Andijon 2013 ma’ruza №1 patofiziologiya faniga kirish, uning maqsadi va vazifalari. Etiologiya va patogenez, sanogenez reja

ETIOLOGIYa: Birlamchi gipertenziyani kelib chikishi juda kup omillarga boglik shunday bulsada ONF va uni turli ruxiy omillar tahsiridagi zurikishlarni yotishiga xech kim ehtiroz bildirmaydi. Gipertonik kasallik etiobolezn oseni jizni cheloveka kotoraya lishaet yego vozmojnosti dojitg’ dozimq. 40 yoshgacha erkaklar kup ogriydi. CHem erkaklar keyin esa ayollar.

1. 
   Irsiy faktor ayrim dinastiyalarda juda kup uchraydi, egizaklarda.
   
2. 
   Natriy xlor bilan boglklik agar sutkasida 5gr.dan ortik ishtemol kilinsa tuzli gipertenziya. CHunki kam tuzli dieta bilan terapevtik effektni arterial gipertenziyada mavjudligi uz tasdigini topgan.
   

PATOGENEZ. Puazeyl tenglamasiga muofik tomirdagi bosim R=O2R yahni sistolik yoki minutli ajinga bir minut, bu kon tomirlardagi uchraydigan karshiligiga bundan tashkari kovushkoklik kon massasi kon tomirlar sigimi va ularni kengaya olishkobilyatlariga xam boglik. Birlamchi gipertenziyani gemodinamik moxiyatida perifik karshilikni ortishi yotadi. Buning sababida rezistiv kon tomirlar tonusini boshkarishdagi neyrogumoral idora etishni buzilishi yotadi.
Giper kasallik sistolik va gistolik bosim ortadi. Konni otib berish xajmi kursatkichlari birlamchi gipertenziyani boshlangich fazasida normada bahzida biroz ortadi. (giperkinetik boskich)
Bundan tashkari arterial gipertenziyani kanday mexanizm asosida kelib chikishiga ikki turni tavofut kilinadi. (baza va vazamotor)
Buni birinchisida kon tomir tonusini ortishida meogen komponetini ortishi bilan kechsa kon tomirni muskul elementlarini kuchli kiskarishi Na+2 ionini muvozanatini buzilishidan kelib chiksa vazomotor kon tomir devorida struktura uzgarishi bilan boglik (buki shva muskul tolalarini gipertrofiyasi). Bukishda suv va Na tuplanishidan kelib chikadi. Muskullarni gipertrofiyasi kon tomirlarni yurakka berilgan nagruzkadan kelib chikib adaptif xarakterga ega buladi.
Nerv omili. Nerv omilida xozirgi kunda kup olimlar tomonidan bu omilni tugrisida fikr yuritadilar. Lang va Miyasnikov nervnoe prenaprivijenie birlamchi gipert kasallikni etiologiya moxtiyatini tashkil kiladi. Bu xolat art bosimni bir meher ushlovchi markazlarni mahlum darajada tropikasini buzilishi bilan tushintiriladi. Bular asosan miya pustlogida joylashadi. Agar bu markazlar eksperimental yul bilan tahsirlanganda arterial gipertenziya kelib chikadi. Kelgusidagi buzilishi pustlokdagi kuzgalish va tormozlanish jarayonlari urtasidagi dinimikani buzilishiga turli xoldagi nefrotik buzilishilar olib keladi. Bu uz navbatida ONF buzilishiga stoy.
Arterial bosimni ortishiga olib keladi. Bu yerda arterial bosimni ortishi mexanizmda buystvom podkorki gipotalamus markazlarni kuzgalishi ayniksa kon tomirlarni xarakatlantiruvchi markazlar kuzgalishi sabab buladi. Bu markazlarni kuzgalishi boshka markazlar faoliyatini bugib kuyadi. Vazamotor impulg’slar gipotalamusda xosil buluvchi impulslar uzok miya yadrosiga boradi. Simpatik nerv tolalari buylab kon tomirlarda vazamotor komponentini kuchaytiradi. Bu xolat noradrenalin mediatori orkali amalga oshiriladi. ____(alfa belgisi) adrenergik retseptorlarini aktivlaydi. Kon okishiga karshilik ortadi. Lekin bunda yurak muskuliga nepriyamoy tahsir etttirmaydi. Buyrak usti bezi gormonlari adrenalin va noradrenalin vegetativ nerv sistema simpatik kismi , buyrak usti bezini miya kismini kuzgatishdan kon chikadi. Gipertenziya kelib chikishi uchun adrenalin va noradrenalinni ___(alfa belgisi) adrenergik tahsiri atrerial muskullarni tonusini pasaytiruvchi adrenalinni ___(betta belgisi) adrenergik tahsiridan ustun bulishi kerak. Boshkacha aytganda noradrenalinni ___ (betta belgisi) adrenergik yahni kon tomirlarni kengaytiruvchi tahsirini