VIII juft – dahliz-chig‘anoq nervi (n. vestibulocochearis) se-
zuv chi nerv. U eshituv va muvozanat a’zosidan kelayotgan sezuv-
chi tolalardan tuzilgan bo‘lib, ikki qismdan iborat. Uning dahliz
qismi nerv hujayralari ichki eshituv yo‘li tubidagi dahliz tuguni-
da joylashgan. Ularning periferik o‘siqlari ichki quloqning parda
labirintida retseptorlar hosil qilib tugaydi. Markaziy o‘siqlari esa
rombsimon chuqurchada joylashgan vestibulyar o‘zaklarga boradi.
Chig‘anoq qismi spiral kanalda joylashgan chig‘anoq tuguni hu-
jayralarining o‘siqlaridan iborat. Ularning periferik o‘siqlari spi-
ral a’zoda tugasa, markaziy o‘siq lari rombsimon chuqurchada-
gi chig‘anoq o‘zaklarida tugaydi. Nerv miya asosidan ko‘prikning
orqasidan, yuz nervi ildizidan lateralroq dan chiqadi.
IX juft – til-halqum nervi (n. glossopharyngeus) aralash nerv.
U sezuvchi, harakatlantiruvchi va parasimpatik tolalardan hosil
bo‘l gan. Til-halqum nervining o‘zaklari uzunchoq miya sohasida
joy lashgan bo‘lib, nerv miya asosida olivaning orqasidan chiqa-
di. Kalla bo‘shlig‘idan til-halqum nervi bo‘yinturuq teshigi orqali
tash qariga chiqadi. Bo‘yinturuq teshigi sohasida nerv ikkita sezuv-
chi tugun (yuqo rigi va pastki) hosil qiladi. Bu tugunlar tarkibida
sezuv chi neyronlar bo‘lib, ularning markaziy o‘siqlari uzunchoq
miyadagi sezuv chi o‘zakda tugaydi. Ularning periferik o‘siqlari
nerv tarmoqlari tarkibida tilning orqa 1/3 qismi shilliq pardasini,
halqumning shilliq pardasini, o‘rta quloqni, tanglay murtagini va
uyqu kengaymasini innervatsiya qiladi. Parasimpatik tolalari qu-
472
loq oldi bezini, harakatlantiruvchi tolalari esa bigiz-halqum mu-
shagini innervatsiya qiladi.
X juft –
