Anatomiye giRİŞ

Kalbin Yapısı 
Kalbin duvarları üç tabakadan oluşur. Üst üste sıralanan bu tabakalar dıştan içe doğru 
epicardium, myocardium ve endocardium'dur. 
Epicardium: Kalbin en dış tabakasıdır. Pericardium serosum'un lamina visceralis'i tarafından 
oluşturulur. Yüreğin kas tabakasını, kalbe giren ve kalpten çıkan büyük damar köklerini sıkıca 
sarar. Etraflı bilgi pericardium bahsinde anlatılmıştı. 
Myocardium: Epicardium'dan sonra gelen ikinci tabakadır. Kalp duvarının kas tabakasıdır. 
Özellikleri bakımından iskelet kaslarına da düz kaslara da benzer. Ancak kalp kası iplikleri yanal 
uzantılarla birbirine bağlanmışlardır. Atrium duvarındaki kas tabakası ile ventriculus duvarındaki 
kas tabakası anulus fibrosus'lar ile birbirlerinden ayrılmıştır. Bunun sonucu olarak atrium'lar ile 
ventriculus'lar ayrı ayrı çalışabilmektedir. Kas sistemleri birbirlerinden ayrı olmalarına rağmen 
bu iki sistem arasında fonksiyonel bir ilişki vardır. Bu ilişki özel bir yapıya sahip olan His 
 
82

---

hüzmeleri tarafından sağlanır. Atrium'ların kas tabakası ventriculus'ların kas tabakasından çok 
daha incedir. Atrium'ların kas tabakası ipliklerinin yönlerine göre biri yüzlek, diğeri derin olmak 
üzere iki tabaka halindedir. Yüzlek olan katman sirküler seyirli kas ipliklerinden oluşur. Bu 
iplikler her iki atrium'u birlikte sarar, dolayısıyla atrium'ları birbirine bağlar. Derin kas 
tabakasının iplikleri her bir atrium'un tavanında önden arkaya doğru seyrederek yer yer 
kalınlıklar oluşturur ve anulus fibrosus'larda son bulurlar. 
Ventriculus'ların kas tabakası çok kalındır. Bu kalınlık fonksiyonel bir zorunluluğun sonucudur. 
İki ventriculus'un kas tabakası kalınlığı da aynı değildir. Ventriculus'lar bahsinde de belirtildiği 
gibi, ventriculus sinister'in kas tabakasının kalınlığı ventriculus dexter'inkinden 2-2,5 kat daha 
fazladır 
Ventriculus'ların kas tabakası, ipliklerinin seyrine göre sınırları pek belirgin olmayan dış, orta ve 
iç olmak üzere üç katman halindedir. Kas ipliklerinin seyirleri dış ve iç tabakalarda uzunlamasına 
(longitudinal) olduğu halde orta tabakada dairesel (circuler) seyirlidir. İki ventrikulus için ortak 
olan dış tabaka basis cordis'ten apex cordis'e doğru seyreder ve bu bölgede diğer tabakanın 
iplikleri ile birleşmek suretiyle vortex cordis'i oluştururlar. Orta tabakanın iplikleri özellikle basis 
cordis bölgesinde çok daha fazla, apex cordis kesiminde ise daha az derecede bulunur. Bu 
bakımdan söz konusu kesimin kalınlığı diğer bölgelere göre daha azdır. Her bir ventriculus'u ayrı 
ayrı saran bu iplikler anulus fibrosus'ta sona ererler. Üç tabakaya ait kas iplikleri m. papillaris'lere 
giderler. 
Endocardium: Myocardium'dan sonra gelen tabakadır. Kalbin iç yüzünü yani boşluklarını, 
boşluklardaki anatomik oluşumları tamamen döşeyen parlak ve düz bir zardır ve myocardium'a 
sıkıcı yapışmıştır. Kalınlığı tüm yüzeyde aynı değildir. Kalınlık kanın yürek duvarları üzerindeki 
sürtünmesinin çok olduğu yerlerde fazla, sürtünmenin az olduğu yerlerde ise azdır. Bu bakımdan 
özellikle ostium aortae, ostium trunci pulmonalis ve ostium atrioventriculare dextrum et sinistrum 
düzeyinde belirgin bir kalınlık gösterir. 
Endocardium'un yürek boşluklarına bakan yüzü endotel hücrelerden yapılmıştır. Bundan dolayı 
kalb boşluklarının iç yüzü parlak ve kaygan bir görünümdedir. Myocardium'a dönük yüzü ise bağ 
dokudan yapılmıştır. Elastik iplikleri, düz kas ipliklerini, kan damarlarını ve bunlara ilaveten 
kalbin uyarımlarını ileten purkinje ipliklerini kapsar.