A. T. G 'o fu ro V, S. S. F a y z u lla y e V, A. K. R a X im o V, B. Z o X id o V a, F. I. M a tk a r im o V
Yüklə 5,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Qadimgi odamlarning migratsiyasi
Taxmin qilinishicha bundan ikki million yillar muqadam Homo erectus yoki Homo ergaster Afrikadan Yevroosiyo tomon harakatlanib u yerda joylasha boshlagan. Bu harakatlanish uzoq vaqt va tadrijiy ravishda davom etgan. Olimlami ta ’kidlashicha qadimgi odamning sharq tomon ko ‘chishda ikki asosiy Janubiy va Shimoliy y o ‘nalishni farqlash kerak Janubiy yo'nalishni Arabiston va Pokistondagi suyak topilmalari hamda sanasi bir million yil boTgan Janubiy Sharqiy va Sharqiy Osiyodagi mashxur Homo erectus topilmalari, Pokiston hududidagi Leyes kesmalarida bun dan 800 ming yillar oldingi yashagan odam suyaklari tosh qurol- lami topilishi shunday yo ‘nalish boTganligidan dalolat beradi. K o‘chib yurishning Shimoliy “toTqini” boTganligini Ozar- bayjonda Qorabog‘ pasttekisligidagi g ‘orlar, Gruziyada esa Tbilisi shahridan 60 km masofada topilgan paleoantropologik majmualar - qadimgi odamning bosh suyagi, ja g ' suyagi, mayda tosh qurollar (extimol yoshi 1,6-1,7 millionga teng dastlabki Homo erectusga tegishli boTsa kerak) tasdiqlaydi. Lekin A. Derevyanko fikricha qadimgi odamning Yevropaga kirib kelishining taxminan uch yo‘nalishi boTgan. Qadimgi odam lar Gibraltar orqali, Turkiya orqali hamda G ‘arbiy Kaspiy dengizi orqali Yevropaga o ‘tishgan boTishi kerak. 106 Shunday qilib, million yil mobaynida qadimgi odam Afrikadan chiqib Tinch okeamgacha bo'lgan katta hududda o ‘rnashib olgan, Qadimgi odam manzilgohlarining bir-biridan uzoqligiga, mehnat qurollari yasashning mushtarakligi. lekin tosh qurollaming turli tumanligi bilan ular o'zaro farqlangan. Afrikada bundan 1,2 million yillar muqaddam takomillasbgan texnika usullarida mehnat qurollarini tayyorlashga xos b o ‘lgan Ashel madaniyati shakllanadi. N a ’munaviy asbob-uskunalar majmuasiga qaramay toshga ishlov berishning texnologik usullarining xilma-xilligi ashyol tosh qurollar yasalishi uchun umumiy boMgan tipologik xususiyatlarni farqlash mumkin. Mazkur texnika an’anasiga binoan toshga yo ‘naltirilgan zarba berish orqali toshga takomillasbgan shakl berilgan. Bundan 450- 350 ming villar muqaddam yaqin sharq dan quvi ashel madaniyati bilan bog'liq ikkinchi migratsiya to ‘lqini boshlangan va Hindiston- ga qadar yetgan. Afrikada keng tarqalgan chekkalari o'tkir, ikki tomonlama qo ‘llaniladigan asboblar ashel madaniyatiga xos tipik qurollar hisobga olib, ular Anuy daryo vodiysida, bevosita Denis g ‘orida topilgan, Tog‘li Oltoy o ‘lkasini strukturali yotqiziqlari bir necha metr- li qatlamga ega bo‘lib, ular tosh qurollar yasashning uzoq rivoj- langanligi haqida lo'liq m a’lumot beradi. Mongoliyaning Sogan-Aguy g‘or yotqiziqlarida 1987-yilgi m a’ lumotlarga qaraganda qadimgi odamning 200 ming yillar mobaynida ishiatgan ajoyib qurollar to“p!ami topilgan. 1995-yili Mongoliyaning Janubiy Gobi sahrosida 20 kvadrat kilometrdan ziyod ochiq maydonda tosh buyumlaming chinakam ombori ochilgan. Masalan Janubiy Sibir aniqroq qilib aytganda Oltoy tog‘idagi g ‘orlarda 60 mingdan 30 ming yilgacha bo‘lgan davrga tegishli qazilma qurollar majmualarining ketma-ket almashinuvi kuzatiladi. Kromanvon odam suyaklari Afrikadan tashqari yaqin Sharq, xususan Isroil davlatining Kafzex, Sxul hamda Kebara, Amul, Tabun 107 |