Academic Research in Educational Sciences Volume 4

1-rasm. Katta hajmli ma’lumot xususiyatlari. 
 

Volume – ma‟lumotlar hajmining kattaligi [3]. 
Ma‟lumotlarning hajmini kattaligi, ahamiyati va uni katta 
ma‟lumotlar deb hisoblash mumkinmi yoki yo„qligini birdiradi; 

---

Academic Research in Educational Sciences 
Volume 4 | Issue 3 | 2023 
ISSN: 2181-1385 
ISI: 0,967 | Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,9 | ASI: 1,3 | SJIF: 5,771 | UIF: 6,1 
 
 
 
 
 
525
 
March, 2023 
https://t.me/ares_uz Multidisciplinary Scientific Journal 

Variety – bu ma‟lumotlarning turi va xususiyatini ifodalab, turli xil 
ma‟lumotlarni bir vaqtning o„zida qayta ishlash imkoniyatidir. 

Velocity – ma‟lumotlar o„sish tezligi va natijaga erishish uchun 
ma‟lumotlarni qayta ishlash vaqtining real vaqtga yaqinligi. 

Value – Katta ma‟lumotlar to„plamlarini qayta ishlash va tahlil qilish orqali 
erishish mumkin bo„lgan ma‟lumotlarning ahamiyati. 

Veracity – bu katta ma‟lumotlar uchun kengaytirilgan ta‟rif bo„lib, bu 
ma‟lumotlar sifati va ma‟lumotlar qiymatini anglatadi. 
Ushbu xususiyatlardan kelib chiqib biz tanlagan obyekt Abdulla Qodiriyning 
“O‟tkan kunlar” asarini katta hajmli ma‟lumot deb atash mumkin. Ushbu asar 220 
sahifadan iborat bo‟lib, unda sal kam 100 000 so‟zdan foydalanilgan. Belgilar soni 
esa 574 000 dan oshadi. Biz yechmoqchi bo‟lgan masala esa ushbu asardagi 
so‟zlarning chastotasini hisoblashdan iborat. Boshqacha aytganda, ushbu ulkan 
asarda har bir so‟z nechta marta qo‟llanganini xiosblash zarur bo‟ladi.
Bu masalani yechishda biz ikki hil metoddan foydalandik: 
1.
Java Core ga asoslangan dastur yordamida ananviy hisoblash 
2.
Hadoop MapReduce ga asoslangan parallel hisoblash
Endi bu ikki metod haqida to‟xtalib o‟tamiz. Java Core ga asoslangan 
dasturimiz Eclipse IDE muhitida yozilgan. Bu dastur bitta WordCount deb 
nomlangan klass dan tuzilgan bo‟lib, java.io.FileInputStream kutubxonasi yordamida 
katta hajmli ma‟lumotni fayldan o‟qib oladi. Bundan tashqari dasturda 
java.util.ArrayList, 
java.util.Iterator, 
java.util.Scanner 
kabi 
kutubxonalardan 
foydalanilgan. Dasturning asosiy bajaruvchi tanasi quyidagicha
Dastur sanalgan so‟zlarni java.io.FileOutputStream kutubxonasi yordamida 
faylga yozib qo‟yadi. Dastur hisoblashlarni ananviy tarzda parallel bo‟lmagan usulda 
bajaradi. Ya‟ni dastur kodini kompilyatsiya qiladi. Keyingi qadamda uni JRE (Java 
ishlash muhiti) ga uzatadi. JRE esa o‟z navbatida CPU(markaziy protsessor)ga 
uzatadi va CPU da hisoblash bajarilib, shu ketma ketlikda orqaga qaytadi. Java Core 
ga asoslangan birinchi metodimiz haqida chuqur to‟xtalib 
o‟tirmayman, ikkinchi metodimizga chuqurroq to‟xtalaman. 

---