Anatomiya 2014. indd

Yurakning topografiyasi. 
Yurak va uni o‘ragan yurak xaltasi 
ko‘krak qafasida o‘rta ko‘ks oralig‘ida o‘rta chiziqdan chaproqda 
yurak ning uchdan ikki qismi, o‘ngroqda uchdan bir qismi joy-
lashgan. Yon va qisman old tomondan yurak plevra bilan qop-
langan o‘pka, oldingi ozgina qismi esa to‘sh suyagi va qovurg‘a 
tog‘aylariga tegib turadi.
Yurakning yuqori chegarasi o‘ng va chap uchinchi qovurg‘a 
tog‘aylari yuqori chekkasini birlashtiruvchi chiziqda joylashgan. 
O‘ng chegarasi o‘ng uchinchi qovurg‘a tog‘ayi yuqori chekkasi-
dan boshlanib, to‘sh suyagi chekkasidan 1–2 sm o‘ngda vertikal 
yo‘nalib, beshinchi qovurg‘a tog‘ayigacha tushadi. Pastki chega-
rasi o‘ng beshinchi qovurg‘a tog‘ayidan yurak uchigacha o‘tgan 
chi ziqda. Yurak uchi esa chap beshinchi qovurg‘a oralig‘ida o‘rta 
o‘mrov chizig‘idan 1–1,5 sm ichkarida yotadi. Chap chegara-
si chap uchinchi qovurg‘a tog‘ayining yuqori chekkasidan to‘sh 
suyagining chap chekkasi bilan chap o‘rta o‘mrov chizig‘i o‘rtasi-
dagi sohadan boshlanib, yurak uchigacha boradi.
Yurak klapanlarining eshitish sohalari quyidagicha: chap atrio-
ventrikular klapan chap uchinchi qovurg‘a tog‘ayi sohasida. O‘ng 
atrio ventrikular klapan to‘rtinchi o‘ng qovurg‘a tog‘ayining to‘sh 

---

359
suyagiga birikkan joyida. Aorta klapani to‘sh suyagining chap qir-
rasida, uchinchi qovurg‘a oralig‘ida. O‘pka poyasi klapani chap 
uchinchi qovurg‘a tog‘ayining to‘sh suyagiga birikkan joyida. 
Yurak ning chegaralari yoshga qarab o‘zgarib boradi.
Yangi tug‘ilgan chaqaloq yuragi yuqori va ko‘ndalang joyla-
shadi. Yurak uchi proyeksiyasi IV qovurg‘a oralig‘ida chap o‘rta 
o‘mrov chizig‘idan 1–2 sm tashqarida bo‘ladi. Bir yoshgacha 
bo‘lgan bolada uning yuqori chegarasi ikkinchi qovurg‘a oralig‘ida 
bo‘lsa, past ki chegarasi kattalarnikiga nisbatan bir qovurg‘a ora-
lig‘ida yuqori turadi. O‘ng chegarasi to‘sh suyagining o‘ng chek-
kasida yoki undan 0,5–1 sm o‘ngroq da joylashgan. 2–3 yoshlar-
da yurak qiyshiq holat ga o‘tadi va o‘smirlik davrida katta larnikiga 
o‘xshab qoladi.