Anatomiye giRİŞ

 
Kalbin  Elektro Fizyolojisi 
Kalp kas hücresi içinde mikroelektrod yerleştirilip hücrenin içi ile dışı ararsındaki elektriksel 
potansiyel farkı ölçülürse, içte negatif olmak üzere, 80 ile 90 mV’luk bir fark bulunur. İstirhrahat 
halindeki hücre de bu potansiyel membranın denge potansiyelidir ve potasyum iyonuna ait denge 
potansiyeline eşittir. 
Buna göre, hücredeki denge potansiyeli geniş ölçüde K iyonuna ait potansiyeldir. Membranda 
mevcut pompa (aktif transport) sistemi ile Na
+
geniş ölçüde hücre dışında tutulmaktadır. Eğer 
membranın sodyuma karşı geçirgenliği artarsa, sodyum hücre içine girerek içindeki negatif 
potansiyeli pozitif yöne çevirir ve hücre polarize durumdan depolarize duruma geçer. Sinir ve kas 
hücrelerinde ve bazı reseptor hücrelerde sodyum geçirgenliğinin artması, depolarizasyona neden 
olur. Aktivite gösteren bir iş yapan hücrede bu potansiyel değişikliğine aksiyon potansiyeli denir. 
Kalp aktivitesi sırasında görülen elektriksel değişiklikleri meydana getiren hücrelerin sayısı 
bir hayli kabarık olduğundan, yaratılan elektriksel değişiklikleri vücut yüzeyinde tesbit edilebilir. 
Bu potansiyel değişiklikleri elektrokardiyogram olarak yazılabilir ve kalp aktivitesinin durumu 
hakkında değerli bilgiler elde edilir.  
Kalpteki elektriksel değişikliklerin kaydedilmesi işine elektrokardiyografi (EKG) ve 
kaydedilmiş çizgilerede elektrokardiyogram denir. Elektrokardiyografin elektrotları sol kol, sağ 
kol ve sol bacağa bağlanır. Derinin iletkenliğini sağlamak için metal elektrotların deri ile temas 
 
84

---

edeceği yerlere, elektrolit taşıyan bir jel sürülür. İki kol ve bacağa elektrotlar konarak, ortasında 
kalp bulunan bir üçgen medyana getirilmiş olur (Einthoven üçgeni). Üç elektrodan herhangi ikisi 
devreye bağlanarak derivasyonlar elde edilir. Standart bipolar derivasyonlar aşağıda belirtilmiştir: 
Derivasyon I  = Sağ kol,sol kol 
Derivasyon II  = Sağ kol, sol bacak 
Derivasyon III  = Sol kol, sol bacak 
İnsanda bu derivasyonlarla elde edilen elektrokardiyogramlar şemetik olarak gösterilebilir. 
Kalbin  sinu- atriyal düğümünde başlayan uyarı dalgası kalp üzerine yayılır. Bu elektriksel 
değişiklik vücut yüzeyine de yayılır. Vücut yüzeyine yerleştirilen elektronlarla iki nokta 
arasındaki elektriksel alanın büyüklüğü ve hareket yönü kaydedilirse elektrokardagram (EKG) 
elde edilmiş olur. Buna göre, elektrokardiyogram kalpteki elektriksel değişikliği gösterir; kalbin 
kontraksiyonu ve pompalama gücü hakkında bilgi vermez. Elektriksel değişikliğin hareket yönü 
uyarılmış bölgeden uyarılmamış bölgeye doğrudur. Uyarılmış bölge uyarılmamış bölgeye göre 
negatiften pozitife doğrudur. 
Vücut yüzeyine konan elektrotların kaydedici alete bağlanışına göre bir bipolar (iki kutuplu) 
kaydetme; bir de unipolar (tek kutuplu) kaydetme (EKG yazdırma) ayrıt edilir. Enithoven metodu 
ile yazdırma bipolar bir yazdırmadır; zira iki elektrot arasındaki potansiyel fark yazdırılmaktadır. 
Depolarizasyon dalgası aktif elektroda doğru hareket ederse EKG’de pozitif bir dalga 
oluşturur; aksi yönde hareket derse negatif dalga oluşturulur. Diğer bir deyişle aktif elektrot 
referens (indifferent) elektroduna göre pozitif olursa yukarı doğru; aktif elektrod negatif olursa 
aşağı doğru bir dalga (deffeksiyon) oluşturur. Elektrokardiyogramdaki dalgalar PQRS ve T ile 
gösterilir. P dalgası atriyumların aktivitesini, QRS kompleksi depolarizasyonun ventrikuluslara 
yayılmasını ve T dalgası karıncıkların repoalrize olmalarını simgeler.