|
Makon va vaqtning dinamik va statik konsepsiyalari. Dinamik konsepsiya vaqt jarayonlarining, shu jumladan vaqt oqimining obektiv borlig‘ini, yani o‘tmish, hozir va kelajak voqealari o‘rtasida real fizik farqlar mavjudligini tan oladi.
Ayni vaqtda, mazkur konsepsiya nuqtai nazaridan, haqiqiy borliqqa hozirgi vaqt voqealarigina ega bo‘ladi. O‘tmish xotiralarda mavjud, kelajak voqealari amalda ro‘y beradimi, yo‘qmi - nomalum. Faqat hozirgi vaqtda ehtimol tutilgan voqealar o‘tmishdagi sabablar asosida real borliqqa aylanishi mumkin. So‘ngra ular ham o‘z davrida muayyan iz qoldirib, o‘tmishga aylanadi.
Vaqt tartibi va yo‘nalishini tushunib etishning ikkinchi statik konsepsiyasi - obektiv vaqt jarayonlari mavjudligini inkor etmagan holda, vaqtning o‘tmish, hozir va kelajakka bo‘linishini rad etadi. Unda «oldin - keyin» vaqt nisbati obektiv deb etirof etiladi. Ushbu konsepsiya tarafdorlari B.Rassel va T.Gold fikriga ko‘ra, kuzatish etibordan soqit etilsa, dunyoda har qanday holat yuz berishi mumkin. G‘arb falsafiy adabiyotlarida bu konsepsiya «Sovib qolgan olam konsepsiyasi» deb ataladi.
Ammo statik konsepsiyadagi vaqtning harakati va oqimi subekt – kuzatuvchiga bog‘liqligi haqidagi asosiy tezisiga qo‘shilish qiyin. Ko‘pgina jarayonlar kuzatuvchidan qatiy nazar mavjud bo‘ladi va yuz beradi. Eng katta muammo – hozirgi vaqtni qanday tushunish mumkinligida. Inson uchun eng qimmatli narsa vaqtdir. Xohish va harakat bo‘lsa, hamma narsani topish yoki qo‘lga kiritish mumkin, lekin o‘tgan vaqtni orqaga qaytarib bo‘lmaydi.
Dostları ilə paylaş: |
