AğASƏF İmran

 
 
Yoxlama üçün suallar 
 
1. Lider kimdir? 

---

167
 
 
 
2. Liderlik və ona xas olan xüsusiyyətlər. 
3. İdarəçilik üslubları: avtokratiya, demokratiya və liberallıq. 
4. Avtokrat liderlər və onların fərdi keyfiyyətləri. 
5. Liberal liderlər və onların fərdi keyfiyyətləri. 
6. Demokrat liderlər və onların fərdi keyfiyyətləri. 
7. «X» və «Y» nəzəriyyələri, onların mahiyyətləri və   tətbiq   
prinsipləri. 
8. Rəhbərin sosial-mədəni keyfiyyətləri 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
IV  BÖLMƏ.  MENECMENTİN TƏTBİQİ 
MEXANİZMLƏRİ 
 
V FƏSİL. QRUPUN  İDARƏ  OLUNMASI 
 
5.1. KADR  EHTİYATLARININ  İDARƏ  OLUNMASI 
 
Hər bir müəssisə, firma, təşkilat öz fəaliyyətini qurmaq və 
davam etdirmək üçün kadrlara arxalanır. Bu baxımdan kadrların 
seçilməsi, onların ixtisas, peşə yönümlü hazırlanması, onların vəzifə 

---

168
 
 
 
pillələri  ilə  yüksəlməsi,  müəssisə  rəhbərliyi  tərəfindən 
planlaşdırılmalıdır. 
Hər bir müəssisə, işçilərin və məmurların sayını istehsal tələbinə 
uyğun və gəlir götürülməsi şərtilə qurmalıdır. Kadrların seçilməsi, 
onların ixtisaslarının artırılması, onların təhsili müxtəlif yollarla təşkil 
edilə bilər. Kadrların seçilməsi, hazırlanması və onların əməklərinin 
qiymətləndirilməsi aşağıdakı sxemdə verilmişdir (Şəkil 26). 
Əmək ehtiyatlarının planlaşdırılması, firmanın strategiyası ilə 
bağlıdır. Burada istehsalın həcminin artırılması ilə bağlı işçi 
qüvvəsinin artırılması və ya əksinə ola bilər. Bəzi hallarda istehsal 
prosesini və işçi qüvvəsini sabit saxlamaq tələb oluna bilər. 
Əgər işçi qüvvəsi artımı tələb olunursa, müəssisə rəhbərliyi elan 
verməklə müxtəlif cəlbetmə yolları ilə işçiləri dəvət edə bilər. Burada 
dəvət olunmuş işçilərin sayı tələb olunduqdan həmişə çox olur. Buna 
görə də həmin işçilərdən layiqlisini seçmək tələb olunur. Üçüncü 
mərhələdə seçilmiş kadrların, dördüncü mərhələdə müsahibə yolu ilə 
və yaxud da sənədlər əsasında müəyyənləşdirməklə onların əmək 
haqqı təyin olunur və ediləcək güzəştlər nəzərə alınır. Beşinci 
mərhələdə işə qəbul olunmuş işçilərin ixtisasa uyğun peşə üzrə 
işləmələri və qabiliyyətləri yoxlanılır  və onların kollektivə 
uyğunlaşması prosesi həll edilir. 
Öyrətmə  mərhələsində  tamamilə  ixtisası  olmayanların 
öyrədilməsi, yeni sahənin öyrədilməsi və ya rəhbər vəzifə tutmaq 
üçün öyrədilməsi vacibdir. 
Yeddinci  mərhələdə  isə  hər  bir  işçinin  əməyinin 
qiymətləndirilməsi prosesi gedir. Burada məqsəd işçinin qabiliyyətini 
üzə çıxarmaq, onun əmək haqqını artırmaq və ya azaltmaq, onu başqa 
sahəyə köçürmək və nəhayət işdən qovmaq variantlarından biri seçilə 
bilər. 

---

169
 
 
 
Səkkizinci  və  doqquzuncu  mərhələlərdə  işçilərin 
qiymətləndirilməsi, onların mükafatlandırılması, cəzalandırılması və 
ya vəzifə mövqeyinə keçirilməsi ilə nəticələnə bilər. 
Hər bir firma öz işini qurarkən aşağıdakı 2 xüsusiyyətə diqqət 
yetirməlidir: 
Firmanın (təşkilatın) maddi ehtiyatları, avadanlıqları, texnikası, 
müəyyən vaxt keçdikdən sonra tədricən öz dəyərlərini itirirlər. 
Hər bir firmanın (təşkilatın) işçiləri illər keçdikcə səriştə 
qazandıqları  və püxtələşdikləri üçün tədricən öz dəyərlərini artırırlar. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Şəkil 26.  Əmək ehtiyatlarının idarə olunması