Eti̇ka və gender: Sosi̇al-əxlaqi̇ davranişin təhli̇li̇ 79 İnsan taleyinin, insan həyatının, kökündə əxlaqi dəyərlər
dayanan prinsiplərin təbiətə münasibəti də yenidən qiy-
mətləndirilməlidir. Apel qeyd edir ki, planetar ekosfera
bizim sərəncamımızda məhdud ölçüdə dayanan kapitaldır
ki, onun xeyri hamıya aiddir, lakin bu, istehsalatda isteh-
sal kapitalı nəzərə alınmadan istifadə olunur. Apel göstərir
ki, insanlığın instrumental zəkası ekspansiya prosesində öz
sərhədlərini yarıb keçməkdədir. Əslində, təbiətin ölümü in-
sanın özünün məhvinə gətirib çıxara bilər (282: 19).
Qloballaşma prosesində beynəlxalq hüququn möhkəm-
ləndirilməsi, milli mədəniyyətlərdə universal dəyərlərin
qərarlaşması, vətəndaş cəmiyyəti institutlarının, qeyri-hö-
kumət təşkilatlarının ön plana keçməsi kimi mütərəqqi ha-
disələrdə baş verir. Bu prosesdə bir vaxtlar Kantın dediyi,
“dünya vətəndaşlığının hüquqi nizamı” yaranır.
Bu gün qloballaşmanın insan həyatına nüfuzu özünün
bir sıra cəhətləri ilə diqqəti cəlb edir. Qloballaşma müasir
cəmiyyətin (və təbii ki, cəmiyyət üzvlərinin həyatına əsasən
üç aspektdə “daxil olmaqdadır. Bura: a) iqtisadi; b) mədəni;
c) siyasi amillər şamil edilə bilər”. Əlbəttə ekoloji və mənə-
vi amillərdə həmin parametrlər də nəzərdə tutulur. Qlobal-
laşmanın çağdaş mərhələsində gender problemi cəmiyyətə
özünün bir sıra anlayışlarını gətirmişdir. Həmin anlayışlar-
dan biri də “gender iqtisadiyyatıdır”. Adətən, iqtisadiyyatın
gender aspektlərindən söhbət açanlar üç mühüm metodoloji
istiqamətin mövcudluğunu qeyd edir: 1) neoklassik təhlil
pozisiyası; 2) marksist siyasi iqtisadi pozisiyası və 3) ins-
titutsional pozisiyasından yanaşma. “İqtisadi adam” (eləcə
də “iqtisadi gender”) üçün mühüm şərtlərdən biri əhəmiy-
yətlilik prinsipidir. Neoklassik yanaşmanın əsasını təşkil
