ƏDƏBIYYAT
1. İbadlı O.V., Quliyeva S.Q. Naxçıvan MR-nın bəzi soğan növləri və onların Abşeronda
introduksiya təcürbələri. // “Bitkilərin introduksiyası və iqlimləşdirilməsi” (Mərkəzi Nəbatatr
Bağının əsərləri). Bakı, “Elm”, 2004, s. 94-100.
2. İbrahimov Ə.Ş., Nəbiyeva F.X., Quliyeva S.Q., İbadlı O.V. Naxçıvan Muxtar Respublikası
florasının soğan növləri. Onların təbii ehtiyatı və mühafizəsi. // AMEA–nın xəbərləri (bioloji
elmləri ), Bakı, 2011, cild 66, №2, s. 64-68.
3. Quliyeva S.Q., İbadlı O.V. Naxçıvan MR-nın (Allium L.) soğan növlərinin öyrənilməsi və
istifadəsi tarixinə dair. // AMEA-nın Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2007, XXVII cild, s. 76-
77.
4. Talıbov T.H., Quliyeva S.Q. Naxçıvan MR florasının Alliaceae J.Agardh fəsiləsindən olan
bitkilər. // Mərkəzi Nəbatat Bağının əsərləri, 2007, VII cild, s. 104-107.
5. Бейдеман И.Н. Методика изучения фенологии растений и растительных сообществ. Изд-
во «Наука», Новосибирск, 1974, 155 с.
6. Методика фенологических наблюдений в ботанических садах СССР. // Бюлл. ГБС, М.,
1979, вып. 113, с. 3 – 8.
РЕЗЮМЕ
ФЕНОЛОГИЯ ИНТРОДУЦИРОВАННОГО НА АБШЕРОНЕ
РОДА ALLİUM L. ИЗ НАХИЧЕВАНИ
Гулиева С.Г.
Центральный Ботанический Сад НАНА
В статье изучены интродукция, фенология, вегетация, цветении, плодоношение в
условиях Абшерона 32 видов рода луковичных из флоры Нахичевани. Выявлено влияние
метеоусловий на вегетацию видов луковичных.
Ключевые слова: интродукция, фенология, вегетация, цветение, плодоношение
SUMMARY
PHENOLOGY OF ALLİUM L. GENUS OF NAXÇIVAN
INTRODUCED TO ABSHERON
Guliyeva S.G.
Central Botany Garden of the ANAS
Phenology, vegetation, blossoming, fruitification of 32 species of Onion Genus growing in the
flora of Naxçıvan Autonomous Republic and their introduction to Absheron environment have
been studied in the article. The impact of new meteo environment onto the vegetation period of
Onion Species has been investigated.
Key words: Allium L., introduction, phenology, vegetation, blossoming, fruitification
AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild
УДК 834.64: 581.44
ИЗУЧЕНИЕ ГОДИЧНОГО ПРИРОСТА ПОБЕГОВ ГРАНАТА
НА АБШЕРОНСКОМ ПОЛУОСТРОВЕ
Мустафаева З.П.
Институт Генетических Ресурсов НАН Азербайджана
Изучение годичного прироста, который является важным показателем общего
состояния растений, дало возможность установить, что у граната из трех групп
побегов вторая группа преобладает как по численности, так и по длине прироста.
Ключевые слова: гранат, годичный прирост, побег
Среди субтропических плодовых Азербайджана наибольшее распространение в
производстве имеет культура граната, которая возделывается в качестве плодовой
культуры, используется также для технических целей и в декоративном садоводстве.
Производству этой культуры уделяется большое внимание. Гранатоводство
является древней и широко распространенной отраслью в социально-экономической
жизни населения.
Популярность
этой
культуры
объясняется
многими
достоинствами:
декоративностью, хорошей зимостойкостью, ранним плодоношением и целебной силой.
Для обладания этих достоинств растениям нужны соответствующие условия, т.к.
поведение и темпы роста растений тесно связаны с окружающей средой, которая может
усиливать их деятельность.
Для рациональной разработки агротехники любой культуры, в том числе граната,
специфичность жизнедеятельности предполагает изучение ростовых и других процессов.
Годичный прирост-это важный показатель развития растений, основа образования
генеративных органов, которая в определенной степени характеризует возможности
плодоношения. Эту связь между ростом и плодоношением ярко можно наблюдать у
субтропических плодовых культур [ 1, 2, 3, 4, 5, 6 ].
МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ
Опыты по изучению годичного прироста проводились на трех сортах народной
селекции: Гырмызы Газъян, Фархады, Гырмызы ширин.
При проведении исследований учитывали образование нового прироста, возраст,
размеры и порядок ветвления у растений граната 7, 8, 9-го года. Промеры и наблюдения
проводили на 10-и кустах каждого сорта.
РЕЗУЛЬТАТЫ И ИХ ОБСУЖДЕНИЕ
Растение граната имеет сильно растущие побеги, выходящие за периферию кроны.
Сильное загущение кроны препятствует образованию нормального прироста, снижает
урожай и приводит к образованию мелких плодов.
Результаты исследований показали, что в период полного плодоношения
побегообразовательная способность граната уменьшается и годичный прирост 7- летних
кустов достигает 120-150 м. Количество растущих побегов составляет 400-500 на куст.
AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild
Было установлено, что основную роль в образовании нового прироста играют
хорошо развитые однолетние и двухлетние ветки, расположенные на периферии и в
средней части кроны, на которых появляется основная часть всех побегов – 80-90%, в том
числе и плодоносные побеги. На 4-5-6-и летних ветках образуются единичные побеги.
Причем, увеличение количества побегов и прирост наиболее интенсивно идет до полного
плодоношения.
После
наступления
периода
полного
плодоношения
побегообразовательная способность растения уменьшается, но образующиеся побеги
бывают более крупных размеров.
Было выявлено, что чем меньше количество стволиков, тем более разветвленным
бывает новый прирост. Закладка цветковых почек и их дифференциация протекают только
на приросте текущего года в течении всего периода вегетации.
Максимальное количество растущих побегов и прирост в длину отмечается весной,
в мае месяце.
На гранатовом кусте различают 3 группы побегов, различающихся по размерам и
биологическим особенностям [6].
1.
Короткие побеги 2-6 см длиной. Эти побеги после цветения не растут.
Ответвления у них отсутствует.
Таблица
Показатели годичного прироста 7-9- летних кустов граната
Сорт
Кол-во побегов, % по
группам
Общее
кол-во
побегов
Прирост побегов по
группам (%)
Общий
прирост,
м/куст
крупные средние мелкие
крупные средние мелкие
Гырмызы
Газъян
11,9
54,7
33
368
43,0
51,5
5,5
81,9
Фархады 8,3
52,0,0
39,7
299
40,0
47,5
12,5
91,0
Ширин
гырмызы
5,0
55,0
40,0
202
39,2
53,9
6,9 55,9
2.
Побеги средних размеров, длиной от10 до 40см. После цветения в длину не растут,
а по диаметру рост продолжается.
3.
Крупные побеги, длиной до 1 м и более. Эти побеги отличаются сильным
ростом, который продолжается до осени и образуют ответвления.
Из таблицы видно, что у разных сортов граната кусты образуют неодинаковое
количество прироста, однако у одних и тех же сортов соотношение числа побегов по
группам и величине сохраняется ежегодно с незначительными изменениями.
В первой группе количество побегов за 3 года составляет в среднем 5,0-11,9% всех
побегов на кусте или 39,2-43,0% всего прироста, вторая группа включает соответственно
55,0-54,7% и 47,5-53,9%, третья -33,4-40% и 5,5-12,5%.
Таким образом, изучение годичного прироста граната показалo, что вторая группа
побегов самая многочисленная и включает примерно половину всех побегов и общего
прироста гранатового куста и преобладает над первой и третьей группой.
В связи со специфичностью жизнедеятельности тех или иных плодовых растений,
изучение ростовых процессов является дополнительной помощью для разработки
рациональной агротехники у изученных культур.
AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild
ЛИТЕРАТУРА
1.
Шитт П.Г. Биологические основы плодоводства. М.: 1952
2.
Чендлер У. Плодовый сад. Листопадные плодовые культуры ( перевод с англ.) М.:
1960
3.
Спиваковский Н.Д Удобрение плодовых и ягодных культур. М.: 1962.
4.
Серебряков А.И. Экологическая морфология растений. М.: 1962
5.
Кульков О.П. Биология и агротехника субтропических плодовых Узбекистана.
Ташкент, 1966
6.
Арендт Н.К. Особенности биологии плодоношения граната. Бюлл. Гос. Никитского
ботанического сада. Выпуск 7, 1968.
XÜLASƏ
ABŞERON YARIMADASINDA NAR BİTKİSİNİN BUDAQLARININ
İLLİK ARTIMININ ÖYRƏNİLMƏSİ
Mustafayeva Z.P.
AMEA Genetik Ehtiyatlar İnstitutu
Tədqiqat işi nar bitkisinin budaqlarının qruplara bölünərək illik artımının öyrənilməsinə
həsr edilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, 2-ci qrupa aid olan budaqların həm sayı, həm də uzununa
boy artımı 1-ci və 2-ci qrupu üstələyir.
Açar sözlər: Nar, illik artım, budaq
SUMMARY
STUDY THE ANNUAL GROWTH OF POMEGRANATE SHOOTS
IN ABSHERON PENINSULA
Mustafayeva Z.P.
Genetik Resources Institute of the ANAS, Azerbaijan
Study of a annual growth that is an important indicator of the general condition of plants, give a
chance to realize: the second group of branches at a pomegranate out of three prevails both on
number and length of the growth.
Key words: pomegranate, annual growth, branch, shoot
AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild
MÜNDƏRİCAT
Əli-zadə V.M. Bitkilərin qorunmasının regional strategiyasi: inkişaf və perspektivlər
ALI BITKILƏR
İbadullayeva S.C., Məmmədova Z.Ə. Nepeta L. cinsi növlərinin Azərbaycan florasında
formalaşmasının filogeniyası
Talibov T.H., Ibrahimov Ə.M. Naxçıvan Muxtar Respublikasi ərazisində yayılan zirinc (Berberis
L.) növlərinin tədqiqi vəziyyəti
Əsgərov A.M., Əsədova K.V., Güvəndiyev V.M., Əzizxanli X.M., Eldarov M.E. Kritik təhlükə
həddində olan (Critically Endangered) ali bitkilərin biosistematik tədqiqi, mühafizəsi və in situ
bərpasının elmi əsaslarının işlənib hazırlanması (Abşeronun flora biomüxtəlifliyi misalında)
Ахмед-заде Ф.А. Касумова Г.Д. Сведения о географическом распространении некоторых
представителей семейства бобовых (Fabaceae Lindl.) флоры Азербайджана
Касумова Т.А. Род Cotoneaster Medik. в Азербайджане
Qaraxani P.X., Kərimov V.N., Dadaşova A.Q. Gədəbəy rayonunun qizil və mis mədəni ərazisinin
endemik və nadir bitkilərinin müasir vəziyyəti
Mustafayeva S.C. Tripleurospermum caucasicum (Willd.) Hayek növünün öyrənilmə tarixi
Qənbərov D. Naxçıvan Muxtar Respublikasinda Astragalus L. cinsinə mənsub olan növlərin
öyrənilməsi tarixi
Salimov R.A. Planning of ex situ conservation methods for some endemic plant species of
Azerbaijan
İBTIDAI BITKILƏR
Ağayeva D.N., Mayılova T.B., Fərzəliyev V.S. Mərkəzi Nəbatat bağinin mikromisetləri
Ağayeva D.N., Sadıqov A.S. Azərbaycan üçün yeni aqarikoid göbələk növləri
Алвердиева С.М. Виды семейства Parmeliaceae в Азербайджане
Барякина Е.А. Печеночные мхи Агсуинского района
Məmmədоva A.V. Azərbaycanin yarpaq-gövdəli mamirlarinin: Sphagnacеaе, Andrеacеaе,
Tеtraphidacеaе, Pоlytrichacеaе fəsilələrinin tədqiqi
Нуриева М.А. Бентосные альгогруппировки Каспийского моря побережья Азербайджана
Sadıqov A. S., Seyidova H. S. Azərbaycan mikobiotasi üçün Naxçıvan Muxtar Respublikasından
dörd yeni makromiset
BİTKİ EHTİYATLARI
Qasımоv M.Ə., Mirzəyev О.H. Meşə tullantılarından və xammallarından xalçaçılıq və gön-dəri
sənayesində istifadə imkanları
Qasımova G.Q., Sərkərov S.V. Peucedanum ruthenicum Bieb. köklərinin yeni kumarin
törəmələri
Qurbanova F.Q., Sərkərov S.V. Bir daha Seseli transcaucasicum (Schischk.) M.Pimen et Sdobn.
növünün kumarin tərkibi haqqında
Мехтиева Н.П. Фитоценотическая характеристика и ресурсы некоторых официнальных
лекарственных растений флоры Азербайджана
Ələsgərova Ə.N. Azərbaycan florasında yovşan cinsi növlərinin xemotaksonomik tədqiqinə dair
(icmal)
AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild
Алескерова А.Н., Ибрагимова
С.И., Серкеров
С.В., Садырбеков Д.Т., Рязанцев О.Г.,
Кенесов Б.Н., Атажанова Г.А., Адекенов
С.М. Компонентный состав эфирного масла
Artemisia issayevii Rzazade
Mustafayeva L.Ə. Meyvə və giləmeyvələrdə bioloji fəal maddələr və onların istifadə
perspektivliyi
Rəsulov F.Ə. Günəbaxanvari güləvər (Centaurea solsitialis L.) növünün kimyəvi tədqiqi
Baxşıyeva N.Ç., Sərkərov S.V. Qusar rayonundan toplanmış yovşan nümunələrinin seskviterpen
laktonları
Əhmədzadə S.R. Lamiaceae və Apiaceae fəsilələrinə aid bəzi nümayəndələrin monitorinq
göstəriciləri
Əliyeva Ş.Q. Şimal-şərq rayonlarında qədim azərbaycanlıların istifadə etdiyi bəzi yabanı bitki
növlərinin etnobotaniki təhlili
Kərimova İ.S., Novruzov E.N. Abşeron və Kürdəmir rayonunda becərilən çaytikanı meyvələrinin
fiziki-kimyəvi xüsusiyyətləri
Qəhrəmanova M.C. Bəzi dərman əhəmiyyətli ağac və kol bitkilərinin istifadəsi haqqında
Ağayeva S.O. Azərbaycanda Senecio grandidentatus Ledeb. növünün ehtiyatı və mikrobioloji
tədqiqi
Ağayeva E.Z. Asteracea fəsiləsi nümayəndələrinin baytarlıq təbabətində etnobioloji
tədqiqi
GEOBOTANİKA
Qurbanov E.M., Aslanova S.Ş. Astara rayonunun yay otlaqları ərazisində bitki örtüyünün
fitosenoloji xüsusiyyətləri
Novruzov V.S., Aslanova Y.A. Kiçik Qafqazın şimal - şərq hissəsinin qaya və töküntülərinin
flora biomüxtəlifliyi
Mövsümova F. Q. Şirvanin düzünün qarağanlıq (Salsoleta dendroides) formasiyasının bioekoloji
xüsusiyyətləri
İbrahimov Ə.Ş., Nəbiyeva F.X., Piriyev M.Z. Carpesium cernuum L. (Asteraceae Dumort.)
bitkisinin Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisində yayılması və tibbi əhəmiyyəti
Абдыева Р.Т. Мозаичность растительного покрова в некоторых пустынных фитоценозах
Азербайджана
Bayramova A.A. Azərbaycanın qərb bölgəsinin xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazilərinin meşə
ekosisteminin flora və bitkiliyi
Cəfərova E.E. Abşeron florasının Qırxbuğum Polygonum L. növləri və onların öyrənilməsinin
perspektivliyi
Əsədov K.S., Xəlilov V.S. Meşələrdən istifadənin müxtəlif aspektləri
Асадова К.К. Биоразнообразие эфемерово-эфемероидовой растительности пустынных и
полупустынных пастбищ западной части Азербайджана
İsmayılova Z.M., Quliyeva R.Z. Kiçik Qafqazın yüksək dağlığında yastıqyarpaq tarlaotunun
(Agrostis planifolia C. Koch) senopopulyasiyalarının ontogenezi və yaş spektri
İsgəndər E.O., Məmmədov T.S., Əfəndiyev
P.M., Vəliyeva
L.İ. Azərbaycanın nadir ağac və kol
bitkilərinə antropogen amilin təsirinin təhlili
Məmmədova Z.C. Alazan Ağrıçay vadisinin alp bitkiliyinin fitosenoloji xüsusiyyətləri və onun
ekosisteminin qorunması
Mirzəyev O.H. Azərbaycanda meşələrin keçmişdəki və indiki vəziyyətinin müqayisəli
araşdırılması
Xəlilov V.S. Xaçmaz rayonu ərazisinin qış otlaqlarının müasir vəziyyəti
AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild
Musayev M.Q. Azərbaycan florasında su-bataqlıq bitkiliyinin ümumi xüsusiyyətləri
Mövsümova N.V. Naxçıvan MR Duzdağ ərazisində Silindrvari süpürgəgülü (Xeranthemum
cylindraceum Sibth. et Smith.) növünün senopopulyasiyalarının qiymətləndirilməsi
Hüseynova H.Z. Samur – Şabran ovalığının floristik analizi və su-bataqlıq bitkiliyi
EKSPERİMENTAL BİOLOGİYA
Məmmədov Z.M., Abdiyev V.B., Mirzəyeva B.Q. Na-izokationlu duz məhlullarının buğda
toxumlarının cücərməsi, köklərinin böyüməsi və sitoplazmatik qlükozo-6-fosfatdehidrogenaza
fermentinin aktivliyinə təsiri
Atakişiyeva S.Ə., Dadaşova S.B., Qurbanova İ.M. NaCl və polietilenqlikolun (peq) təsiri
nəticəsində yaranan su çatışmamazlığı mühitində yetişən buğda cücərtilərinin fotosintetik
membranın qlisin-betainlə stabilləşdirilməsi
Бабаев Г.Г., Байрамов Ш.М., Мехвалиева У.А., Алиева М.Н., Гулиев Н.М. Эволюционные
признак и С
4
-синдрома и появления функциональных особенностей С
4
-фотосинтеза
Alizadeh A., Əli-zadə V., Xəlilova X. Quraqlıq şəraitinin müxtəlif alma ağacı sortlarında prolin
və karbohidratların miqdarina təsiri
Chakovari S.Z., Qasımov N.A., Enteshari S.H. Hidroponik şəraitində duz stresinin Borago
officinalis L. bitkisinin böyüməsinə və ionlarin udulmasina təsiri
Javadi
H., Babayev M.Sh., Hesamzadeh S.M. Chromosome reports on two species of Thymus
(Lamiaceae)from Azerbaijan
Quliyeva S. M., Güləhmədov S. Q. Alma meyvələrinin (Pyrus domestica Borkh.) fenilalanin-
amonyak-liazası
Piriyеv I.T., Ənnağıyеva M.Ə., Səmədоva Ə.C., Salayеva X.L., Şirvani T.S. Manqanın müxtəlif
PH qida mühitində böyüməyə və minеral (P, K, Ca) еlеmеntlərin bitki оrqanlarında paylanmasına
təsiri
Saghfi S.E., Gasımov N.A., Eivazi A.R., Mammadova G.S. Effects of cold stress on proline and
soluble carbohydrates in two chickpea cultivars
Youssef N.A., Gadjiyeva S.R., Gurbanov E.M. Biomonitoring of trace metals and air quality in
Baku city, Azerbaijan, using Ligustrum japonicum L. (Oleaceae)
Abduyeva - Ismayilova S.M.The influence of salts on plant antioxidantion activiti
GENETIK EHTİYATLAR
Axundova
E.M., Ocaqi C.M., Rəfiyeva G.Q., Salayeva S.C., Mustafayeva A.E. Çovdar
nümunələrinin genetik müxtəlifliyinin biomorfoloji əlamətlər əsasinda qiymətləndirilməsi
Əliyev R.T., Hacıyeva Ş.İ., Cavadova L.H., Abuşeva X.Ş., Mikayılova R.T., Abdullayeva L.S.
Bərk buğda (T. durum L.) növmüxtəlifliklərinin abiotik stres amillərə davamlılığı
Əliyeva A.C., Mehdiyeva S.P., Əminov N.X. Uzun sünbülcük pulcuğuna malik buğda növlərinin
iştirakı ilə alınmış hibrid populyasıyalarda formaəmələgəlmə və meyozun müqayisəli tədqiqi
Şıxlinski H.M. Üzümün birinci nəsil (Fi) hibridlərinin oidiuma davamlılığının dominantliq
dərəcəsinin tədqiqi
Hacıyeva A.F., Şiriyeva L.Ə. Introduksiya olunmuş bəzi çiyələk sortlarının Abşeronda tədqiqi
Həsənov S.R., Namazova Ç.T. Kolleksiyada olan Baş soğan (Allium cepa L.) nümunələrinin
Abşeron şəraitində qiymətləndirilməsi
Hüseynova T.N. Şəfizadə S.İ. Lobya genotiplərinin duza davamlılığı
AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild
Мамедова Н.Х. Фитопатологическая оценка устойчивости к вилту коллекционных
сортообразцов хлопчатника вида G.hirsutum L. в условиях Абшерона
Rzayev N.R. Vavilov buğdasının təkamülü və genetik müxtəlifliyi
Abduyeva-İsmayılova S.M. Duzlarin bitkilərdə antioksidləşdirici aktivliyə təsiri
İNTRODUKSİYA
Наджафова Дж.Н. Фенологические особенности видов ирги (Ameliancher Medik.)
интродуцированных на Абшероне
Qasımov Ş.N., Əfəndiyev P.M. Bromeliya (Bromeliaceae Juss.) fəsiləsinin yuvenil bitkilərinin
biomorfologiyası
Əliyev E.Y. Abşerona introduksiya olunmuş bəzi ağac və kol bitkilərin toxumla çoxaldılma
xüsusiyyətləri
Ərəbzadə A.Ə. Abşerona introduksiya olunmuş bəzi alma (Malus Mill.) növlərinin
perspektivliyinin qiymətləndirilməsi
İsgəndərova A. Meşəlik əməköməncisi (Mаlvа sylvеstris L.)
İslamova Z.B., Səfərova E.P. Yukka (Yucca L.) cinsinin virginil və generativ dövrlərdə
morfologiyası
Qarayev S.Q. Abşeron şəraitində introduksiya edilmiş yerli palıd (Quercus L.) növlərinin
bioekoloji xüsusiyyətləri
Quliyeva S.Q. Abşerona introduksiya olunmuş Naxçıvanın Allium L. cinsinin fenalogiyası
Мустафаева З.П. Изучение годичного прироста побегов граната на Абшеронском
полуострове
Dostları ilə paylaş: |