Nutqning anatomik tasviri:
Ko‘krak qafasi.
O‘pka.
Traxeya.
Ovoz paychalari (aloqalari).
Tomoq trubkasi.
Halqum bo‘shlig‘i.
Tanglay pardasi.
Og‘iz bo‘shlig‘i.
Burun bo‘shlig‘i.
Nutqning funksional elementlari:
Nafas olish tomirlari, muskullarining kuchi.
O‘pka sig‘imi.
Traxeya harakati.
Ovoz paychalari tebranishi yoki harakati.
Tomoq trubkasining funksiyasi.
Halqum bo‘shlig‘ining organik vazifasi.
Tanglay pardasining holati (torayishi, kengayishi, shilimshiqligi).
Og‘iz bo‘shlig‘i (uning tarkiblari, a’zolari: tish, havo harakati, kuchaytirgich, susaytirgichlar va hokazo).
Burun bo‘shlig‘i va uning tarkibiy a’zolari (kataklari, tuklari, namligi, quruqligi).
Og‘izdan nuri (yorug‘likni) kirib kelishi, ya’ni nurlanishi.
Burundan nurni kirib kelishi.
Og‘iz va burundan havo oqimining kirishi.
Ichki tana a’zolaridan havo oqimining chiqib ketishi.
Nutqning ekvivalent blok sxemasi:
2,3 – o‘pka va traxeya sig‘imi,
4 - ovoz (tovush) tebranishining manbai,
5,6 – hiqildoq va tomoq a’zolarining sig‘imi,
7 – tanglay pardasi mexanizmi,
8 – og‘iz bo‘shlig‘i sig‘imi,
9 – burun bo‘shlig‘i sig‘imi,
10 – og‘iz traktidan chiqish signali,
11 – burun traktidan chiqish signali,
12 – shovqin manbai.
A. Tomoq - havo bo‘shlig‘i – konfiguratsiya – nutqning paydo bo‘lishi keskin ravishda o‘zgaradi. Gapning bo‘lagi, tarkibiy qismi lotincha “konfiguratsiya” deyiladi, frazeologik jihatdan ushbu atamada o‘z ifodasini topadi: “qo‘li gul”.
Bunda yetakchi rol o‘ynaydi:
a) tanglay pardasining harakati,
b) til,
v) lab,
g) pastki jag‘.
Akustik tebranishning qo‘zg‘atuvchi mexanizmlari tomoq faoliyati, shovqin va impulsiv, ya’ni ixtiyorsiz qo‘zg‘atish, tovushlarning paydo bo‘lishi, havo oqimining (massasining) tor oralig‘idan o‘tishi, nutq aktining ayrim o‘rinlari bilan uzviy aloqadordirlar. Akustika yunoncha “acustika”, ya’ni eshituv, tovush nazariyasi demakdir. Chastotali filtratsiya akustika manbai bo‘lib hisoblanadi.
Dostları ilə paylaş: |
