Andijon 2013 ma’ruza №1 patofiziologiya faniga kirish, uning maqsadi va vazifalari. Etiologiya va patogenez, sanogenez reja

Eksperiment patfiziologiyani asosiy o’rganish usulidir:
Patofiziologiyani o’rganish obhekti kasallik bo’lsa, usuli esa patofiziologik eksperiment bo’lib hisoblanadi. Eksperimentdan o’rganish juda ko’plab fanlar foydalaniladi (normal fiziologiya, farmakologiya va b.q.) Patofiziologik eksperimentlar mohiyatida xayvonlarda kasallik chaqirish va olingan mahlumotlarni klinikaga tadbiq etish yotadi. Tajribani ahamiyati shundan iboratki, eksperimentatorga hayvonlardagi patologik jarayonni boshidan oxirigacha kuzatish imkoni beriladi, shifokorda esa bunday imkoniyat yo’q, chunki bemor kasal bo’lgandagina murojaat etadi.
Eksperiment pozvolyaet proizvodit takie vozdeystviya na organizma (kak travma, transplantatsiya, opuxoli, obluchenie), buni esa klinikada qilib bo’lmaydi.
Patofiziologik eksperimentlar ikkiga: o’tkir va surunkaliga bo’linadi.
Patofiziologiya quyidagi usullardan foydalanadi:

1. 
   Ajratib olish ekstirpatsiya
   
2. 
   Ko’chirish usullari (transplantatsiya va inhektsiya)
   
3. 
   Yorish usuli
   
4. 
   Eksplantatsiya usuli
   
5. 
   Qo’zg’atish usuli
   
6. 
   Organlarni ajratib qo’yish usuli (Klod Bernar)
   
7. 
   Angiostomiya
   
8. 
   Parabioz usuli
   
9. 
   Nishonlangan atom usuli
   
10. 
    Fistula usuli
    
11. 
    Qon tomirlardagi perfuziya usuli
    
12. 
    Serologik usullar
    
13. 
    Bioximik usullar
    
14. 
    Kibernetik usullar
    
15. 
    Morfologik usullar
    
16. 
    Kasal organizmda klinik belgilarni kuzatish
    

Har qanday tajriba quyidagi 4 etapdan iborat bo’ladi

1. 
   Reja tuzish, vazifa va maqsadlarni aniqlash
   
2. 
   Xususiy jarayon bo’lib, tajriba tajriba usulini tanlash
   
3. 
   Olingan natijalarni taxlil qilish, yangi taxminlarni ishlab chiqish (xulosa, ishchi gipotezalar)
   
4. 
   Olingan natijalarni va tushunchalarni amaliyotda tekshirish
   

Kasallikni boshlashdan oldin “sog’liq, sog’lomlik” degan tushunchalarga tahrif berish kerak, shuni tahkidlash lozimki, sog’lik bilan kasallik holati insonlarda bir-biriga o’tib turadi, bahzida ular o’rtasida chegarani ham aniqlash qiyin. SHifokorlar ko’p marotaba normal t^oS, normal qon bosimi va shunga o’xshash fikrlarni qayta-qayta tahkidlaydilar.
1946 yili VOZ sog’lomlikka tahrif bergan. Lekin bu tahrif juda bir tomonlama bo’lib, insonlarni ushbu sifatlarga intilishga undaydi, aslida esa sog’lomlik organizmni shunday holatiki, uning strukturaviy va funktsiyalari normada bo’lib, organizmni ichki muhiti doimiyligini tahminlashi zarur.
Kasallik esa organizmni normal faoliyatini buzilishi bo’lib, buning natijasida moslashuv mexanizmlari va insonni asosiy funktsiyasi mehnat qilish qobiliyati juda pasayib ketadi.
Kasallikda 2 ta bir-biriga qarama-qarshi jarayonlar yuzaga keladi yoki ikki xil boshlanish kuzatiladi. Kasallik boshlanishini birinchisini Pavlov, kasallikka qarshi fiziologik chora-tadbirlar deb atagan bo’lsa, ikkinchi esa xususiy patologiya yoki “poloma” deb nomlanadi. Ular doim bir-birini to’ldiradi. M: abtsessda xususiy patologiya belgilarini ko’ramiz (to’qimani chegaralangan o’lgan qismi, og’riq) shu yerda darhol fiziologik chora-tadbirlar boshlanadi (leykotsitlar emigratsiyasi, fagotsitoz, patologik o’choq atrofida barher hosil bo’lishi). Xatto, rak kasalliklarida ham, bir ko’rishda hech qanday himoya reaktsiyalarini organizm tomonidan ko’rmaymiz, lekin yaxshiroq kuzatsak bor. Kasallikka qarshi chora-tadbirlar va “poloma”- bular bir butun, bularning bir butunligi bo’lmasa, kasallik kelib chiqmaydi. “Himoyani” yo’qligi – bu o’limga, “poloma”ni bo’lmasligi esa bu sog’-salomat degani.
Bu ikki jarayonlar doim bir-biri bilan doimo kurashadilar, bu kurash natijasida kasallikni mahlum yo’nalishda kechishini tahminlaydi. Kasallik jarayonida, bu xususiy kasallikmi yoki ximoya reaktsiyasi, buni aniqlash shifokorning eng asosiy vazifasi bo’lib hisoblanadi, buning natijasida xususiy patologik xolat bartaraf etiladi, ximoya reaktsiyalari esa stimullanadi.