meyl məbləğinin  və 

son yığım meylinin cəmi vahidə bərabərdir. 

 

İSTEHLAKÇI

  – 

şəxsi tələbatını  ödəmək 

m

əqsədi ilə mal, iş və xidmətlərdən istifadə edən, 

onları  alan,  sifariş  verən,  yaxud almaq və  ya 

sifariş vermək niyyəti olan şəxsdir. 

 

İSTEHLAKÇI  XİDMƏTİ  BAZARININ 

S

EQMENTLƏŞDİRİLMƏSİ

 – 

bazarın ayrıca 

t

ərtib edilməsinə,  formalaşdırılmasına  görə 

mü

əyyən əlamətlər üzrə bölüşdürülməsidir. Tələb 

v

ə  təklifin  aşkara  çıxarılmasına  və  onların 

balanslaşdırılmasının  təmin edilməsinə  imkan 

yaradır. 

 

İSTEHLAKÇI 

KOOPERATİVLƏRLƏ 

BİRLƏŞMƏLƏR  (ƏMƏKDAŞLIQ)

 

– 

istehlak kooperativin

ə  aid olma, kooperativin 

aktivind

ə  payı  olmaq  şərti ilə  ilk növbədə  mal 

gönd

ərilmə  hüququnu, kooperativin qərarlarının 

q

əbul edilməsində iştirak hüququnu əks etdirir. 

 

İSTEHSAL – (I)

 - istehsal prosesi amill

ərindən, 

y

əni zəruri  malların  hazırlanması  və  xidmətlərin 

yerin

ə  yetirilməsi üçün təbii ehtiyatlar və 

materiallarla 

əlaqəli  şəkildə  işçi  qüvvəsi və 

kapitaldan istifad

ə  prosesidir.  İstehsal  iqtisadi 

f

əaliyyətin digər növləri üçün maddi əsas kimi 

xidm

ət  edir.  İstehsalın  iki  tərəfi  –  məhsuldar 

qüvv

ələr və  istehsal münasibətləri  –  istehsal 

üsulunu  yaradır.  İstehsalın  məhsulları  –  təbii 

ehtiyatlar v

ə  materiallarla birgə  əmək xidmətləri 

v

ə  avadanlıqların  istifadəsi nəticəsində  bazara 

çıxarılan  mal  və  xidmətlərdir.  İstehsal, istehsal 

olunan mal v

ə  xidmətlərin növündən, istifadə 

olunan istehsal amill

ərindən, istehsal metodundan, 

m

əhsulların  istifadəsi  üsullarından  asılı  olaraq 

t

əsnifləşdirilə bilər. İstehsalda aşağıdakı fəaliyyət 

növl

əri fərqləndirilir:  əsas, köməkçi,  ikinci 

d

ərəcəli. Milli iqtisadiyyatda istehsal prosesləri 

statistikanın  aşağıdakı  bölmələrində  əks etdirilir: 

s

ənaye və 

dig

ər sahələrin müəssisələr 

statistikasında,  əmək  bazarı  statistikasında, 

maliyy

ə, qiymət, xidmət  statistikasında,  sosial 

sah

ələr statistikasında  və  məhsul  bazarları 

statistikasında.  

(II)  –  mal v

ə xidmətlərin istehsalı üçün əmək və 

kapital, mal v

ə xidmət məsrəflərini həyata keçirən 

institusional vahidin idar

əçiliyi və  cavabdehliyi 

altında  aparılan  fəaliyyətdir.  İstehsal  insanın  hər 

hansı bir müdaxiləsi və ya rəhbərliyi olmadan baş 

ver

ən xalis təbii prosesləri əhatə  etmir. Məsələn, 

beyn

əlxalq  sularda  balıq  ehtiyatlarının  idarə 

olunmadan  artımı  (lakin,  balıq  yetişdirilməsi 

istehsal hesab edilir). 

(III)  -  n

əticədə  məhsul  alınan  fəaliyyət istehsal 

hesab  edilir.  İstehsal  iqtisadi  fəaliyyət 

kompleksl

ərini əhatə edir. “İstehsal” termini kənd 

t

əsərrüfatı,  tikinti,  mədənçıxarma  və  ya emal 

s

ənayesi ilə  məhdudlaşmır,  həmçinin xidmət 

sferasını  da əhatə  edir. Daha dəqiq terminlərdən 

istehsalın  ifadəsi üçün  aşağıdakı  hallarda  istifadə 

etm

ək olar: xidmətin göstərilməsi, emal, istehsal 

etm

ə və s. İstehsal ya fiziki vahidlərlə, ya da dəyər 

ifad

əsində ölçülə bilər. 

 

İSTEHSAL (BURAXILIŞ)

 – (I) 

iqtisadiyyatın 

bütün sah

ə  və  bölmələrində  buraxılan  bazar  və 

qeyri-bazar m

əhsul və  xidmətlərinin dəyəridir. 

MHS-

nin  istehsal  hesabının  ehtiyat  hissəsinin 

göst

əricisidir. Faktiki (əsas  və  bazar)  daimi  

qiym

ətlərlə  qiymətləndirilir.  İstehsalın  dəyəri 

 

324 

sah

ənin (fəaliyyət növünün) məhsulunun 

növünd

ən asılı olaraq müəyyənləşdirilir. 

(II) - 

istehsalın dəyəridir. 

 

İSTEHSAL  AKTİVLƏRİ 

– 

MHS-d

ə  

istehsalın  sərhədinə  düşən məhsul prosesi kimi, 

baş  verən qeyri-maliyyə  aktivləri kimi 

mü

əyyənləşdirilir. 

 

İSTEHSAL  AMİLLƏRİ

  (iqtisadi n

əzəriy-

y

ədə)  -  eyni vaxtda istifadəsi olmadan ictimai 

miqyasda istehsal prosesi mümkün olmayan 

əsas 

komponentl

ərdir. İstehsal amillərinə aiddir: əmək 

(işçi  qüvvəsi), təbii ehtiyatlar (birinci növbədə 

k

ənd təsərrüfatı  təyinatlı  torpaqlar),  kapital 

(birinci növb

ədə  maddi  -  real formada -  əsas 

istehsal fondları və əmək əşyaları). 

 

İSTEHSAL  AVADANLIĞI

  –  m

əhsulların 

istehsalı  prosesində  əmək  əşyalarına  bilavasitə, 

mexaniki, termiki v

ə yaxud kimyəvi təsir göstərən 

müxt

əlif  növ  maşın  və  mexanizmlərin 

m

əcmusudur.  İstehsal  avadanlıqlarının  tərkibinə 

müxt

əlif sahələrdə  istifadə  oluna bilən ümumi 

t

əyinatlı  (məsələn,  metal  emalı  dəzgahları)  və 

mü

əyyən sahələr  üçün  ixtisaslaşdırılmış,  nəzərdə 

tutulmuş  (məsələn, toxuculuq dəzgahları) 

avadanlıqlar  daxildir.  İstehsal  avadanlıqlarına 

h

əmçinin ölçmə və nizamlayıcı cihazlar, qaldırıcı-

n

əqliyyat və  yükləmə-boşaltma  avadanlıqları  və 

bir  sıra  digər  avadanlıq  növləri də  aiddir. 

Mü

əssisələrin  istehsal  avadanlıqları  ilə  təchiz 

olunması  və  ondan istifadə  dərəcəsini göstərmək 

üçün t

ətbiq olunan statistik göstəricilər sisteminə 

aşağıdakılar aiddir: quraşdırılmış  avadanlıqlar 

parkından istifadə əmsalı, avadanlıqların işlərinin 

növb

əlilik əmsalı, gücün maksimum uzunmüddətli 

s

əmərəlilik göstəricisi, faktiki orta güc göstəricisi, 

güc

ə  görə  və  vaxta görə  avadanlıqdan  istifadə 

əmsalı,  avadanlıqdan istifadənin inteqral əmsalı, 

istehsal prosesin

ə  xidmət göstərən enerji gücü 

göst

əricisi, mexaniki və  elektrik ötürücülərinin 

gücü göst

əricisi. 

 

İSTEHSAL  AVADANLIQLARININ  GÜ-

CÜ

 

– 

vaxt vahidi 

ərzində  avadanlığın 

m

əhsuldarlığıdır. Nəzəri (pasport) və faktiki orta 

güc f

ərqləndirilir. Nəzəri (pasport)güc vaxt vahidi 

ərzində  avadanlıq  vahidinin  gücünü,  onun 

mümkün ola bil

ən maksimum məhsuldarlığını 

göst

ərir (müəyyən  növ  yararlı  məhsulun  miqdarı 

v

ə  yaxud yerinə  yetirilən  işin  həcmi ilə, bəzi 

hallarda is

ə  vaxt vahidi  ərzində  emal edilən 

xammalın  həcmi ilə  ifadə  olunur).  Verilmiş  növ 

avadanlıq  vahidinin  faktiki orta  gücü bir 

müdd

ətdə faktiki istehsal edilmiş məhsulun (işin) 

h

əcminin  faktiki  iş  vaxtına  nisbəti kimi 

mü

əyyənləşdirilir. 

 

İSTEHSAL  AVADANLIQLARININ  GÜ-

CÜ

NÜN  ÖLÇÜ  VAHİDİ

  –  vaxt vahidi 

ərzində avadanlıqların məhsuldarlığının ölçülməsi 

əsasında  qəbul  edilmiş  kəmiyyətdir.  İstehsal 

avadanlıqlarının  və  onların  köməyi ilə  istehsal 

olunan m

əhsulların  müxtəlifliyi ilə  əlaqədar 

olaraq,  istehsal  avadanlıqlarının  gücünün ölçü 

vahidl

ərinin bir neçə  növündən istifadə  edilir. 

İstehsal  avadanlıqlarının  gücünün  ölçü  vahidinin 

konstruktiv (

əməli)  forması  həcm, çəki, uzunluq 

v

ə  s. ölçü vahidləri və  vaxt vahidi ilə  (məsələn, 

kömür kombaynı üçün – 1 saatda hasil edilən 1 t 

kömü

r, torpaqqazan maşın üçün – 1 saat ərzində 1 

m

3

  süxurun t

əmizlənməsi və  s.)   əlaqəli verilir. 

Eyni növ m

əhsul istehsal edən eyni növlü 

avadanlıqlar üçün güc (məsələn, domna sobasının 

m

3

-l

ə  faydalı  həcmi, ekskavator üçün çalovun 

tutumu) vaxt vahidi 

ərzində  istehsal olunan 

m

əhsulların  miqdarı  ilə  ifadə  olunur.  Bir  sıra 

hallarda istehsal avadanlıqlarının gücün fiziki güc 

vahidl

əri – kVt, at gücü. və s. ilə ifadə edilir. 

 

İSTEHSAL  EDİLMƏMİŞ  AKTİVLƏR

  – 

istehsal prosesi n

əticəsində  əmələ  gəlməyən, 

t

əbiətdə  mövcud olan, ya da hüquqi və  ya uçot 

f

əaliyyəti nəticəsində  əmələ  gələn  qeyri-maliyyə 

aktivl

əridir. İstehsal  edilməmiş aktivlər maddi və 

qeyri-maddi aktivl

ərə  bölünür. Maddi istehsal 

edilm

əmiş  aktivlər  –  təbii aktivlərdir: yəni 

istifad

əyə  verilə  bilən torpaq,  yeraltı  sərvətlər, 

t

əbii, bioloji və  su  ehtiyatları.  Qeyri-maddi 

istehsal edilm

əmiş  aktivlərə  satılması  və  ya 

verilm

əsi mümkün olan patentlər, müəllif 

hüquqları,  müqavilələr, qudvillər  (firmaların  adı, 

ticar

ət nişanı, markası) və s. daxildir.  

 

İSTEHSAL  EDİLMƏMİŞ  QEYRİ-MA-

LİYYƏ  AKTİVLƏRİ

  –  torpaq, 

əmtəə  və 

xidm

ətlərin, qeyri-maddi aktivlərin  istehsalında 

istifad

ə oluna biləcək digər maddi aktivlərdir. 

 

İSTEHSAL  EDİLMİŞ  AKTİVLƏR

 

– 

istehsal prosesind

ə  yaradılan  qeyri-maliyyə 

aktivl

əridir. 

 

İSTEHSAL 

EHTİYACLARI 

ÜÇÜN 

İSTEHLAK 

EDİLMİŞ 

ELEKTRİK 

ENERJİSİ

  –  elektrik müh

ərrikləri və  elektrik 

cihazları vasitəsilə müəssisələrin istehlak etdikləri 

v

ə  istehsal  ehtiyacları  üçün  sərf etdikləri bütün 

elektrik enerjisinin bir hiss

əsidir. Elektrik 

enerjisinin ötürülm

əsi və  transformasiyasındakı 

itkil

ər buraya daxil edilmir. 

 

325 

İSTEHSAL  FƏALİYYƏTİ  ÜZRƏ  DÖV-

RİYYƏ

  –  vahidin özünün istehsal etdiyi 

(m

əsələn, vahidə  mənsub olan torpaq sahələrində 

yetişdirilən kənd təsərrüfatı  məhsulları)  və  ya 

ekstensiv emala m

əruz qalan əmtəələrin (məsələn, 

vahid t

ərəfindən 

hazırlanan 

şirniyyat 

m

əmulatların  və  s., vahidə  mənsub olan 

emalatxanalarda  hazırlanmış  paltar  və  digər 

geyiml

ərin) satışının həcmidir.  

 

İSTEHSAL  FƏALİYYƏTİNDƏN  ƏLDƏ 

OLUNAN  DİGƏR  GƏLİRLƏR

  -  göst

ərici 

mü

əssisənin fəaliyyəti ilə  əlaqədar olan gəlirlərin 

köçürülm

əsi kimi müəyyən edilir və 

mülkiyy

ətdən, 

əməliyyat və 

maliyy

ə 

f

əaliyyətindən əldə  olunan köçürmələr bura daxil 

edilmir.  

Verilmiş  göstərici patentlərin ödənilməsi, ticarət 

markası,  lisenziya  və  ya  əməliyyat  subsidiyaları 

kimi dig

ər qruplara daxil edilməyən  əməliyyat 

f

əaliyyətinə aid olan qalıq göstərici hesab edilir.  

 

İSTEHSAL  FUNKSİYASI

  – 

iqtisadiyyatın  y 

n

əticəsi ilə  istehlak  olunan  ehtiyatlarının 

m

x

x

x

,...,

,

2

1

amill

əri arasındakı əlaqəni ifadə edən 

)

,...,

,

(

2

1

m

x

x

x

F

y

=

funksiyasıdır. Funksiya əgər 

aşağıdakı  şərtləri ödəyirsə,  o,  neoklassik  adlanır: 

a) heç olmazsa ehtiyatlardan biri olmazsa, m

əhsul 

buraxılışı mümkün deyil; b) i amilinin maksimum 

m

əhsul  buraxılışı 

i

x

F

∂

∂

> 0, i  = 1,2,...,m, y

əni 

amil a

rtdıqca  məhsul  buraxılışı  da  artır;  c) 

ehtiyatlardan heç olmazsa birinin qeyri-m

əhdud 

artması  ilə  məhsul  buraxılışı  qeyri-məhdud  artır; 

ç) 

2

2

i

x

F

∂

∂

< 0, i = 1,2,...,m, y

əni amilin artması 

il

ə  məhsul  buraxılışı  azalır.  Bu  şərtləri  Koba-

Duqlas 

istehsal funksiyası ödəyir. 

İstehsal  funksiyasının  görünüşü  və  onun 

parametrl

ərinin qiymətləri,  iqtisadiyyatın  nəzəri 

t

əsvirindən və  müvəqqəti  sıraların  reqressiya 

üsullarının  cəlb edilməsi ilə  mövcud  ədədi 

informasiyadan mü

əyyən edilir.  

Koba-Duqlas funks

iyası ilə yanaşı, iqtisadiyyatda 

əvəz etmənin sabit elastikliyi Leontyev tipli 

istehsal 

funksiyalarından, 

x

ətti istehsal 

funksiyalarından  və  digər funksiyalardan da 

istifad

ə edilir. 

 

İSTEHSAL  GÜCLƏRİ

  –  iqtisadi t

əhlildə 

geniş  istifadə  olunan  anlayışdır.  Bu  anlayışın 

şərhinə müxtəlif yanaşmalar mövcuddur. Belə ki, 

ideal şəraitdə fəaliyyət göstərən istehsalda məhsul 

buraxılışının maksimal imkanına nəzəri güc kimi 

baxılır. Onu, əmək vasitələrinin fiziki xidmətinin 

tam dövrü 

ərzində,  iş  vaxtının  tam  illik  təqvim 

vaxtı  fondunda  onların  saatlıq  məcmu gücü ilə 

mü

əyyən edirlər. 

Maksimal güc 

- 

hesabat dövrü 

ərzində 

m

ənimsənilən məhsulun adi tərkibində,  əmək və 

material amill

ərində məhdudiyyət olmadan, növbə 

v

ə  iş  günlərinin  artırılması  və  yalnız  işləməyə 

hazır  olan  qurulmuş  avadanlıqlardan  istifadə 

imkanlarında müəssisə tərəfindən nəzəri cəhətdən 

mümkün olan m

əhsul  istehsalı  kimi  şərh  olunur.      

İqtisadi  güc  dedikdə, müəssisənin keçmək 

ist

əmədiyi istehsal həddi (istehsal xərclərinin çox 

olması  üzündən və  ya  başqa  səbəblərdən)  başa 

düşülür.  Praktiki güc  dedikdə,  real  iş  şəraiti 

ç

ərçivəsində  müəssisənin məhsul buraxılışının ən 

yüks

ək səviyyəsi  başa  düşülür.  Müəssisə  üçün 

praktiki istehsal gücü iqtisadi istehsal gücün

ə 

b

ərabər və ya ona yaxındır. 

 

İSTEHSAL  GÜCLƏRİ  BALANSI

 

– 

mü

əyyən dövr ərzində  (il,  yarımil  və  s.) konkret 

bir m

əhsulun natura ifadəsində  buraxılışı  üzrə 

istehsal gücl

ərinin  mövcudluğunu,  tərkibini və 

d

əyişməsini  (hərəkətini)  əks etdirən cədvəllərdir. 

İstehsal  güclərinin  balansı  qarşılıqlı  əlaqədə  olan 

iki bölm

ədən ibarətdir.  Birinci  bölməyə  dövrün 

əvvəlinə  mövcud olan istehsal gücləri, dövr 

ərzində  yenilərinin tikilməsi  hesabına  güclərin 

artması,  rekonstruksiyası,  genişləndirilməsi və 

f

əaliyyətdə 

olan gücl

ərin tamamilə 

yenil

əşdirilməsi  hesabına  istehsal  güclərinin 

artımı  haqqında  məlumatlar  daxildir.  Balansın 

yekunu dövr 

ərzində mövcud olan ümumi istehsal 

gücünü göst

ərir. İkinci bölməyə müxtəlif səbəblər 

üzünd

ən  sıradan  çıxmış  və  dövrün sonuna 

mövcud olan gücl

ər  haqqında  məlumatlar daxil 

edilir.  İstehsal  gücləri  balansının  məlumatlarına 

əsasən dövr ərzində  onlardan istifadə, orta güc 

göst

əricilərini müəyyən etmək və  marketinq 

araşdırmasında  müəssisələrin məhsul  istehsalını 

proqnozlaşdırmaq (planlaşdırmaq) olar. 

 

İSTEHSAL  GÜCLƏRİNDƏN  İSTİFADƏ

 

– 

faktiki  buraxılan məhsulun müəssisə, firma, 

bölm

ə,  sahə  və  s. orta illik istehsal gücünə  olan 

nisb

ətidir.  İstehsal  güclərindən istifadə  əmsalı 

m

əhsulun natural və  dəyər göstəriciləri  əsasında 

tapılır.  Məhsul həcminin natural göstəricilər üzrə 

əmsalı  daha  obyektivdir  və  istehsal güclərindən 

istifad

əni daha dəqiq xarakterizə  edir. Dəyər 

m

əmulatlarına  görə  əmsalın  hesablanmasında 

istehsal gücünün mü

əyyən edilməsində  qəbul 

edilmiş  əmtəə  çeşidi  ilə  müqayisədə  onun 

d

əyişməsini, həmçinin məhsulun qiymətinin 

d

əyişməsini nəzərə almaq vacibdir.  

 

 

326 

İSTEHSAL  HESABI

  –  MHS-

nin  ardıcıl 

hesablar sırasında birinci  hesabdır və bu hesabda 

istehsal prosesind

ə  əlavə  dəyərin və  ÜDM-in nə 

cür  formalaşması  göstərilir.  İstehsal  prosesinə 

birbaşa  aid  olan  əməliyyatları  əks etdirir, 

bütövlükd

ə  iqtisadiyyat, institusional bölmə  və 

sah

ələr üçün tərtib edilir. 

İstehsal  hesabının  ehtiyat  hissəsində  mal və 

xidm

ətlər  buraxılışının  (istehsalının)  həcmi 

yazılır. Bununla yanaşı, bazar buraxılışı - məhsul 

istehsalının  aid  olduğu  dövrdə  üstünlük təşkil 

ed

ən bazar  qiymətlərində, qeyri-bazar məhsulları 

is

ə  onların  istehsalına  çəkilmiş  xərclər  əsasında 

qiym

ətləndirilir.  

İstifadədə, mal və xidmətlərin aralıq istehlakı və 

buraxılışla  aralıq  istehlak  arasındakı  fərq kimi, 

mü

əyyənləşdirilən ümumi əlavə dəyər əks olunur. 

İstehsal  prosesində  istehlak olunan mal və 

xidm

ətlərin dəyəri onların alınma qiymətləri ilə və 

ya faktiki x

ərclərlə (özünün istehsalı olan məhsul 

üçün) mü

əyyən  olunur.  Əlavə  dəyər ümumi və 

xalis 

əsasda hesablana bilər. Ümumi əlavə  dəyər 

xalis 

əlavə dəyərdən əsas kapitalın istehlak dəyəri 

q

ədər çoxdur.  

 

İSTEHSAL  XƏRCLƏRİ

 

– 

aşağıdakı 

elementl

ərin cəmləşdirilməsi yolu ilə hesablanır: 

- m

əhsulların istehsalı üçün zəruri olan xammal və 

materialların alınmasının dəyəri; 

- 

şirkətin xərclərinin digər növləri: məhsulların 

əmtəə şəklinə gətirilməsi ilə bağlı və onun istifadə 

yerin

ə  çatdırılması  ilə  bağlı  olan  birbaşa  istehsal 

x

ərcləri, həmçinin bu məhsul növünə  aid edilə 

bil

əcək ölçüdə əlavə xərclər. 

 

İSTEHSAL 

XƏRCLƏRİ 

(TİCARƏT 

MÜƏSSİSƏLƏRİ  ÜÇÜN)

  –  bu  göst

əricini 

iqtisadi funksiyalar üzr

ə  topdan və  pərakəndə 

ticar

ətdə aşağıdakı kimi bölmək olar: 

- 

alındığı vəziyyətdə yenidən satılma üçün əmtəə 

v

ə xidmətlərin alınması; 

- 

siyahı  sayı  üzrə  işçilərin  əmək  haqqının 

öd

ənilməsinə çəkilən xərclər; 

- 

satışa çəkilən xərclər; 

-  bina v

ə  avadanlıqların  istismarı  ilə  əlaqədar 

istehsal x

ərcləri; 

- dig

ər istehsal xərcləri. 

 

İSTEHSAL 

İSTEHLAKI

 

– 

istehsal 

prosesind

ə  dəyəri  hazır  məhsula keçən  əmək 

əşyalarından  və  əsas fondlardan istifadə 

edilm

əsidir. Statistikada maddi istehsal xərcləri 

göst

əricilərinin köməyi ilə qiymətləndirilir.