A. T. G 'o fu ro V, S. S. F a y z u lla y e V, A. K. R a X im o V, B. Z o X id o V a, F. I. M a tk a r im o V

kabi g ‘orlaridan o ‘tgan asming 30-yillarida topilganligiga qaramay,
bosh suyaklar bilan bir qatorda qayd qilingan g4orlarda o ‘rta tosh
davriga tegishli qurollar uchraganligi uchun Kafzex, Sxul g ‘orlarida
topilgan qazilma odamlarni taraqqiy qilgan neandertalllar, ya’ni
kromanyonlar Kebari, Amul, 
Tabun 
g ‘orlaridagi qazilma odamlarni
esa klassik neandertallar deb atab keldilar (19-rasm).
19-rasm. Isroilning Tabun g ‘oridan topilgan neandertal (A); Sxul
g‘oridan Hom o sapiens (B) kalla suyagi
Qadimgi odam suyaklari topilgan yer qatlamlarini yoshi
oTchanganda birinchi ikki g ‘or qatlami yoshi 70-100 ming yil
ikkinchi uchta g ‘or yoshi esa 70 ming yildan ortiq emasligi maTum
bo'ldi.
Hozirgi vaqtda Kafzex va Sxuldan qazib olingan odam
suyaklari taraqqiy qilgan neandertallar emas, ertangi Homo
sapiyens deb baholanmoqda. Odatda sovuq oTkalarda yashovchi
aholi populyatsiyalarini chunonchi Kolsk yarim orolida yoki
Alyaskadagi eskimoslar oyoq va qo‘llarini tana uzunligiga nisbatan
qisqa, tos suyagi keng gavdani yirikligi bilan tavsiflanadi. Bunday
gavda neandertallarga ham xos.
Isroilning Sxul va Kafzex g‘orlaridan topilgan yaqin sharq
odamlari esa Afrikaning Avstraliyaning, ya’ni issiq mintaqaning
odamlariga o ‘xshash oyoq-qullari uzun, tos suyagi ensiz, tanasi
bo‘yga qaraganda ozg‘in, ingichka suyaklidir. Taxmin qilinishicha
108

---

neandertal odam Yevropa va Osiyoda 130-150 ming yillikdan 
to 3 5—40 ming у illargacha-yashagan va muzlik davrini boshidan 
kechirgan.
Akademik I.Yu. Abduraxmanov va boshqa genetik olimlar 
2004-2007-yillar mobaynida О “zbcki storming 12 ta viloyatida 
yashagan o ‘zbeklarning uch avlodiga mansub bo ‘lgan 100 kishi- 
ning mitoxondrial DNKsi va yadro genlaridagi ALU insersiyalari 
(DNK molekulasi ayrim bo ‘lagining genomini m a’lum joyiga kirib 
o ‘rnashishi) bo‘yicha tahlil qilib,
1) o ‘zbeklar genofondining boshqa populyatsiyalar genofon- 
diga qaraganda xilma-xilligini;
2) o ‘rganilgan odamlarning aksariyati yevropeoid gaplotip- 
lariga ega ekanligini;
3) o ‘zbeklarda o ‘rganilgan mitoxondrial DNK gaplotiplarining 
yoshi 50 ming yilga teng ekanligini;
4) boshqa populyatsiyalar bilan taqqoslaganda o ‘zbeklar 
mitoxondrial DNK gaplotiplari va ALU insersiyalar chastotasiga 
k o ‘ra genetik jihatdan g ‘arb va sharq populyatsiyalari o ‘rtasida 
markaziy o ‘rinni egallashini ko‘rsatib berdilar [1].
Olib borilgan tadqiqot natijalariga k o ‘ra qadimgi Turkistonda 
g ‘arb va sharq odamlari migratsiyasidan oldin yevropeoid odamlar 
yashagan. G ‘arb va sharq migratsiyasi davrlari bu populyatsiya 
vakillari o ‘zaro duragaylashib ketganligini bildiradi.