““amu flaşmob” klubu elə ilk anda gözləmədiyimiz uğuru qazandı” Rusiyanın Baş onkoloqu atu-nun
Yüklə 9,05 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Arif MƏMMƏDLİ Rektor Türkiyənin sabiq səhiyyə naziri ilə görüşüb Oktyabrın 24-də Azərbaycan Tibb Universitetinin Tədris Cərrahiyyə Klinikasında universitetin rektoru, akademik Əhliman Əmiraslanov Türkiyənin sabiq səhiyyə naziri, Türkiyə Böyük Millət Məclisinin üzvü Recep Akdağla görüşüb. Rusiyanın Baş onkoloqu «ATU-nun Fəxri doktoru» adına layiq görülüb http://www.amu.edu.az 31 oktyabr 2014-ъц ил 4 A zərbaycan Tibb Universitetinin Tədris Cərrahiyyə Klinikasında professor Dr.Əziz Əliyev qalxanabənzər vəzin xəstəliklərinə həsr olunan video görüntülü mühazirə ilə çıxış edib. V kurs tələbələri üçün keçirilən mühazirədə əsasən qalxanvari vəz və anatomiyası, orqanizimdə rolu, qalxanvari vəz testləri ilə bağlı ətraflı məlumat verilib. Video-mühazirə zamanı professor Əziz Əliyev həm- çinin qalxan vari vəzinin xər çən gi, for maları, əmə- liyyatları, total ti- reoidektomiya və l i m f o d i s s e k s i ya əmə liy yatlarının əhə miyyətindən, q a l x a n a b ə n z ə r vəzin xəstəliklərində radionuklid diaqnostika və terapiyasının önəmindən, əməliyyatdan sonrakı proqnoz, əməliyyatdan son- ra TSH hormonuna nəzarətin orqanizmdə rolu barədə danışıb. Qeyd olunub ki, bu xəstəlik bütün dünyada şəkərli diabetdən sonra ən geniş yayılan xəstəliklərdən biridir. Respublikamız- da qalxanabənzər vəzin xəstəlikləri əsasən dağlıq ərazilərdə, xüsusən Balakən, Şəki, Zaqatala və digər bölgələrdə daha geniş yayılıb ki, bunun da əsasən yod çatışmazlığı ilə bağlı olduğu bildirilib. Ə.Əliyev bu xəstəliklərdə pəhrizin də ciddi rol oynadığın bildi- rib. Belə ki, əgər pəhrizə aşağı səviyyəli mikroelementlər, yod daxildirsə, onda insan qalxanabənzər vəzinin yaranması üzrə artan risk altında olacaq. Professor onu da vurğulayıb ki, qadınlarda qalxanabənzər vəzinin yaranma ehtimalı, kişilərə nisbətən iki dəfə yarım çoxdur. Hesab edilir ki, buna səbəb qadınlarda aylıq dövr və hamiləlik zamanı ifraz edilən hormonlardır. Amma elmi cəhətdən bu nəzəriyyənin müdafiəsi üçün sübutlar çox azdır. Mühazirənin sonunda professor tələbələrin suallarını ca- vablandırıb, qalxanabənzər vəzin xəstəliklərinin müayinə və müalicəsi, profilaktikası istiqamətində tətbiq edilən müasir me- todlardan söz açıb.
Açılış mərasimində Türk Keneşi (Əməkdaşlıq Şurası) baş katibi Ramil Həsənov, Atatürk Uni- versitetinin rektoru professor Dr. Hikmət Kocak, Türkiyə Cümhuriyyətinin Yüksək Öyrətim Kurulunun rəsmisi professor Dr. Mehmet Şişman və digər rəsmilər çıxış ediblər. Assambleyanın ən önəmli nəticələrindən biri Türkdilli Dövlətlərin Universitetlər Birliyinin nəzərdə tut- duğu növbəti layihələrindən birinin Azərbaycan Tibb Universitetində keçirilməsinə dair qərarı olub. Baş assambleyanın iclasında tələbə və akademik personalın mobilliyini nəzərdə tutan Orxan (Orhun) proqramının icrası ilə əlaqədar görüləcək işlər müzakirə edilib. Bu proqram Universitetlər Birliyinin fəaliyyətində əsas yerlərdən birini tutur. Toplantıda həmçinin Universitetlər Birliyinə bağlı olaraq yaradılması qərarlaşdırılan “Tədrisin keyfiyyətinə nəzarət” qaydaları, dövlətlərarası səviyyədə fəaliyyət göstərən Türk Akademiyası ilə qurumun əlaqələrinin genişləndirilməsi məsələləri gündəmə gətirilib. Bundan əlavə, Birliyə daxil universitetlərin təmsilçilərindən ibarət “Tələbə Şurası”nın yaradılması məqsədilə nəzərdə tutulan plan- lar təsdiqlənib. Türk Dünyası Universitetlər Birliyinə Azərbaycandan yalnız 3 universitet daxildir. Ümumiyyətlə, top- lantıda birliyə daxil olan Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Türkiyənin 12 universitetinin rektor və rektor yardımçıları, habelə Türkiyə Cümhuriyyətinin Yüksək Öyrətim Kurulunun rəsmiləri, Azərbaycanın Türkiyədəki Böyük Elçiliyinin təhsil üzrə müşaviri iştirak ediblər.
ATU-nun Beynəlxalq Əla qə- lər Şöbəsinin dəvəti ilə Bakıya gələn qonaqlar iki gün ərzində TQDK-da qəbulda
olub- lar. M.Mruqa və L.Voytenko həmçinin, ATU-nun tədris şöbəsinin müdiri dosent
Nəsimi Qasımov, Tədris və İnnovasiyalar şöbəsinin müdiri professor Akif Qurbanov ilə görüşüblər. Görüş zamanı tibb təhsilinin Azərbaycan və Ukraynadakı hazırkı durumu, biliyin qiymətləndirilməsi sistemləri haqqında konstruktiv fikir mübadiləsi aparılıb. Ukraynalı mütəxəssislər Tədris Terapev- tik Klinikada «Tədqiqat bacarıqlarının inkişaf etdirilməsi» mövzusunda mühazirə də oxu- yublar.
Qeyd edək ki, artıq 3 ildir Azərbaycan Tibb Universiteti Avropa Birliyinin TEMPUS proq- ramının MUMEENA layihəsinin iştirakçısıdır. Layihənin əsas məqsədi Azərbaycan, Gür- custan, Ukrayna universitetlərinin inteqrasiya olunmuş kurikulumlarının təkmilləşdirilməsi, tədris və təhsilə yeni yanaşma və yeni məzmunun gətirilməsidir. Layihə çərçivəsində Avropa Tibb Təhsili Assosiasiyası və Tibb Təhsili üzrə Dünya Federasiyası standartları- nın bu ölkə universitetlərində tətbiqi nəzərdə tutulur.
MUMEENA layihəsi çərçivəsində indiyədək Tibb
Universitetində dəfələrlə tədqiqat baca- rıqları, situasiyaya bağ- lı klinik əsaslandırma (klinik təfəkkürün in- kişaf etdirilməsi) üzrə seminarlar keçirilib. Layihənin dəstəyi ilə ATU- da Müəllimlərin Təlim Mərkəzi yaradılıb, metodik vəsaitlər çap olunub. Bir il öncə ATU həm də MUME- ENA layihəsinin növbəti konfransına ev sahibli- yi edib. Bu ilin iyununda isə Tədris Cərrahiyyə Klinikasında koordinator universitetlərin iştirakı ilə növbəti tədbir baş tutub. Tempus proqramı (Uni- versitet fənləri üçün Trans-Avropa mobil- lik cədvəli) ali təhsilin müasirləşdirilməsini dəstəkləyir və Aİ-nı əhatə edən ölkələrdə əməkdaşlıq sahəsi yaradır. Bu proqram ha- zırda Qərbi Balkanlarda, Şərqi Avropa və Mərkəzi Asiyada, Şimali Afrika və Yaxın Şərqdə 27 ölkəni əhatə edir. TEMPUS proqramı tərəfdaş ölkələrin ali təhsil müəssisələrinin Avropa universitetləri ilə təhsildə Avropa standartları sahəsində təcrübə mübadiləsi, bazar iqtisadiyyatına uy- ğun olan təhsil proqramlarının hazırlanma- sı, müasir ədəbiyyatın təmin edilməsi, tədris bacarıqlarının səviyyəsinin artırılması üçün təlimlərin keçirilməsi, tələbələrin xaricdə təhsil alması, universitetlərin idarə olunmasının təkmilləşdirilməsi, universitetlərdə islahatların aparılması, qeyri professor-müəllim heyətinin hazırlanması ilə yeni informasiya texnolo- giyalarının tətbiqi və inkişaf etdirilməsinə əsaslanan əməkdaşlığını nəzərdə tutur. Ukraniya Səhiyyə Nazirliyinin nümayəndələri ATU-da B u xeyriyyə aksiyası Milli Məclisin 65 saylı Saatlı- Sabirabad-Kürdəmir seçki dairəsindən seçilmiş deputat, Azərbaycan Tibb Universitetinin rektoru Əhliman Əmiraslanovun təşəbbüsü ilə həyata keçirilib. Aksiya zamanı ATU-nun müxtəlif ixtisaslı həkim qrupu onlarla kənd sakinini müayinə ediblər. Aksiyaya qatılan rayon sakinləri müayinə ilə yanaşı, zəruri həkim məsləhəti də alıblar. Hətta ətraf kəndin sakinləri də Mollakəndə gələrək həkimlərə müraciət edib. Müayinələrdən sonra səhhətində problem aşkarlanan bəzi sakinlər müalicə olunmaq üçün Bakıya göndəriliblər. Qeyd edək ki, bu səfərki aksiyada endokrinoloq dosent Əfəndiyev Tərlan, terapevt-kardioloq Zeynalov Fikrət, pediatr Nəsirova Səbahət, nevropatoloq Musayeva Aygün, onkoloq Cəfərova İnarə, ginekoloq Əliyeva Pərvanə, oftalmoloq Əlizadə Leyla və USM həkimi Əliyeva Səidə iştirak ediblər. Kürdəmirin Mollakənd kənd sakinləri pulsuz müayinədən keçib ATU-nun mətbuat xidməti 31 oktyabr 2014-ъц ил http://www.amu.edu.az 5 u
dən bir qayda olaraq təşkil olunan fleşmob ilk dəfə olaraq Ameri- kada həyata keçirilib. Bunun yaradıcısı isə sosioloq-yazıçı Ho- vard Reyingold he- sab olunur. İngiliscə flash- ani, ani parıltı, mob-kütlə, yəni ani kütlə, toplumun parıl- tısı mənalarını verir. Fleşmob - bir qrup in - sanın hansısa ictimai ərazidə qəfildən pey - da olub qısa zaman kəsimində qeyri-adi və abstrakt məzmunlu hərəkətlər etməsidir. Və
bunula onlar
ətrafdakıların diqqətini özlərinə çəkməyə çalışır. Azərbaycan Tibb Uni - versitetinin tələbələri də vaxtaşırı fleşmob - lar keçirirlər. Cavidan Həsənli və Malik Şükür - lünü fəal tələbələrdən hesab etmək olar. Onlar
2013-cü ildən etibarən “AMU Flashmob”u idarə edirlər. Flashmobun fəaliyyəti ilə bağlı ətraflı məlumat almaq məqsədi ilə Ca - vidan Həsənli və Malik Şükürlü ilə görüşdük. İlk öncə C.Həsənlinin “Təbib” qəzetinə verdiyi açıqlamaya görə, “AMU Flashmob”un təşkil et - diyi fleşmobu bir qrup tələbə yoldaşları ilə birgə həyata keçirib. Onların bu təşəbbüsünü isə Tələbə Həmkarlar İttifaqı (THK) və o cümlədən ittifaqın sədri Elşad Novruzov dəstəkləyib. Qrup ha - zırda THK-nın nəzdində fəaliyyət göstərir. Tərəddüdlər və müvəffəqiyyətlər.... - Fleşmobu həyata keçirən ərəfədə
problemlə üzləşdik. Səbəb isə universitet daxilində tələbələrin belə bir qrupun varlığından xəbərsiz olmaları və iş - tirakçıların sayının az ol - ması idi. Lakin bir müddət keçdikdən sonra qrupa yeni üzvlər daxil oldu və vaxt itirmədən məşqlərə başlamağa qərar ver - dik. Universitet tarixində belə bir hadisə ilk dəfə olduğundan iştirakçılar çox həyəcanlı idilər. Bu səbəbdən təşəbbüsün həyata
keçirilməsinə tərəddüd edirdilər. Buna görə iştirakçılardan bəziləri qrupdan ayrıldılar. Bu isə “AMU Flashmob” idarə heyətinin üzvlərini təbii ki üzdü. Ancaq bü - tün çətinliklərə baxma - yaraq qalan iştirakçıların iradə və əzmi ilə hazırlıq - lar uğurla davam etdi və Azərbaycan Tibb Univer - siteti fərqli bir hadisə ilə qarşılaşmaq ərəfəsinə qədəm qoydu. Nəhayət, internetdə öncədən məlumat verməklə ötən il mayın 27-də univer - sitetin həyətində “AMU Flashmob”un ilk “Party rock anthem” adı ilə fleşmobu baş tutdu. Bu tip hadisə ilk olduğu üçün təbii çatışmazlıq - lar da nəzərə çarpdı və tənqidlər də az olmadı. Ancaq internetdə ümu - mi rəylərin statistikası - nı gözdən keçirdikdə bəyənənlərin sayının böyük fərqlə çox oldu - ğunu müşahidə etdik. Bu isə olduqca sevindi - rici hal idi. “AMU Flash - mob” qrupu elə ilk an - daca
gözləmədiyimiz uğuru qazandı və bu uğurun verdiyi stimul ilə gələcəkdə görüləcək işlər barədə düşünməyə başladıq. Malik
Şükürlü də
rəhbərlik etdiyi qrupun fəaliyyətindən danışdı: - İlk tədbirimizi keçirəndən təxminən bir il sonra “AMU Flashmob”un idarə heyəti yeni bir layihəylə gündəmə gəlməyi planlaşdırırdı. Ancaq bu layihə fleşmobun tələblərinə uyğun ol - madığı üçün qrupun adı ilə ziddiyyət təşkil edirdi. Başqa adla da bir komanda yaratmaq məqsədəuyğun hesab olunmadı. İdarə heyəti belə qərara gəldi ki, elə layihə “AMU Flash - mob” qrupu tərəfindən həyata keçirilsin. Bun - dan sonra hazırlıq işlərinə başlandı. Layihə tamam fərqli bir video çarx formatında idi. Bir aydan çox davam edən çəkilişlərin nəticəsi ola - raq xeyli miqdarda ma - terial əldə edə bilmiş - dik. İlk gündən aparılan montaj işlərinin hesabı - na artıq video çarx ha - zır idi. Video çarx sosial şəbəkələrdə paylaşıldıq - dan sonra xeyli çəkmədi ki, çoxluq tərəfindən rəğbətə layiq görüldü və bəyənildi və layihə uğurla nəticələndi. “Get lucky” videoçar - xı gözlənilən müsbət nəticəni artıqlaması ilə verdi. “Qrupumuzla hər kəs sosial şəbəkələr vasitəsi ilə əlaqə saxlaya bilər” Malik Şükürlü həmçinin idarə etdikləri qrupun məram və məqsədinə də toxundu: “Ümumiyyətlə, bugünkü gündə “AMU Flashmob”un əsas
məqsədi fərqli düşüncəli, kreativ tibb tələbələrini bir araya gətirmək və maraqlı, fərqli ideyaları reallaşdırmaqdır. Lakin qrupumuzun tərkibi sabit deyil. Reallaşdıracağımız ideya və layihəyə görə tərkib dəyişə bilir. Elə ide - ya və ya layihə ola bilər ki, bunu 150-200 tələbə ilə
həyata keçirmək olar, eləsi də var ki, onu həyata keçirməyə 10-15 nəfər kifayət edə bilər. Onu da qeyd edim ki, ha - zırda “AMU Flashmob”un hər kəsin rahatlıqla əlaqə saxlaya biləcəyi face - book səhifəsi- fb.com/ amuflashmob fəaliyyət göstərir. Bu
səhifə vasitəsi ilə idarə heyətinə ismarıc yazaraq qrupa daxil ola, layihələrdə iş - tirak edərək ideyaları - nı təklif edə və bunları bizimlə birlikdə reallaşdı - ra bilərlər. Bundan əlavə “AMU Flashmob”un yo - utube kanalı- youtube. com/amuflashmob və
twitter səhifəsi- twitter. com/amuflashmob da
istifadəyə açıqdır. Onu da qeyd edim ki, bu ya - xınlarda yeni və ma - raqlı layihələrimizlə çı - xış etmək və bu barədə “Təbib” qəzeti vasitəsi ilə oxuculara məlumat vermək niyyətindəyik.
http://www.amu.edu.az 31 oktyabr 2014-ъц ил 6 Hər birimiz qolu sallanmış (hərəkətsiz), ayağını çəkə-çəkə yeriyən insanları görəndə istər- istəməz bunların cavan yaşdan əlil olmasına görə heç olmasa heyfslənirik. Sirr deyil ki, ifli- cin əsas səbəbi insultlardır. Bu xəstəliyə düçar olanların yaşı cavanlaşır və sayı artır. Azərbaycan əhalisinin ölüm səbəblərinin birincisi ürək- damar xəstəlikləri olaraq qa- lır–buna isə beyin qan-damar xəstəlikləri və insult aiddir. Beynin qan dövranın kəskin pozulması, insultlar – xəstələnmə və ölüm strukturunda yüksək yer tutduğuna, habelə, müvəqqəti əmək qabiliyyətin itirilməsi, ilkin əlillik göstəriciləri əhəmiyyətli ol- duğuna görə, aktual tibbi-sosial problem olaraq qalır. Bu xəstəlik hər yaşda və hər anda baş verə bilər (S.Davis, 2013). Hər il yer kürəsində 16 milyon insult baş verir və bunların 6 milyonu ölümlə nəticələnir (www.worldstroke- campaign.org). 22-25 oktyabr İstambulda 9-cu Ümumdünya İnsult Konqresində ilk dəfə həmin alimlərin səylərilə hazırlanan insult xəstələrinin hü- quqlarına aid BİLL səsləndirildi. Bu nüfuzlu təşkilatın rəhbərindən təklif məktubu almışıq ki, növbəti ümümdünya konqresi (4000 nəfərə qədər iştirakçı) Bakıda ke- çirilsin. Bu il 6-9 may tarixində 23-cü Avropa İnsult Konfransı Fran- sanın Nitsa şəhərində keçirildi. Cavan yaşlarından birgə tələbəlik həyatını keçirən və beynin qanla təchizatını hüceyrə səviyyəsində öyrənən nufuzlu alimlər Geoffrey Donnan və Stephen Davis (Dün- ya İnsult Təşkilatının rəhbəri) ilk dəfə 29 oktyabr 2013-cu ildə yaz- dıqları çıxarışlarını səsləndirdilər: “BİZ QAYĞIDA OLMALIYIQ...” yəni “İNSULT ƏTRAFI MİFLƏRİ QIRMAQ, İNSULT RİSKİ- Nİ MİNİMUMA ENDİRMƏK, KEYFİYYƏTLİ
MÜALICƏ APARMAQ”. İnsult xəstəliyinə beyin qan- damar mənşəli, 24 saatdan artıq davam edən və ya cox qısa za- manda ölümlə nəticələnən ocaqlı nevroloji (hərəki, nitq, hissi, ko- ordinator, görmə və digər) simp- tomlar və ya ümümibeyin (şüur dəyişikliyi, baş ağrısı, qusma və s.) əlamətlərilə meydana çıxan beynin kəskin qan-damar pozul- malarıdır. İnsultlar hemorraqik (beynə qansızma) və işemik (beyin in- farktı) növlərinə əsasən bölünür. Qansızmanın digər növləri–sub- dural və epidural hematoma- lar - əksər hallarda travmatik mənşəlidir və insult terminilə ad- lanmır. Beynin kəskin qan-damar pozulmalarının müxtəlif növlərinin tezliyi geniş dəyişir. Onların ara- sında, beyin infarktı 65-75%, beynə qansızma -15-20% (suba- rachnoidal daxil olmaqla), keçib gedən beyin qan-damar çatma- mazdığı -10-15%-dir. İnsult riskini artıran ən əhəmiyyətli modifikasi- ya olunan amillər aşağıdakılardır: • hipertoniya; • ürək patologiyası; • başın magistral arteriyalarının patologiyası; • lipid maddələr mübadiləsinin pozulması; • şəkərli diabet; • hemostatik pozulmalar; • yuxuda apnoe; • fiziki hərəkətsizlik; • oral kontraseptivlərdən istifadə; Dəyişməyən amillər və ya risk markerlərə daxildir: • cins; • yaş;
• etnik xüsüsiyyəti; •genetik meyllik Statistikaya görə, yaşlılarda insult xəstəliyinin riski artır və 55 yaşdan sonra hər 10 ildə 2 dəfə həmin risk artmaqdadır. İşemik insult və ya tranzitor işemik hücum beyin toxumasının qanla təchizatının əhəmiyyətli dərəcədə azalması – lokal işe- miya nəticəsində əmələ gəlir. Demək olar ki, 90-95% hallarda beyin qan dövranının işemik po- zulmaları serebral və precerebral arteriyaların aterosklerozu, xırda serebral arteriyaların (arterial gi- pertoniya, şəkərli diabet mənşəli) zədələnməsi və ya kardiogen emboliyası ilə əlaqədardır. Cox nadir hallarda səbəb vaskulit (antifosfolipid sindromu), hema- tolojı xəstəliklər (erytremia, oraq- hüceyrəli anemiya, trombosytos), vena trombozu, migren, qadınlar- da oral kontraseptivlərin qəbulu olur. Precerebral və daha az, beyin arteriyaların parçalanması, işemik insultun təxminən 2%-nı təşkil edir, daha çox gənc qadın- larda aşkar olunur. Daxili yuxu və ya onurğa arteriyasının laylanma- sı travma, onurğa sütununun bo- yun şöbəsində uğursuz manipul- yasiya edilməsi (manual terapiya) və ya inkişaf qüsuru nəticəsində yarana bilər. Arteriyanın daxili qatının altında yerləşən gema- toma onu daraldır və bu, trom- boz və ya emboliyasına səbəb olur. Fibromuscular dysplasia, arteriyanın daxili və orta qatların hiperplaziyası ilə özünü biruzə verir. Işemik insultun nadir səbəbi beyin arteriyasının arteriiti ola bilər. İnfeksion arteriitin məlum olan etiologiyası: sifilis, malyari- ya, yatalaq, vərəm, aspergillosis və s. Beyin arteriyalarının qeyri infeksion arteriiti bütün sistemli vaskulitlər zamanı baş verə bilər. Beyin infarktının daha bir səbəbi kiçik intrakranial arteri- aların hipertoniya xarakterdə dəyişiklikləridir: plasmoragi- ya, fibrinoid nekroz, gyalino- sis. İşemik insultun inkişafında müstəqil əhəmiyyəti qanın reoloji xassələrinin dəyişilməsi - hemo- reolojı mikrooklyuziyadır. Giper- koagulyasiya və hemoreolojı po- zulmalar politsitemia, trombotik trombositopenik purpura, oraq- hüceyrəli anemiya, paraprotei- nemia, antifosfolipid sindromu, disseminasiya olunmuş damar- daxili laxtalanma sindromu zama- nı müşahidə olunur. Beynin qanla təchizatı azaldıq- dan 6-8 dəqiqə sonra, artıq beyin toxumasının geridönməz zədə nahiyəsi formalaşır ki, bu da be- yin infarktının “nüvə sahəsi” adla- nır. Bir neçə saat ərzində işemi- yaya uğramış “nüvə sahəsi” zəif qan təchizatı şəraitində yaşayan toxuma ilə əhatə olunur. Bu zona işemik “yarımkölgə” və ya pe- numbra kimi müəyyən edilib. Fak- tiki olaraq bu dövrdə müşahidə olunan bütün nevroloji əlamətlər, bilavasitə, işemik “yarımkölgə” nahiyəsinin disfunksiyasının əksidir - sinir hüceyrələrinin ya- şama (potensialı olur, lakin artıq fəaliyyətsizdirlər. Müəyyən edilib ki, beyində pa- tolojı ocağın böyük bir hissəsi, xəstəliyin başlanmasının ilk 3-6 (optimal 4,5) saatı ərzində “yarımkölgə” sahəsi hesabına formalaşır. Lakin zədələnmə ocağının formalaşması 2-3-cü sutkasının sonuna kimi davam edir. Bilavasitə, ilk 3-6 saatı, bü- tün müalicə tədbirləri penumbra sahəsinin xilas edilməsinə yönəlir və xüsusilə effektiv ola bilir, buna görə “terapevtik pəncərə” adı alıb. Beləliklə, işemik insult zamanı təzahür edən reaksiyalar kaska- dı, dinamiki proses olub müəyyən zaman ərzində ardıcıllıqla inkişaf edən və dayanıqlı morfoloji qüsu- run beyin infraktının formalaşma- sına gətirir çıxarır. Bu və ya digər ocaqlı simptom- lar beyin qan təchizatının müxtəlif arterial hovuzlarına xarakterdir. Karotid sistemdə qan dövranın pozulması. Zədələnmə ocağın- dan əks tərəfdə gemiparez: zəiflik, bacarıqsızlıq, qolda (çiyində), əldə, üz və ayaqda ağırlıq. Ən cox üz və qolun birgə pozulması müşahidə olunur. Nitq pozulmala- rı: düzgün söz tapmaqda çətinlik, çətin tələffüs, yönəlmiş nitqin an- lanmaması (afazia), oxumaq və yazıda çətinlik, söz tələffüz və artikulyasiyanın (dizartria) pozul- ması. Görmənin pozulmaları. Mo- nokulyar korluq. Vertebro-bazilyar sistemdə qan dövranının pozulması. Başgicəllənmə: qeyri-stabillik və fırlanma duyğusudur. Nistagm ilə müşaidə oluna bilər. Təcrid başgicəllənmə cox zaman bir sıra qeyri damar xəstəliklərinin simp- tomu olur. Visual iğtişaşlar, dip- lopia (ikigörmə), göz almalarının hərəkətinin pozulması. Hərəkət pozulmaları: zəiflik, narahatçılıq, qolda (çiyində), əldə, üz və ayaq- da ağırlıq. Gövdənin bir yarısı və ya nadir hallarda dörd ətrafları prosesə cəlb edilə bilər. Drop- hücumlarla (şüur pozulmadan qəfil yıxılması) şüur dəyişmədən bütün dörd ətrafın iflici başlana bilər. Sözlərin tələffüzü və arti- kulyasiyanın (dizartriya) pozul- ması, hissiyyat pozulmaları, pa- resteziya, ataksiya: statik, qeyri stabil yeriş pozulması, bədənin bir tərəfində diskoordinasiya baş verir. Beləliklə, yuxarıda göstərilən əlamətlərin aşkar olunması xəstələnəni həkim, həm də hər hansı bir şəxs tərəfindən təcili xəstəxana müalicəsinə çat- dırmaq üçün göstərişdir, cün- ki “terapevtik pəncərənin” vaxtı yalnız 3-6 saatdır (optimal isə 4,5-dən artıq olmamalıdır). Məhz bu andan vaxtın hesablanma- sı (+ xəstəxanaya çatdırma, + “qapıdan-iynəyə” zamanı) baş- layır. Bu müasir standartdır ki trombolitik müalicə həmin zaman kəsiyində aparıla bilir və nəticədə beyin funksiyalarının tam bərpası mümkün olur. İlk növbədə beyin qan dövranı- nın kəskin pozulmasını digər bey- nin zədələnməsi ilə keçən kəskin vəziyyətlərdən ayırmaq vacibdir. Adətən, xəstəxanada insultun he- morragik və ya işemik xarakterli olması dəqiqləşdirilir. 95% hal- larda insult klinik təzahürlərinə əsaslanaraq insult olmayan xəstəliklərdən fərqləndirilir, o şərtlə ki:
İnsultun diaqnostikası ilk
növbədə dəqiq kliniki müayinəyə əsaslanır: şikayətlərin və anam- nezin toplanması, ətraflı ümumi terapevtik və nevroloji müayinə. Yüklə 9,05 Mb. Dostları ilə paylaş:
|