Fizik xossalari. Ularning xossalari alkanlar xossasiga o`xshash bo`lib, dastlabki ikki vakili gaz, qolganlari suyuqlik va qattiq moddalardir. Molekula massasining ortib borishi bilan qaynash temperaturasi va zichligi oshib boradi (3-jadval)
Kimyoviy xossalari. Tsikloalkanlardan faqat tsiklopropan va tsiklobutan xalqaning uzilishi hisobiga birikish reakciyasiga kirishadi. Qolgan xususiyati to`yingan uglevodorodlarnikiga o`xshash o`rin olish reakciyasiga ega.
3-jadval
Nomi
|
Formulasi
|
Temperaturasi, °C
|
d420
|
suyuqlanish
|
qaynash
|
Ciklopropan
|
|
-127
|
-36
|
-
|
Ciklobutan
|
|
-50
|
-13
|
-
|
Ciklopentan
|
|
-94
|
49
|
0,7512
|
Ciklogeksan
|
|
-7
|
81
|
0,7793
|
Ciklogeptan
|
|
-8
|
119
|
0,8090
|
N. D. Zelinskiy tsiklogeksanni degidrogenlab benzol oladi. Fenolni gidrogenlab tsiklogeksan olinadi, uni oksidlab tsiklogeksanon, so`ngra oksidlanishni davom ettirib, ikki asosli karbon kislota hosil qilinadi. Sanoatda adipin kislotani geksametilen diamin bilan polimerizaciyaga uchratib neylon tolasi olinadi. Ciklogeksanning xlorli birikmasi geksaxlorciklogeksan-C6H6Cl6 qishloq xo`jaligida insekticid sifatida ishlatiladi. Ciklogeksan spirtlarning beshta gidroksil gruppa saqlaydiganini-kverkit, oltita gidroksil gruppa saqlaydigan inozit deyiladi. ular o`stiruvchi moddalar sifatida ishlatiladi.
1. Z.Saidnosirova “Anorganik kimyo”
2. Raximov X.O. “Anorganik kimyo”
3. T.M. Mirkomilov “Umumiy kimyo”
4. G.P. Xomchеnko “Kimyodan masalalar”
5. O.S. Sodiqov. “Organik kimyo”
Dostları ilə paylaş: |
