Abduxoliqova durdonaning

I BOB MUSTAQILLIKNING ILK YILLARIDAGI MAKTABGACHA
TA’LIM VA UNING BUGUNGI KUN QIYOFASI
Mustaqillik yillarida mamlakatimizda O’zbekiston Respublikasining
birinchi Prezidenti rahbarligida davlat va jamiyat hayotini, jumladan, ta’lim
tizimini tubdan yangilash va isloh etish borasida ulkan ishlar amalga oshirildi.
Istiqlolning dastlabki yillaridayoq Prezidentimiz kadrlar tayyorlashning zamonaviy
yagona tizimini yaratish g‘oyasini ilgari surib: «Ta’lim berishning, ma’naviy,
axloqiy va kasb malakasi bo‘yicha tarbiyalashning mutlaqo yangi tizimi ishlab
chiqilishi zarur. Sifat jihatidan butunlay yangi o‘quv dasturlari yaratilishi darkor»,
deya ta’kidlagan edi. Davlatimiz rahbarining ushbu fikrlari keyinchalik ta’lim
tarbiya sohasiga oid ko‘plab 
qonunlarning
,  tegishli me’yoriy hujjatlarning, eng
muhimi, butun dunyo jamoatchiligi tomonidan tan olingan Kadrlar tayyorlash
milliy dasturining yaratilishiga metodologik asos sifatida xizmat qildi. Ushbu
dasturda maktabgacha va maktab, o‘rta maxsus va kasb-hunar hamda oliy
ta’limni 
uch bosqichda isloh qilishni
, besh bosqichli ta’lim tizimini yaratish ko‘zda
tutilgan edi.
Bu boradagi milliy dastur konsepsiyasi O’zbekiston Respublikasining
birinchi Prezidenti tomonidan 1997 yil Oliy Majlisning IX sessiyasida «Barkamol
avlod - O‘zbekiston taraqqiyotining poy- devori» nomli ma’ruzasida asoslab
berildi. Unga binoan, mamlakatimizda noyob, dunyoda o‘xshashi yo‘q uzluksiz
ta’lim tizimi yaratildi.
Maktabgacha ta’lim uzluksiz ta’lim tizimining dastlabki bosqichi
hisoblanadi. Uning asosiy maqsadi - bola shaxsining har jihatdan rivojlanishini
ta’minlash, qobiliyatlarini ro‘yobga chiqarish, o‘qishga, doimiy ta’lim olish uchun
zarur bo‘lgan ko‘nikmalarni shakllantirish va maktabda muvaffaqiyatli o‘qish
uchun tayyorlashdan iborat. Maktabgacha tarbiya muassasalari bolalarning bilimi
va amaliy ko‘nikmalarini 
shakllantirish bilan birga
,  ularni vatanparvarlik,

---

mustaqillik g‘oyalariga sadoqat, tariximiz va boy ma’naviy ma’rifiy merosimiz va
qadriyatlarimizga yuksak hurmat ruhida tarbiyalashda muhim o‘rin tutadi.
Maktabgacha ta’lim muassasalari faoliyatining qonu- niy asoslari «Ta’lim
to‘g‘risida»gi Qonun (1992 y.), Kadrlar tayyorlash milliy dasturi (1997 y.),
«Maktabgacha ta’lim to‘g‘risida»gi Konsepsiya (2008, 2011),”Vazirlar
Mahkamasining 2017 yil 19 iyuldagi 528-son qarorigaDavlat maktabgacha ta’lim
muassasasi to‘g‘risidaNIZOM.(2017)” “Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasi
to‘g‘risidaNIZOM.” «Bolajon» dasturi (2010) va boshqa me’yoriy-huquqiy
hujjatlarda belgilab berilgan.
Masalan, 2008 yilda Xalq ta’limi vazirligi tomonidan ishlab chiqilgan
«Maktabgacha ta’lim to‘g‘risida»gi Konsepsiyada maktabgacha ta’lim
muassasalari taraqqiyotining ustuvor yo‘nalishlari, ta’lim-tarbiya ishlarini
takomillashtirish usul va uslublari belgilab berilgan bo‘lib, bu borada ilgari
surilgan davlat talablari har bir bolaning yoshini e’tiborga olgan holda rivojlanish
darajasini aniqlash, pedagog va tarbiyachilar ish samaradorligini oshirish imkonini
beradi. Vazirlar Mahkamasining 2017 yil 19 iyuldagi 528-son qaroriga binoan
«Jismoniy yoki psixik rivojlanishida nuqsoni bo‘lgan bolalar uchun
ixtisoslashtirilgan davlat maktabgacha ta’lim muassasasi to‘g‘risida » qaroriga
asosan mazkur Nizom jismoniy yoki psixik rivojlanishida nuqsoni bo‘lgan
maktabgacha yoshdagi bolalarni sog‘lomlashtirishga yo‘naltirilgan
ixtisoslashtirilgan davlat maktabgacha ta’lim muassasalarining (keyingi o‘rinlarda
ixtisoslashtirilgan maktabgacha ta’lim muassasasi deb ataladi) maqsadi va
vazifalarini, uning 
faoliyatini tashkil etish
, moliyalashtirish va ixtisoslashtirilgan
maktabgacha ta’lim muassasasini boshqarish tartibini belgilaydi.
Ixtisoslashtirilgan maktabgacha ta’lim muassasasi ta’lim tarbiya berish,
korreksion-pedagogik va davolash-sog‘lomlashtirish faoliyatni olib boruvchi
muassasa hisoblanadi.

---

Jismoniy yoki psixik rivojlanishida nuqsoni bo‘lgan bolalarni ularning bilish
imkoniyatlariga muvofiq tarbiyalash, nuqsonlarni korreksiyalash, imkoniyatiga
muvofiq maktab ta’limiga tayyorlash, jamiyatga moslashuviga ko‘maklashish
maqsadida tashkil etiladi.
Quyidagilar ixtisoslashtirilgan maktabgacha ta’lim muassasasining vazifalari
hisoblanadi:

maktabgacha ta’limga qo‘yiladigan davlat talablari hamda ular asosida
ishlab chiqilgan ixtisoslashtirilgan maktabgacha ta’lim muassasalarida
ta’lim-tarbiya va sog‘lomlashtirish ishlariga qo‘yiladigan talablarga muvofiq
bolalarning ta’lim-tarbiya olishlarini va korreksion pedagogik ishni
ta’minlash;

korreksion ta’lim-tarbiya jarayonini shaxsga yo‘naltirilgan, individual 
tarzda
tashkil etish
;

bolaning ijtimoiy-hissiy rivojlanishi, hayotiy qobiliyatlari shakllanishi uchun
zarur korreksion-rivojlantiruvchi ta’lim-tarbiya muhitini yaratish;

bolaning jismoniy yoki psixik rivojlanishidagi nuqsonlarni bartaraf etish
uchun zaruriy korreksion pedagogik ishni tashkillashtirish;

bolalarni ijtimoiy hayotga va maktab ta’limiga sifatli tayyorlash.
O‘zbekiston Respublikasining «Ta’lim to‘g‘risida»gi Qonuniga muvofiq,
ixtisoslashtirilgan maktabgacha ta’lim muassasasi akkreditatsiyasi attestatsiya
asosida vakolatli davlat organi tomonidan amalga oshiriladi.
“Maktabgacha ta’lim muassasasi tarbiyalanuvchilarining sog‘lom va xavfsiz
ovqatlanishini tashkil etish to‘g‘risida nizom”da maktabgacha ta’lim muassasalari
tarbiyalanuvchilarining (keyingi o‘rinlarda tarbiyalanuvchilar deb yuritiladi)
sog‘lom va xavfsiz ovqatlanishini tashkil etish tartibini belgilaydi.
Ushbu Nizom talablari mulkchilik shaklidan qat’i nazar, barcha turdagi
maktabgacha ta’lim muassasalariga nisbatan tatbiq etiladi.

---

Tarbiyalanuvchilarning sog‘lom va xavfsiz ovqatlanishni tashkil etish
maktabgacha ta’lim muassasalarining oshxonalarida (keyingi o‘rinlarda oshxona
deb yuritiladi) 
sanitariya qoidalari
, normalari va gigiena normativlariga muvofiq
shart-sharoitlar yaratilgan holda amalga oshiriladi.
Respublikadagi barcha maktabgacha ta’lim muassasalarida bolalarning
hayoti va sog‘lig‘ini muhofaza etish masalalariga alohida e’tibor qaratib
kelinmoqsa. Jumladan, Xalq ta’limi va Sog‘liqni saqlash vazirliklari tomonidan
ishlab chiqilgan «Maktabgacha ta’lim muassasalarida bola hayoti va sog‘lig‘ini
muhofaza etish tartibi to‘g‘risida»gi Nizomda bolalar hayoti va sog‘lig‘ini
muhofaza etishni tashkil qilish tartibi, bolalarning muassasaga kelib-ketish
qoidalari, binoda sog‘liqni 
muhofaza etishga
, yong‘in xavfsizligiga doir talablar
bayon etilgan.