Abdulla sher axloqshunoslik
Э т и ч е с к и е и с о ц и а л ь н о -п р а в е т в е н н ы е ф р а г м е н т ы и з д н е в н и к о в
Yüklə 140,19 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5 / 9 1 . М ., «Знание», 1991. С. 61. 2 0 ‘sha manba. С. 54.
- Vladimir Sergeyevich Solovyovning
|
1 Э т и ч е с к и е и с о ц и а л ь н о -п р а в е т в е н н ы е ф р а г м е н т ы и з д н е в н и к о в
Достоевского.. / / Тарасов Б.Н . «Закон Я» и «Закон любви». С ерия «Этика» 5 / 9 1 . М ., «Знание», 1991. С. 61. 2 0 ‘sha manba. С. 54. www.ziyouz.com kutubxonasi Raskolnikovlami yaratishi mumkin boMgan tund xayollar ham yashashini ko‘rsatib beradi. Insondagi achchiq jazzilatuvchi xo‘rlanish hissi, o ‘zini hayotda langar tutgan dorbozdek sezishi uning qalbida g‘ariblik, tortinish va qo‘rquvnigina emas, aksincha, masxarabozlikni, hukmronlik orzusini, o ‘ziga alam o ‘tkazgan jamiyatdan o ‘ch olish tuyg‘usini ham uyg‘otadi. Fridrix Nitshe «M a’budlar shomi» asarida Dostoyevskiyni «men nimadir o ‘rganishim mumkin bo‘lgan yagona ruhshunos, teran inson», deb ataydi va uni o ‘zi uchun kashf etishi hayotidagi eng baxtli hodisa bo‘lganini ta’kidlaydi. Nitshe uchun ham, Dostoyevskiy uchun ham umumiy xususiyat shundaki, ular asarlaridagi insoniyatga bo'lgan muhabbat tirik odamlarga — zamondoshlariga nisbatan nafratga aylana boradi. Dostoyevskiy axloqiy qarashlaridagi (shu jumladan, Nitshening ham) insonni ana shunday beshafqat fosh etish XX asr jahon falsafasi va axloqshunosligi uchu n yangicha yo‘nalish berdi. Z otan ulug‘ rus mutafakkirining asarlari Z.Froyd, K.Yung, E.Fromm, L.Shestov, J.P.Sartr, A.Kamyu, N .Berdyayev, B.Vshevlavtsev, N .Hartman, M.Sheler singari buyuk faylasuflar uchun m a’lum m a’noda material bo‘lib xizmat qildi va hozir ham ular o‘z ahamiyatini zarracha yo'qotgan emas. Rus mum toz axloqshunosligining taraqqiy topishida buyuk faylasuf, o ‘ziga xos shoir Vladimir Sergeyevich Solovyovning (1853—1900) xizmatlari katta. Vladimir Solovyovning axloqiy qarashlari uning qator asarlarida ifoda topgan. Ular orasida «Ezgulikni oqlash. Axloq falsafasi» (1894—1897) kitobi alohida ahamiyatga ega. Uning birinchi qismida uyat, shafqat yoki achinish va xudojo‘ylikdan iborat axloqiy tushunchalar uchligi asosiy o ‘rinni egallaydi. X o‘sh, uyat nim a? Nisbatan tubanlikka va nokomillikka tushib qolgan, lekin bunday holatni o ‘zi uchun noloyiq deb bilgani uchun m azkur d arajad an yuksalish zarurligini anglagan kishi uyaladi. C hunonchi, jinsiy aloqa hayvonot olami uchun tabiiy va axloqiylikka aloqasi yo‘q. Biroq u insoniyat dunyosida, tabiiy bo‘lsa ham, axloqiy xatti-harakat tam oyili emas, beparda holida insonni uyaltiradigan holatdir. Zero u, axloqiylik qoshida o ‘zining ochiq ko'rinishda amalga oshuv huquqini yo‘qotadi, ya’ni axloqqa bo‘ysunadi. Solovyov, tafakkuming mohiyati haqidagi Dekartga mansub mashhur ibora axloqiylikka nisbatan qo‘llanganida maqsadga muvofiq b o ‘lur edi, degan m ulohazani bildiradi: Yüklə 140,19 Kb. Dostları ilə paylaş:
|