Adabiyot darslarida matn ustida ishlashning metodik shartlari

Lolazor ermaski, ohimdin jahonga tushdi o‘t, 
Yo‘q shafaqkim, bir qiroqdin osmonga tushdi o‘t. 
matlasi bilan boshlanadigan g‘azaliga faqat mantiqiy tushunchalar asosida 
yondashgan o‘quvchi undan o‘ta chuqur ma’no topolmasligi mumkin. Bu satrlar 
yuksak va betakror hissiy holat ifodasi tarzida o‘rganilgandagina undagi tengsiz 
jozibani tuyish mumkin bo‘ladi. Qip-qizil bo‘lib ochilgan cheksiz-chegarasiz lolazor 
qo‘ynida turgan lirik qahramon ma’shuqasi hajrida kuyib, ichi olovga to‘lib ketgan.
10
Борев Ю.Б. Эстетика. – Москва: Издательство политической литературы, 1988. – С. 112.
11
Введение в литературоведение, под.ред. Г.Н.Поспелова. – М., 1987. – С. 67. 

---

1511 
Uning nazarida, ufqlarga qadar tutashib ketgan bepoyon qizillik ochilgan lolazor 
emas, balki ma’shuqa firog‘ida kuygan g‘amboda oshiqning ohidan dunyoni tutib 
ketgan olov. Lolazor borib tutashgan ufq tepasidagi qizillik ham shafaq nuri emas, balki 
oshiqning ohidan chiqqan o‘t yerni yondirib bo‘lib, osmon yer bilan tutashgan joydan 
ko‘kka chirmashdi va endi osmon ham bir qirg‘og‘idan yonib ketmoqda. Shu xildagi 
yondashuvgina misralar jozibasini to‘la his etishga xizmat qiladi
12
. 
Darhaqiqat, hazrat Navoiyning satrlari tahlili ham o‘quvchilarda aqliy, axloqiy 
she’riyat mulkining sultoni nomi bilan haqli ravishda jahon adabiyotining eng buyuk 
siymolari qatorida faxr bilan tilga olinishi ham bejiz emas. Satrlaridagi estetik ta’sirning 
jozibasi, yosh kitobxon uchun tafakkurini yoritib, mahorat sirlariga oshno etmay 
qolmaydi. Bu borada matn ustidagi ishlarni oqilona tashkil etish mauyyan 
samaradorlikni ta’minlaydi. 
Foydalanilgan adabiyotlar 
1.
Борев Ю.Б. Эстетика. – Москва: Издательство политической литературы, 
1988. – С. 551 c. 
2. E.Xudoyberdiev. Аdabiyotshunoslikka kirish. T.,1995. – 361 b. 
3. 
Мирқосимова М. Ўқувчиларда адабий таҳлил малакасини 
шакллантириш ва такомиллаштириш усуллари. – Тошкент: Фан, 1995. – 253 б. 
4. Матжон С. Мактабда адабиётдан мустақил ишлар. Тошкент: Ўқитувчи, 
1996. – 208 б. 
5. Matchonov S. va boshq. Boshlang‘ich sinflarda ona tili o‘qitish metodikasi. – 
Toshkent: Ishonchli hamkor, 2021. – 695 b.
6. Сариев Ш. Бошланғич синф ўқиш дарсаларида матн устида ишлаш 
орқали нутқ ўстириш. – Тошкент: YURIST-MEDIA MARKAZI, 2010. – 76 б.
7. Tўхлиев Б. Адабиёт ўқитиш методикаси. – Тошкент: Янги аср авлоди, 
2006. – 182 б.
8. Зуннунов А. ва бошқ. Адабиёт ўқитиш методикаси. – Тошкент: 
Ўқитувчи, 1992. – 368 б. 
9. Фитрат. Адабиёт қоидалари. – Toшкент: Ўқитувчи, 1995. – 25-б. 
12
E.Xudoyberdiev. Аdabiyotshunoslikka kirish. T.,1995. – 67-b.