Abilqosimova Sobiraning Zamonaviy pedagogik usullardan foydalanish orqali yangi mavzuni mustahkamlash mavzusidagi taqdimoti

Samarqand viloyati Bulung`ur tuman XTMFMT va TE bo`limiga qarashli 22-umumiy o`rta ta`lim maktabi ona tili va adabiyot fani o`qituvchisi Abilqosimova Sobiraning Zamonaviy pedagogik usullardan foydalanish orqali yangi mavzuni mustahkamlash mavzusidagi taqdimoti.

Zamonaviy pedagogik usullardan foydalanish orqali yangi mavzuni mustahkamlash Innavatsion texnologiya- ta`lim samaradorligini oshiruvchi omillardan foydalanish, turli pedagogik jarayonlarni loyihalash va amalda qo`llash orqali bilim egallashni takomillashtirish usullari. Uning asosiy maqsadi ta`lim jarayonida o`qituvchi va bilim oluvchi faoliytiga yangilik, o`zgartirishlar kiritish bo`lib, interfaol metodlardan foydalanishni taqozo etadi. Interfaol usullar ta’lim jarayonida qatnashayotgan har bir bilim oluvchining faolligiga, erkin va mustaqil fikr yuritishga asoslanadi. Bu usullardan foydalanganda bilim olish qiziqarli mashg`ulotga aylanadi. Interfaol usullar qo`llanilganda mustaqil ishlash ko`nikma va malakasi rivojlanadi. Ma`lumki, hozirgi kunda interfaol metodlarning yuzdan ortiq turi mavjud bo`lib, ularning aksariyati tajriba–sinovdan o`tib, yaxshi natija bergan. Ta`lim texnologiyalarini o`quv jarayoniga tadbiq etishning asosiy shartlari quyidagilardan iborat: -darsni o`qitish jarayonida har bir o`quvchining bilimlarni o`zlashtirishda erkin muloqatga kirishishini rivojlantirish; - ta’lim jarayonida asosiy e`tiborni bilim oluvchining faolligini oshirishga va dars jarayonida ham faollikni oshiruvchi metod va zamonaviy ta`lim vositalaridan foydalanish.

O`qituvchi darsga tayyorgarlik ko`rish mobaynida o`quv vositalarini dars mavzusiga qarab tanlaydi va asosiy e’tiborni qo`llaniladigan metodlar va o`quv vositalariga qaratadi. O`qituvchi har bir mavzuga mos yangi usullar va texnik vositalardan o`z o`rnida va unumli foydalana olsa, shundagina ko`zlagan maqsadga erisha oladi. Bu esa o`quvchilarni mustaqil bilim olishga, berilgan aniq mavzu bo`yicha atroflicha fikrlashga va ijodiy faol bo`lishga yo`naltiradi. Hozirgi kunda keng qo`llaniladigan usullar –“Klaster”,”Aqliy hujum”,”Debat”, Muammoli vaziyat” kabilardan foydalanib, o`qituvchilar darsda samarali natijalarga erishmoqda. Dars davomida mavzu yuzasidan kelib chiqqan muammolarni innavatsion texnologoyalarni qo`llash orqali oson yechimini topish mumkin. O`qituvchi o`quvchilarning darsdagi faoliyatini aniq bir maqsadga yo`naltirishi, har bir dars puxta rejalashtirilishi, zamonaviy pedagogik texnologiylar asosida tashkil etilishi lozim. O`qituvchi doimiy ravishda o`quvchilarni o`rganilgan mavzu yuzasidan fikr bildirishga undashi, taklif va mulohazalarni, iste`dodini namoyish qilishga bo`lgan urinishlarini qo`llab quvvatlashi, buning uchun sharoit va imkoniyat yaratib berishi lozim.

• O`qituvchi darsga tayyorgarlik ko`rish mobaynida o`quv vositalarini dars mavzusiga qarab tanlaydi va asosiy e’tiborni qo`llaniladigan metodlar va o`quv vositalariga qaratadi. O`qituvchi har bir mavzuga mos yangi usullar va texnik vositalardan o`z o`rnida va unumli foydalana olsa, shundagina ko`zlagan maqsadga erisha oladi. Bu esa o`quvchilarni mustaqil bilim olishga, berilgan aniq mavzu bo`yicha atroflicha fikrlashga va ijodiy faol bo`lishga yo`naltiradi. Hozirgi kunda keng qo`llaniladigan usullar –“Klaster”,”Aqliy hujum”,”Debat”, Muammoli vaziyat” kabilardan foydalanib, o`qituvchilar darsda samarali natijalarga erishmoqda. Dars davomida mavzu yuzasidan kelib chiqqan muammolarni innavatsion texnologoyalarni qo`llash orqali oson yechimini topish mumkin. O`qituvchi o`quvchilarning darsdagi faoliyatini aniq bir maqsadga yo`naltirishi, har bir dars puxta rejalashtirilishi, zamonaviy pedagogik texnologiylar asosida tashkil etilishi lozim. O`qituvchi doimiy ravishda o`quvchilarni o`rganilgan mavzu yuzasidan fikr bildirishga undashi, taklif va mulohazalarni, iste`dodini namoyish qilishga bo`lgan urinishlarini qo`llab quvvatlashi, buning uchun sharoit va imkoniyat yaratib berishi lozim.

Ona tili va adabiyot darslarida ham zamonaviy usullardan foydalanish o`quvchilarning mustaqil fikrlash qobiliyatini shakllantirishda yaxshi samara beradi. “Nihol o`stiramiz” usuli orqali yangi mavzuni mustahkamlash mumlin. Bunda dars boshida o`quvchilarini guruhlarga bo`lib olamiz. Yangi mavzuni mustahkamlash jarayonida har bar guruhga 1 donadan oq qog`oz beriladi. O`quvchilar bu usul asosida yangi mavzu bo`yicha olgan bilimlarini mustahkamlashadi o`quvchilar oq qog`ozga nihol chizadi va niholni parvarishlab o`stiradi. O`quvchilar yangi mavzu yuzasidan olgan bilimlari bilan niholni parvarishlaydi. Har bir olgan ma`lumot bilan niholda bitta shox paydo bo`ladi. Shu tariqa nihol bir daraxtga aylanadi va o`qituvchiga o`quvchilar yangi mavzuni qay darajada o`zlashtirganini aniqlashga qulaylik yaratadi. Bunda o`quvchilarning tasviriy san’at faniga bo`lgan qiziqishi ortadi, daraxtni qay darajada tasvirlashi orqali ularning fikrlashini rivojlantirib boradi. Shoir yoki adibning hayoti va ijodi haqidagi ma`lumotlarni o`quvchilar qay darajada eslab qolganini, shu bilan bir qatorda uning yaratuvchanlik menatsevarlik qobiliyatlari shakllanib boradi. O`quvchilarninhg tabiatga bo`lgan mehr-muhabbati ortib boradi

• Ona tili va adabiyot darslarida ham zamonaviy usullardan foydalanish o`quvchilarning mustaqil fikrlash qobiliyatini shakllantirishda yaxshi samara beradi. “Nihol o`stiramiz” usuli orqali yangi mavzuni mustahkamlash mumlin. Bunda dars boshida o`quvchilarini guruhlarga bo`lib olamiz. Yangi mavzuni mustahkamlash jarayonida har bar guruhga 1 donadan oq qog`oz beriladi. O`quvchilar bu usul asosida yangi mavzu bo`yicha olgan bilimlarini mustahkamlashadi o`quvchilar oq qog`ozga nihol chizadi va niholni parvarishlab o`stiradi. O`quvchilar yangi mavzu yuzasidan olgan bilimlari bilan niholni parvarishlaydi. Har bir olgan ma`lumot bilan niholda bitta shox paydo bo`ladi. Shu tariqa nihol bir daraxtga aylanadi va o`qituvchiga o`quvchilar yangi mavzuni qay darajada o`zlashtirganini aniqlashga qulaylik yaratadi. Bunda o`quvchilarning tasviriy san’at faniga bo`lgan qiziqishi ortadi, daraxtni qay darajada tasvirlashi orqali ularning fikrlashini rivojlantirib boradi. Shoir yoki adibning hayoti va ijodi haqidagi ma`lumotlarni o`quvchilar qay darajada eslab qolganini, shu bilan bir qatorda uning yaratuvchanlik menatsevarlik qobiliyatlari shakllanib boradi. O`quvchilarninhg tabiatga bo`lgan mehr-muhabbati ortib boradi

Ta`lim-tarbiya bir joyda to`xtab qolmaydi, u doimiy takomillashuv jarayonida. Shunday ekan, o`sib kelayotgan yosh avlodga bilim berishning yangi usullarini ishlab chiqib, o`quv jarayoniga tavsiya etish dolzarb masalalardan biridir.

• Ta`lim-tarbiya bir joyda to`xtab qolmaydi, u doimiy takomillashuv jarayonida. Shunday ekan, o`sib kelayotgan yosh avlodga bilim berishning yangi usullarini ishlab chiqib, o`quv jarayoniga tavsiya etish dolzarb masalalardan biridir.

• Biz xalqimizning dunyoda hech kimdan kam

• bo`lmasligi, farzandlarimizning bizdan ko`ra kuchli,

• bilimli dono va albatta baxtli bo`lib yashashi uchun

• bor kuch imkoniyatlarimizni safarbar etayotganekanmiz,

• bu borada ma’naviy tarbiya masalasi, hech shubhasiz,

• beqiyos ahamiyat kasb etadi.

• I.A.Karimov .

• Foydalanilgan adabiyotlar:

• 1.I.A.Karimov “Yuksak ma’naviyat- yengilmas kuch.” Toshkent. “Ma’naviyat,”2008-B.4

• 2.Umumta’lim fanlari metodikasi. 2014- yil yanvar.