Anatomiya 2014. indd

17-rasm. Suyakning kompakt va 
g‘ovak moddasining tuzilishi:
1–zich modda; 2–tashqi aylan-
ma qatlam; 3–ichki aylanma qat-
lam; 4–osteon; 5–suyak usti par-
dasi; 6– g‘ovak modda; 7–suyak 
trabekulasi; 8–oziqlantirish kanali; 
9–qon tomirlar.

---

64
linadi. Naysimon suyaklarning o‘rta qismi – tanasi yoki diafizi
 
si-
lindr yoki uchburchak shaklida. Naysimon suyaklarning tanasi-
da suyak iligi bo‘shlig‘i bo‘lib, ichida sariq ilik bo‘ladi. Ularning 
kengaygan uchi – epifiz
 
deb ataladi. Unda qo‘shni suyak bilan 
birla shuvchi bo‘g‘im yuzasi
 
bor bo‘lib, tashqi tomondan bo‘g‘im 
tog‘ayi bilan qoplangan.
Epifiz asosan g‘ovak moddadan tuzilgan, ustidan yupqa zich 
modda qoplab turadi. Suyakni g‘ovak moddasi sohasida uni hosil 
qiluvchi suyak to‘sinlari orasida bolalarda va kattalarda qizil ili k 
joylashgan bo‘lib, qon ishlab chiqarish va himoya vazifasini ba-
jaradi. Qizil ilik tarkibi retikula to‘qima va gemopoez elimentla-
ri bo‘lgan miyeloid to‘qimadan iborat. Retikula to‘qimasi retiku-
la hujayralari va tolalaridan iborat bo‘lib, uning qovuzloqlarida 
eritropoez, granulopoez va trombositopoez qatorlarining yosh 
va yetilgan elementlari joylashgan. Bu hujayralar qon bilan yuvi-
lib butun organizmga tarqaladi. Homila va erta bolalik davrlari-
da naysimon suyaklarning ilik bo‘shlig‘ida qizil ilik bo‘lib, ular-
da yog‘ hujayralari bola tug‘ilganidan keyin (1–6 oylarda) paydo 
bo‘ladi. 4–5 yosh dan keyin naysimon suyaklar diafizida joylash-
gan qizil ilik asta-sekin sariq ilikka aylana boshlaydi va 20–25 
yoshlarda naysimon suyak ilik bo‘shlig‘i sariq ilik bilan to‘ladi. 
Diafizni epifiz ga o‘tish joyi metafiz
 
deyiladi.
Bu sohada zich modda yupqalashib kamayib boradi; metafiz 
g‘ovak tuzilishga ega. Bolalarda metefizda metaepifizar tog‘ay 
bo‘lib, suyakning bo‘yiga o‘sishi uni hisobiga bo‘ladi.
Suyakning tashqi yuzasi tog‘ay bilan qoplangan bo‘g‘im yuza-
sidan tashqari suyak usti pardasi