Аl вukhari university nodavlat oliy ta’lim muassasasi

11-mavzu. Mulohaza. Xulosa chiqarish Reja:

1. Oddiy mulohazaning kompleks taxlili: tarkibi, ifodalanishi, chinlik qiymati, turlari.

Klassik formal mantiqda mulohaza tafakkur shakllaridan biri sifatida tushunchadan keyin o‘rganiladi. Mantiqdan yozilgan xorij adabiyotlarining bazilarida esa tafakkur shakllarini o‘rganish mulohazadan boshlanadi. Mulohaza bilan bog‘liq masalalar doirasida tushunchalarga oid malumotlar beriladi. Xulosa chiqarish alohida o‘rganiladi¹⁵⁴. Tafakkurlash jarayonini bunday tartibda o‘rganish insonning bolaligidan boshlab mulohaza ko‘rinishida fikr yuritishi, uning tushunchalar olami keyin shakllanishi bilan asoslanadi. SHuningdek, faqat mulohazalargina “chin”, “yolg‘on” qiymatlariga ega bo‘ladi. Tushunchalarga esa bunday qiymatni berib bo‘lmaydi. Masalan, “yo‘lbars yirtqich xayvon” mulohazasini “chin” deb, baholaymiz. “Yo‘lbars” tushunchasini esa “chin” yoki

“yolg‘on” deb ayta olmaymiz, chunki unda biror fikr tasdiqlanmagan ham, inkor qilinmagan ham.

SHunday qilib, yuqoridagi fikrlardan kelib chiqqan xolda mulohazani chin