Abituriyentler ushın Qaraqalpaq tili páninen qollanba quwat Jarekeev Tildiń jámiyetlik xızmeti

Atlıqtıń stillik qollanılıwı
Atlıqlar gápte hám sóylewde hárqıylı stillik xızmetlerde jumsaladı. Ásirese, kóplik, tartım hám seplik qosımtalı atlıqlardıń túrli stillik xızmetlerde jumsalıwın kóriwge boladı.
Qaraqalpaq tilinde -lar, -ler qosımtası tek kóplik máni bildirip qoymay ayırım abstrakt, jup atlıqlarǵa qosılǵanda kúsheytiwshilik, obrazlıq máni qosa bildiriledi. Mısalı:
Qara naǵıs jaǵa, qınama beshpent,
Qolań qara shashlar jazıp taslanǵan,
Qollar kóteriwli jılasar eńk-eńk,
Bul ullı azalı qıyqıw baslanǵan. (I.Yu)
Sezimleri gúl jaynaǵan bostanday,
Kewil dárya, sezimlerdiń tasqını. (G.M)
Kempir-ǵarrılar qosılsa. (Berdaq)
Bul qosımta adam atlarına qosılǵanda jámlewshi máni ańlatadı: Alpamıslar uran etip urısta, Gúlparshınlar bawrı ottay qamınıp. Maman Amanlıqlardikine mudam qalıw bılay tursın, sol kúni túney almadı. Onıń bul ádeti Temirbeklerge de unap qaldı.
Tuwısqanlıqtı bildiriwshi atlıqlarǵa -lar, -ler qosımtası qosılǵanda, ol tartım qosımtasınan keyin jalǵanadı hám bul jaǵdayda húrmetlew mánisin ańlatadı. Salıstırıń: Apamlar keldi. Apalarım keldi.
Qaraqalpaq tilinde tartım qosımtaları iyelikti, menshikleniwdi bildiriwi menen birge qosımsha túrli stillik xızmetler de atqaradı. Máselen, II bettiń kóplik sanı birlik san ornına qollanılıp, sıpayılıqtı bildiredi: Shıbıǵıńız ushında kartalar sóylep, dáryalar teńizge aǵa basladı. Durıs, balańızdan konstruktor shıǵıwı múmkin.
Tuwısqanlıqtı bildiriwshi aǵa, apa, ana, ata t.b. sózler III bet birlik sanda tartımlanıp, shańaraqta erli-zayıplılar arasındaǵı sıylasıqtı bildiredi. Bunda emocional-ekspressivlik máni ańlatadı. Mısalı: Aǵası, qurı qıyaldan qazan qaynamaydı.
I bet birlik sandaǵı tartımlanǵan ayırım atlıqlar húrmetlew, erkeletiw mánilerin, ayırımları buǵan kerisinshe kúyiniw, qıynalıw mánilerin ańlatadı. Mısalı: Qartayǵanda dáwlet ber, jigitimde miynet ber degen, shıraǵım. Qulınım, qızım, usı kesteden qanday quwanısh, qanday lázzet kúteseń. Qurıǵan basım, agitator bolaman dep ne qılaman. Endi ne deymiz, sorım-aw!