Eti̇ka və gender: Sosi̇al-əxlaqi̇ davranişin təhli̇li̇ 73 digər tipləri insanların qarşısında meydana çıxan yeni prob-
lemlərin həllində mühüm rol oynaya bilər.
Müasir dünyada əxlaq və hüququn qarşılıqlı təhli-
li göstərir ki, mövcud prinsiplərin bərqərar olmasında si-
yasətin təsiri də üstündür. Müasir fransız filosofu E.Jilson
göstərir ki, ümumiyyətlə, azadlığın mövcudluğu problemi
öz kökləri ilə sxolastik debatlara gedib çıxır (106).
Etik prinsiplərin cəmiyyət həyatındakı yeri və rolu əhə-
miyyətli dərəcədə həmin cəmiyyətin mahiyyətindən asılıdır.
Bu gün özünü dünya birliyindən təcrid etmiş, öz qapılarını li-
beral dəyərlərə və demokratik prinsiplərə bağlamış rejimlərdə
yüksək etik-mənəvi prinsiplərin bərqərar olmasından danış-
maq qeyri-mümkündür. İndi təkcə iqtisadi müstəvidə deyil,
mənəvi dəyərlər kontekstində də “qarşılıqlı inteqrasiyalar”
getməkdədir. Bir növ, “məhəlli əxlaqi qanunları”, ümumbəşə-
ri mənəvi dəyərlər üstələməkdədir. Robert Dahl yazır ki, “bü-
tün insanlara elə yanaşmalıyıq ki, sanki onlar yaşamaq, azad-
lıq, xoşbəxtlik və digər təməl dəyərlər və mənafelər barədə
bərabər hüquqlara malikdir. Mən bu əxlaqi mülahizəni ana-
dangəlmə bərabərlik prinsipi adlandırardım” (48: 75).
Etik normaların cəmiyyət həyatında daha mühüm rol
oynaması üçün demokratik prinsiplərin get-gedə dərinləş-
məsi zərurəti yaranır, amma həmin prinsiplər heç də bir-
dən-birə yaranıb formalaşmır. Qeyri-demokratik rejimlər,
adətən öz “qayələrinə” uyğun rəhbərlər yetişdirirlər. Bu
cür rəhbərlərin az qala hamısı ucdantutma iddia edirlər ki,
“xalqın böyük əksəriyyəti yetərincə səriştəli deyil ki, döv-
lətin idarə olunmasında iştirak edə bilsin; yaxşı olar ki, xalq
hakimiyyətdən kənara çəkilib, bu işi daha müdrik olanların,
hansısa bir qrupun və ya fərdin öhdəsinə buraxsın” (48: 78).
