Alqoritmləşdirmə Proqramlaşdırmanın əsasları Translyator və kompilyatorlar

Plan:

1. 
   Sadə cəbri ifadələr
   
2. 
   Sağ tərəfdədəyişənlərdən istifadə
   
3. 
   Dəyişənin öz qiymətindən istifadə etmək
   

Sadə cəbri ifadələr.

Çalışma 1. 234 ilə 45 ədədinin hasilini x dəyişəninə mənimsədən proqram tərtib edin.

Həlli: Nümunə kod aşağıdakı kimi olar:



tam x ;

x = 234 * 45;

xaricet("234 * 45 = ", x);


Nəticə:



234 * 45 = 10530


Çalışma 2. Kəsr tipli y dəyişəninə (728 + 90) – (34*2 – 8*(54 + 65/3)) ifadəsinin qiymətini mənimsədən proqram tərtib edin. y dəyişəninin qiymətini ekranda çap edin.

Həlli: Nümunə kod aşağıdakı kimi olar:



kesr y ;

y = (728 + 90) - (34*2 - 8*(54 + 65/3));

xaricet("y = ", y, "\y");


Nəticə:

y = 1355.333333
Sağ tərəfdə dəyişənlərdən istifadə.Mənimsətmə əmrinin sağ tərəfində təkcə ədələr deyil həmçinin dəyişənlərdən də istifadə edə bilərik. Aşağıdakı koda baxaq:



tam x, y ;
x = 15;

y = x;

xaricet("x-in qiymeti = ", x, "\y");

xaricet("y-in qiymeti = ", y, "\y");

Proqramda x və y adlı tam tipli 2 dəyişən elan edirik. x dəyişəninə 15 qiyməti mənimsədirik. Daha sonra isə y dəyişəninə x –in qiymətini mənimsədirik və hər iki dəyişənin qiymətini çap edirik. Əgər bu proqramı icra etsək aşağıdakı nəticəni alarıq:



x-in qiymeti = 15 y-in qiymeti = 15

Başqa bir nümunəyə baxaq:

tam x, y ;

x = 34;

y = x + 5;

xaricet("x-in qiymeti = ", x, "\y");

xaricet("y-in qiymeti = ", y, "\y");
Bu nümunənin yuxarıdakı nümunədən fərqi sağ tərəfdə dəyişənin və ədədən istifadə etməyimizdir. Bu kod icra olunduqda əvvəlcə x dəyişəninin qiyməti ilə 5 hesablanır və yekun nəticə y dəyişəninə mənimsədilir.




tam x, y ,z , q;

x = 11;

y = 2*(x + 5);

z = 10*y + (5 - x)*x;

q = (x + y + z)*(z 2*x);

xaricet("x-in qiymeti = ", x, "\y");

xaricet("y-in qiymeti = ", y, "\y");

xaricet("z-in qiymeti = ", z, "\y");

xaricet("q-un qiymeti = ", q, "\y");

x-in qiymeti = 34 y-in qiymeti = 39
Biz sağ tərəfdə ədələrlə baxdığımız nümunədə olduğu kimi dəyişənlərdən də istədiyimiz qədər istifadə eliyə bilərik. Aşağıdakı kodda bu nümayiş olunur:

Kodu icra edək və nəticəyə baxaq:

x-in qiymeti = 11 y-in qiymeti = 32 z-in qiymeti = 254

q-un qiymeti = 68904

Dəyişənin öz qiymətindən istifadə etmə

Bəs sağ tərəfdə sol tərəfdəki dəyişənin özündən istifadə etmək olar? Bu zaman konflikt yaranmazki? Əlbəttdə olar. Misal üçün əgər biz x = x + 9; yazsaq bu zaman əvvəlcə sağ tərəf hesablanacaq və bu hesablama x-in köhnə qiyməti ilə aparılacaq, nəticə isə x-in yeni qiymətinə mənimsədiləcək. Bu üsuldan dəyişənin qiymətini müəyyən qədər(dəfə) artırıb(azaltmaq ) üçün istifadə olunur. İrəlidəki proqram nümunələrində bu qaydadan istifadə edəcəyik. Aşağıdakı koda baxaq:



tam x ;

x = 10;

xaricet("x evvel = ", x, "\y");

x = x + 1;

xaricet("x sonra = ", x);


Nəticə:



x evvel = 10 x sonra = 11