Akilov A. A. Avtomobilning umumiy tuzilishi: Darslik / Akilov A. A. va boshq

Dvigatel ishchi hajmi, litr 
Modellarining boshlanishi 
1,2 litrgacha 
11XX 
1,2 litrdan 1,8 litrgacha 
21XX 
1,8 litrdan 3,5litrgacha 
31XX 
3,5 litrdan yuqori 
41XX 
Avtomobil – bu agregatlar, mexanizmlar va tizimlar yig‘indisidan 
iborat murakkab mashinadir. 
Avtomobillarning konstruksiyalari turlicha bo‘lishi mumkin, lekin 
ularning ko‘pchiligining mexanizm va tizimlarining ishlash prinsipi, 
tuzilishi bir-biriga o‘xshash. 
U tuzilishiga ko‘ra quyidagilardan tashkil topgan: 
AVTOMOBIL 
DVIGATEL 
SHASSI 
KUZOV 
YURISH QISMI 
TRANSMISSIYA 
BOSHQARUV QISMI 

---

 13
Agregat–bir necha tuzilmalarni bir butun qilib birlashtirgan 
qurilma. 
Tizim–bitta umumiy vazifani bajaruvchi qismlar yig‘indisi 
(masalan, ta’minlash tizimi, moylash va sovutish tizimlari va boshqalar). 
Mexanizm–harakatni ma’lum tartibda uzatuvchi va o‘zgartiruvchi 
tuzilma. 
Uzel–mashinada ma’lum mustaqil vazifani bajaruvchi bir necha 
detallar birikmasi. 
Detal–mashina va mexanizmlarning yig‘ish operatsiyalarisiz 
tayyorlangan ayrim qismi. 
Avtomobilning asosiy qismlari quyidagilardan iborat: 
¾ dvigatel
¾ transmissiya 
¾ yurish qismi
¾ boshqaruv mexanizmi
¾ elektr jihozlari 
¾ qo‘shimcha jihozlar.
Dvigatelda yonish jarayonida hosil bo‘lgan issiqlik energiyasi 
ta’sirida tirsakli valni harakatga keladi, undan keyin transmissiya orqali 
harakat yurish qismining elementi bo‘lgan yetakchi g‘ildirak uzatiladi 
va ... avtomobil harakatlanadi. Avtomobil harakatlanish vaqtida 
haydovchi rul boshqarmasi va tormoz tizimidan foydalanadi (boshqaruv