Al-lulu vəl-mərcan
Muhaqalə, Muzabənə Və Muxabərədən, Meyvəni
Yüklə 5,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Muxabəra
- Muzəbənə
- Meyvə Və Əkinin Bir Qismi Müqabilində Əl-Musaqat (Bağ-Bağçaya Onda Bitən Məhsulun Bir Qismi Müqabilində Baxmaq) Və Torpaqla Meyvə Və Əkin
|
Yetişməmiş Satmaq Və Bir Neçə İllik Satış Olan Muavəmənin Nəhy Olunması
992. Cabir İbn Abdullah rəvayət edir ki, Peyğəmbər Muxabəra (torpaqdan çıxan məhsulun üçdə bir, dörd bir hissəsini kirayə vermək və s.) – Muhaqalə (Yetişməmiş dənli bitkiləri (hələ sünbüldə ikən) yetişmiş dənli bitkilərə dəyişmək) - Muzəbənəni (Təzə xurmaların quru xurmalarla, habelə kişmişin üzümlə dəyişdirilməsi, yəni təzə meyvənin köhnə meyvə ilə dəyişdirilməsi) və meyvə yetişənə qədər ağacın üstündə (kal, yaş) meyvəni satmağı qadağan etdi. (Bu meyvələri də) dinar və dirhəmdən başqa bir şeylə mübadilə etmək olmaz. Yalnız “Ərayə”dən başqa. (Buxari 2381, Muslim 3989, 1536/81)
993. Cabir İbn Abdullah rəvayət edir ki, Səhabələr (Peyğəmbərin zamanında) ərazilərinin məhsulun üçdə biri, dördə biri və ya yarısı
432 müqabilində zirâat ederlerdi. Bundan sonra Peyğəmbər buyurdu: “Kimin ərazisi varsa onu özü əksin və ya Din qardaşına versin (əkdirsin). Bunu da etməzsə (kirayə verməyib) ərazisini boş saxlasın”. (Buxari 2341, 2632, Muslim 3999, 1536/89)
994. Əbu Hureyrə rəvayət edir ki, Peyğəmbər buyurdu: “Kimin ərazisi varsa onu özü əksin və ya Din qardaşına versin (əkdirsin). Bunu da etməzsə (kirayə verməyib) ərazisini boş saxlasın”. (Buxari 2340, Muslim 4013, 1544/102)
995. Əbu Səid əl-Xudri rəvayət edir ki, Peyğəmbər Muzəbənə - Muhaqaləni qadağan etdi. Muzəbənə xurmanın üzərində meyvəsini almaq, Muhaqalə - yeri kirayə verməkdir”. ( Buxari 2186, Muslim 4016, 1546/105)
996. İbn Ömər öz əkin sahələrini Peyğəmbərin , Əbu Bəkrin, Ömərin, Osmanın dövründə və Müaviyənin xilafətinin əvvəlki illərində kirayə verərdi. Sonra ona xəbər verdilər ki, Rafi İbn Xədic Peyğəmbərin əkin sahələrini kirayə verməyi qadağan etdiyini rəvayət edir. Onda ibn Ömər Rafinin yanına gedib (bu haqda) ondan soruşdu. Rafi: “Peyğəmbər əkin sahələrini kirayə verməyi qadağan etmişdir” dedi. İbn Ömər: “Sən bilirsən ki, biz Peyğəmbərin zamanında əkin sahələrimizi çay kənarında bitən bitkilərin və müəyyən miqdar saman müqabilində kirayə verərdik.” (Buxari 2343-2344, Muslim 4020, 1547/109)
433
997. Rafi İbn Xədic əmisi Zuheyr İbn Rafidən rəvayət edib demişdir: “Peyğəmbər bizim üçün asan olan bir şeyi bizə qadağan etmişdir.” Mən dedim: “Peyğəmbər nə demişdirsə, hamısı doğrudur.”(Zuheyr davam edib) dedi: “(Bir dəfə) Peyğəmbər məni çağırıb soruşdu: “Əkin sahələrinizdə nə işlər görürsünüz?” Dedim: “Biz o sahələri, (oradan götürüləcək məhsulun) dörddə biri, yaxud bir neçə vəsq xurma ya da arpa müqabilində kirayə veririk.” O buyurdu: “Belə etməyin! Ya özünüz bu sahələrdə əkin, ya onu (havayı olaraq) başqalarına verin, ya da orada heç nə əkməyin!”. (Rafi İbn Xədic) dedi: “Eşidirəm və itaət edirəm!” (Buxari 2339, Muslim 4031, 1548/114)
73 tərk etsən yaxşı olar. Çünki camaat Peyğəmbərin bunu qadağan etdiyini söyləyir”. Tavus: “Ey Amr, mən onlara (kirayəyə əkin sahəsi) verir və onları ehtiyacdan qurtarıram. Onların ən ağıllısı – İbn Abbas – mənə xəbər vermişdir ki, Peyğəmbər bunu qadağan etməmişdir. Fəqət o buyurmuşdur: “Birinizin, (əkin sahəsini) öz qardaşına havayı verməsi, onun üçün (həmin torpağı müəyyən muzd) müqabilində kirayə verməsindən daha xeyirlidir.” (Buxari 2330, 2342, Muslim 4040, 1550/121)
73 İcarəyə götürülmüş torpaqdan yığılan məhsulun bir hissəsini icarə haqqı olaraq torpaq sahibinə vermək.
435
(Bağ-Bağçaya Onda Bitən Məhsulun Bir Qismi Müqabilində Baxmaq) Və Torpaqla Meyvə Və Əkin Məhsulunun Bir Qismi Müqabilində Müamələ Etmək
999. Abdullah İbn Ömər demişdir: “Peyğəmbər Xeybər (yəhudilərinə) əkin sahələrindən götürdükləri məhsulun yarısını vermək şərtilə o torpaqları onlara icarəyə verdi. Peyğəmbər zövcələrinə yüz vəsq – səksən vəsq xurma və iyirmi vəsq arpa verərdi. Sonralar Ömər Xeybəri (müsəlmanlar arasında) bölüşdürdü və Peyğəmbərin zövcələrinə seçim verdi ki, istər (paylarına) düşən suları və torpaq sahələrini götürsünlər, istərsə də (əvvəlki kimi) onlara məhsuldan pay ayrılsın. Bəziləri torpağı, bəziləri də məhsulu seçdilər, Aişə isə torpağı seçdi.” (Buxari 2328, Muslim 4045, 1551/2)
1000. İbn Ömər demişdir: “Ömər İbn Xəttab yəhudi və xristianları Hicaz torpağından qovub çıxarmışdır. Peyğəmbər Xeybər fəth edildiyi zaman yəhudiləri oradan çıxarmaq istəmişdi. Xeybər fəth edildikdən sonra o torpaqlar Allaha, Onun elçisinə və müsəlmanlara məxsus olmuşdu. Peyğəmbər yəhudiləri oradan çıxarmaq istədikdə onlar Peyğəmbərdən xahiş etdilər ki, onlara həmin
torpaqlarda işləyib
götürdükləri məhsulun yarısını müsəlmanlara vermək şərtilə orada qalmağa izn versin. Onda Peyğəmbər onlara dedi: “(Bu şərtlərlə siz) bizim istədiyimiz qədər orada qala bilərsiniz.” Beləliklə, Ömər onları Teymaya və Əriyhaya 74 qovanadək onlar orada qaldılar.” (Buxari 2338, Muslim 4049, 1551/6)
74 Teyma – Ərəb yarımadasının şimalında yerləşən ərazi; Əriyha – Şam şəhərlərindən biri.
436
1001. Ənəs rəvayət edir ki, Peyğəmbər buyurdu: “Hansı bir müsəlman ağac basdırarsa və ya (taxıl və s.) əkərsə, sonra da quşlar, insanlar və heyvanlar onun (məhsulundan) yeyərsə, bu, mütləq ona sədəqə sayılar.” (Buxari 2320, Muslim 4055, 1553/12)
1002. Ənəs rəvayət edir ki, Peyğəmbər xurmalar yetişənədək onları satmağı qadağan etdi. (Bir nəfər) ondan: “Yetişənədək nədir?” deyə soruşdu. O: “(Yəni) qızaranadək” deyə buyurdu. Sonra (buna əlavə edib) dedi: “De görüm, əgər (ağac) Allahın istəyi ilə bar verməsə, siz nəyin əsasında qardaşınızın malını alacaqsınız?!”. (Buxari 2198, Muslim 4060, 1555/15)
1003. Aişə demişdir: “(Bir dəfə) Peyğəmbər qapının önündə səslərini qaldıraraq mübahisə edən iki nəfərin səsini eşitdi. Onlardan biri digərindən
437 borcun bir hissəsindən vaz keçərək yaxşılıq etməyi tələb edir, o birisi isə: “Vallahi ki, bunu edən deyiləm” deyirdi. Peyğəmbər onların qarşısına çıxıb dedi: “Kimdir o yaxşılıq etməyəcəyinə dair Allaha and içən?” (And içən adam) dedi: “Mənəm, ya Rəsulullah. (Sən ki bu işə qol qoydun,) qoy o istədiyi kimi olsun!” (Buxari 2705, Muslim 4066, 1557/19)
1004. Kəb İbn Malik rəvayət edir ki, (bir dəfə) məsciddə o, İbn Əbu Hədrəddən ona verdiyi borcu qaytarmağı tələb etdi və onlar səslərini qaldırmağa başladılar. Nəhayət, Peyğəmbər evində ikən onların səsini eşidib bayıra çıxdı və otağının pərdəsini açıb uca səslə: “Ey Kəb!” deyə çağırdı. (Kəb): “Əmrinə müntəzirəm, ya Rəsulallah!” deyə cavab verdi. Peyğəmbər əli ilə işarə edib dedi: “Alacağından bu qədərini (yəni yarısını) bağışla”. Kəb: “Bağışladım, ya Rəsulallah!” Onda Peyğəmbər (İbn Əbu Hədrədə): “Qalx, borcunu ödə!” deyə əmr etdi. (Buxari 457, Muslim 4067, 1558/20)
1005. Əbu Hureyrə rəvayət edir ki, Peyğəmbər buyurdu: “Hər kim satmış olduğu malını, iflasa uğramış kimsənin və ya insanın yanında görərsə o, kimsə o mala sahib olmağa başqalarından daha haqlıdır”. (Buxari 2402, Muslim 4070, 1559/22)
438
1006. Huzeyfə rəvayət edir ki, Peyğəmbər buyurdu: “Mələklər sizdən əvvəl yaşamış insanlardan birinin canını aldıqda (ondan) soruşdular: “Heç xeyirxah bir iş görmüsənmi?” O dedi: “Mən həmişə öz xidmətçilərimə (borcunu qaytarmağa) imkanı olan adama belə möhlət verməyi və ona güzəştə getməyi əmr edərdim.” Allah da onu bağışladı. (Buxari 2077, Muslim 4076, 1560/26)
1007. Əbu Hureyra rəvayət edir ki, Peyğəmbər buyurdu: “Bir tacir vardı, insanlara borc verərdi. Borclunu fəqir gördüyü zaman xidmətçilərinə xitabən: “Borcluya möhlət verməyi və ona güzəştə getməyi əmr edərdim, umulur ki, Allah da bizlərə rəhm edər. Bu əməlinə görə Allah da o, taciri əff etdi”. (Buxari 2078, Muslim 4081, 1562/31)
Etməyin Səhih Olması Və Zənginə Həvalə Edildiyi Zaman Onu Qəbul Etməsinin Müstəhəb Olması
1008. Əbu Hureyra rəvayət edir ki, Peyğəmbər buyurdu: “İmkanlı adamın (ödəyəcəyi borcu) gecikdirməsi zülmdür. (Odur ki,) əgər birinizin borcu varlı adama həvalə edilərsə, qoy buna razılıq versin.” (Buxari 2287, Muslim 4085, 1564/33)
439 1009. Əbu Hureyra rəvayət edir ki, Peyğəmbər buyurdu: “Otlaqda (otlayan qoyunların) artıq qalmış sudan içməyinə maneçilik törətmək olmaz 75 ” (Buxari 2353, Muslim 4089, 1566/36)
1010. Əbu Məsud əl-Ənsari rəvayət etmişdir ki, Peyğəmbər itin müqabilində verilən pulu, zinakar qadının qazandığı pulu və kahinə verilən pulu götürməyi qadağan etmişdir.” (Buxari 2237, 2282, 5761, Muslim 4092, 1567/39)
1011. İbn Ömər rəvayət edir ki, Peyğəmbər itlərin öldürülməsini əmr etdi”. (Buxari 3323, Muslim 4099, 1570/43)
1012. İbn Ömər rəvayət edir ki, Peyğəmbər buyurdu: “(Mal-qaranı) qorumaq və ov ovlamaq məqsədilə saxlanılan itdən başqa bir it saxlayan kimsənin xeyirli əməlindən (savabından) hər gün bir Qirat azalar”. (Buxari 5482, Muslim 4106, 1574/50)
75 Bu o deməkdir ki, əgər su quyusunun ətrafında otlaq varsa və orada bu quyudan başqa heç bir quyu yoxdursa, quyu sahibi orada otlayan qoyunların su içməsinə mane olmamalıdır. Çünki əgər qoyunlar doyunca otladıqdan sonra su içməsələr, otlamağa davam edə bilməyəcək və belə olduğu təqdirdə çobanlar məcbur qalıb başqa su hövzələri axtaracaqlar. Buradan da belə nəticə çıxır ki, onların su içməsinə mane ol- maq, elə onların otlaqda otlamasına mane olmaq deməkdir. Bunu etmək isə qadağandır.
440
1013. Əbu Hureyra rəvayət edir ki, Peyğəmbər buyurdu: “İt saxlayan adamın gündəlik olaraq savabından bir qirat azalar. Yalnız əkin sahəsini və mal-qaranı qoruyan itdən başqa.” (Buxari 2322, Muslim 4115, 1575/59)
1014. Sufyan İbn Əbi Zuheyr rəvayət edir ki, Peyğəmbər buyurdu: “Hər kim nə əkin sahəsini nə də mal-qara qorumaq (ov) üçün bir it saxlayarsa onun savabından hər gün bir qirat azalar”. Ravi: “Həqiqətən sən bu hədisi Rəsulullahdan eşitdin?” deə soruşdu. O, (Kəbəyə) işarə edərək: “Bu məscidin Rəbbinə and olsun eşitdim” dedim. (Buxari 2323, Muslim 4119, 1576/61)
1015. (Bir dəfə) Ənəsdən həcəmət 76 qoyan adamın qazancı barədə soruşdular. Dedi: “(Bir vaxt) Əbu Teybə Peyğəmbərdən qan aldı və Peyğəmbər ona iki saa yemək verdi, üstəlik onun ağaları ilə danışdı və onlar (gündəlik olaraq ondan aldıqları xəracın miqdarını) bir qədər azaltdılar”. Peyğəmbər: “Müalicə olunmağınız üçün istifadə etdiyiniz ən gözəl şey həcəmət və dənis qustudur.”Həmçinin demişdir: “Uşaqlarınızın (şişmiş) badamcıq (boğaz) vəzilərini (barmaqla) basaraq onlara əzab-əziyyət verməyin. Onları qustla müalicə edin.” (Buxari 5696, Muslim 4121, 1577/62)
76 Müalicə məqsədilə baş, kürək və bədənin başqa nahiyələrindən qan almaq üçün işlədilən buynuzşəkilli alət.
441 1016. İbn Abbas rəvayət edir ki, Peyğəmbər qan aldırmış və bunun müqabilində qan alan kimsəyə pulunu verdi və burnuna dərmn damcılatmışdır”. (Buxari 5691, Muslim 4124, 5879, 1202/65)
1017. Aişə rəvayət edir ki, “əl-Bəqərə” 275-279 surəsindəki sələm haqqında ayələr nazil olduqda Peyğəmbər məscidə gəlib onları camaata oxudu. Bundan sonra o, şərabın alış-verişini haram buyurdu. (Buxari 459, Muslim 4130, 4131, 1580/70)
1018. Cabir İbn Abdullah Məkkənin fəth edildiyi il Peyğəmbərin Məkkədə ikən belə dediyini eşitmişdir: “Allah və Onun Elçisi şərabın, ölü heyvanın, donuzun və bütlərin satılmasını haram etmişdir.” (Ona) dedilər: “Ya Rəsulullah, gəmilərin (böyürlərinin və altının) cilalanması, dərilərin yağlanması və (evlərin və s.) işıqlandırılması üçün istifadə edilən ölü heyvanın piyi haqqında nə deyə bilərsən?” Peyğəmbər: “Xeyr, bu haramdır!” deyə buyurdu, sonra da əlavə edib dedi: “Allah yəhudiləri məhv etsin! Allah onlara heyvanın piyindən (istifadə etməyi) haram buyurduqda, onlar onu əridib satdılar və pulunu yedilər.” (Buxari 2236, Muslim 4132, 1581/71)
442
1019. İbn Abbas rəvayət edir ki, Ömər İbn Xattaba xəbər çatdı ki, filankəs şərab satır. Ömər: “Allah onu öldürsün! Rəsulullahın belə buyurduğunu eşitdim: “Allah Yəhudiləri öldürsün (lənət etsin). Onlara (heyvanların) piyləri haram edildi. Lakin onlar bu yağları əritdilər və satdılar”. (Buxari 2223, Muslim 4134, 1582/72)
1020. Əbu Hureyrə rəvayət edir ki, Peyğəmbər buyurdu: “Allah Yəhudilərə lənət etsin. Onlar (heyvanların) piyləri haram edilmişdir. Lakin onlar bu yağları satdılar və gəlirini də yedilər”. (Buxari 2224, Muslim 4136, 4137, 1583/73)
1021. Əbu Səid əl-Xudri rəvayət edir ki, Peyğəmbər buyurdu: “Qızılı qızıla ancaq (ikisi də) eyni olduğu halda dəyişin və birini digərindən artıq etməyin 77 .
digərindən artıq etməyin. Bir də ki, əldə olmayan (qızıl və gümüşü) əldə olana dəyişməyin 78 ”. (Buxari 2177, Muslim 4138, 1584/75)
77 Az verib çox almayın, yaxud əksinə, çox verib az almayın. 78 Bununla Peyğəmbər qızılın və gümüşün nisyə olaraq alınmasını və ya satılmasını qadağan etmişdir. Bu mübadilə yalnız əlbəəl olmalıdır.
443
1022. Əbu Minhal demişdir: “Mən Bəra İbn Azibdən və Zeyd İbn Ərqamdan mübadilə barəsində soruşdum. Onların hər biri (digəri haqqında): “O məndən yaxşı (bilir)” dedi, sonra ikisi də eyni cavabı verdi: “Peyğəmbər qızılı borc olaraq gümüşlə dəyişdirməyi qadağan etmişdir”. (Buxari 2180, 2181, Muslim 4156, 1589/87)
1023. Əbu Bəkr rəvayət edir ki, Peyğəmbər buyurdu: “Gümüşü gümüşlə, qızılı qızılla dəyişməkdən (satmaqdan) qadağan etdi (Başqa rəvayətdə: Sələmdir, yalnız onun eyni miqdarda və əlbəəl dəyişdirilməsi istisnadır). Yalnız ikisi də eyni olduğu zaman dəyişmək müstəsnadır. Peygəmbər bizlərə Qızılı gümüşlə, gümüşü də qızılla istədiyiniz kimi (çəki, miqdar fərq etmədən) dəyişdirə bilərsiniz deyə əmr etdi”. (Buxari 2182, 2132, Muslim 4157, 1590/88)
1024. Əbu Səid əl-Xudri və Əbu Hureyra rəvayət edir ki, Peyğəmbər bir nəfəri Xeybərə əmir təyin etdi. O adam Peyğəmbərə cənib xurmaları gətirdikdə Peyğəmbər soruşdu: “Xeybərin bütün xurmaları belədir?” Adam: “Vallahi, xeyr, ya Rəsulullah! Biz iki saa (başqa xurmadan) verib əvəzində bir saa (bu xurmadan), həmçinin üç saa (başqa xurmadan) verib əvəzində iki saa (bu xurmadan) götürürük” deyə cavab verdi. Peyğəmbər: “Belə etmə! Əvvəlcə (əlində olan) xurmaları dirhəmə sat, sonra da cənibi dirhəmlə al.” (Buxari 2201-2202, 2303, 4244, 4245, Muslim 4166, 1593/95)
444
1025. Əbu Səid əl-Xudri demişdir: “(Bir dəfə) Bilal Peyğəmbərə bərni xurması gətirdi. Peyğəmbər ondan soruşdu: “Bu haradandır?” Bilal: “Bizim köhnə xurmamız var idi. Mən köhnə xurmalardan iki saa verib bir saa (əla növ) xurma aldım ki, Peyğəmbər ondan yesin. Peyğəmbər: “Ax! Ax! Bu, əsl ribadır! Bu, əsl ribadır! (Bir də) belə şey eləmə! Əgər (əla) növ xurma almaq istəyirsənsə, onda əvvəlcə köhnə xurmanı sat, sonra (istədiyin) xurmanı al.” (Buxari 2312, Muslim 4167, 4168, 1594/96)
1026. Əbu Səid demişdir: “Bizə qarışıq xurma verilərdi. Biz də bundan iki saa verib əvəzində bir saa (daha keyfiyyətli) xurma satın alardıq. Belə olduqda Peyğəmbər buyurdu: “İki saa verib əvəzində bir saa almaq, iki dirhəm verib əvəzində bir dirhəm almaq olmaz.” (Buxari 2080, Muslim 4169, 1595/98)
1027. Əbu Səid əl-Xudri demişdir: “Dinarı dinara, dirhəmi dirhəmə 79
(dəyişmək olar).”(Hədisi rəvayət edən Saleh) demişdir: “Mən ona dedim: “İbn Abbas belə demir axı?!” Əbu Səid ibn Abbasdan: “Sən bunu Peyğəmbərdən eşitmisən, yoxsa Allahın Kitabında tapmısan?” deyə soruşdu. İbn Abbas: “Bu mənim sözüm deyil. Siz Allahın Elçisini məndən yaxşı tanıyırsınız. Mən ancaq Usamənin mənə rəvayət etdiyini deyə bilərəm ki, Peyğəmbər belə buyurmuşdur: “Sələm ancaq nisyə alverdədir” 80 . (Buxari 2178, 2179, Muslim 4172, 1596/101)
79 Qeyd etmək lazımdır ki, burada dinar və dirhəm deyildikdə, bunların dəyərindən başqa çəkisi də nəzərdə tutulur. Yəni həmin çəkidə olan malları dəyişdirmək olar. 80 Bu ancaq eyni cinsdən olan malların mübadiləsinə aiddir. |