Angren universiteti "ijtimoiy-gumanitar fanlar" kafedrasi "iqtisodiyot nazariyasi "

---

1 
 
 
 
 
 
ANGREN UNIVERSITETI 
“IJTIMOIY-GUMANITAR FANLAR” KAFEDRASI 
“IQTISODIYOT NAZARIYASI ” fanidan 
 
KURS ISHI 
Mavzu: 
Iqtisodiy qonunlar va kategoriyalar, ularning turlari va amal qilish 
mexanizmi
.
 
 
 
 
 
Bajardi:Iqtisodiyot
fakulteti,
I-109 guruhi talabasi 
Irkabayeva L. 
Tekshirdi: Yusupov U. 
 
 
ANGREN – 2023
Kurs ishi taqrizga topshirilgan 
sana 
“____” _______2023 y. 
Kurs ishi taqrizdan qaytarilgan 
sana 
 “____” _______2023 y. 
Kurs ishi himoya qilingan sana 
 “____” _______2023 y. 
 
Baho “_____” _________ 
___________ 
(imzo) 
___________ 
(imzo)
Komissiya aʼzolari: 
__________________ 
 
_________________ 
 

---

2 
Mavzu : Iqtisodiy qonunlar va kategoriyalar, ularning turlari va amal qilish 
mexanizmi 
Mundarija 
Kirish…………………………………………………………………………..…...3 
I
bob .Iqtisodiyot nazariyasi fanining kelib chiqishi va vazifalari 
LLIqtisodiyot va uning bosh masalasi……………………………………………..5 
1.2.
Iqtisodiyot nazariyasining fan sifatida shakllanishi……………………….13 
II
bob. Iqtisodiy qonunlar va kategoriyalar tog’risida umumiy 
ma’lumotlar………………………………………………………………………19 
2.1.Iqtisodiy qonunlar va kategoriyalar.Ularning turlari va ehtiyoj qonuni……...19 
2.2.
Iqtisodiy qonunlar va kategoriyalarni ilmiy bilishning uslublari …………29 
Xulosa...…………………………………………………………………………..33 
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati……………………………………………….35 

---

3 
Kirish 
O’zbekiston Respublikasida iqtisodiyotning erkinlashuvi va islohotlarning 
chuqurlashuvi jarayoni soliq siyosatini ham muntazam takomillashtirib borishni 
taqozo qiladi. Soliq siyosati moliya tizimi islohotlarining muhim yo’nalishi 
sifatida iqtisodiyotni tartibga solish hamda uning barqarorligini ta’minlash 
jarayonida har qachongidan ham muhimroq bo’lib bormoqda. Shu sababli, 
mamlakatimiz rivojlanishining muhim ustuvor yo’nalishi sifatida soliq siyosatini 
erkinlashtirishning belgilanishi bejiz emas. Bu borada davlatimizning birinchi 
rahbari I.Karimovning quyidagi fikrlari e’tiborga loyiqdir: “Izchillik bilan amalga 
oshirilayotgan, birinchi navbatda soliq yukini kamaytirishga qaratilgan oqilona 
soliq siyosati iqtisodiyotdagi tarkibiy o’zgarishlarga, xo’jalik yurituvchi 
sub’ektlarning ishbilarmonlik faolligi va moliyaviy barqarorligini yuksaltirishga 
xizmat qilmoqda. Xususan, 2011 yilda soliq yuki, 1991 yil bilan solishtirganda, 
yalpi ichki mahsulotga nisbatan qariyb 2 barobar kamayib, 
41,2 foizdan 22 foizga tushganini qayd etish zarur. 2011 yilda mikrofirma va 
kichik korxonalar uchun yagona soliq to’lovi stavkasining 7 foizdan 6 foizga 
kamaytirilishi xo’jalik yurituvchi sub’ektlar investitsiya faoliyatining 
kengayishiga xizmat qildi. Buning natijasida bo’shab qolgan qariyb 80 
milliard 300 million so’m mablag’ni birinchi navbatda ishlab chiqarishni 
texnologik yangilash va zamonaviy texnikani joriy etishga yo’naltirish 
imkoni paydo bo’ldi”. 
Kurs ishining maqsad va vazifalari.Iqtisodiy qonunlar iqtisodiy hayotning 
eng jadal rivojlanayotgan sohalaridan biridir. Iqtisodiy qonun aloqalar ko’p asrlik 
tarixga ega. Yuz yillar davomida ular ko’proq tashqi savdo ko’rinishida bo’lib u 
axolini milliy iqtisodiyot butkul ta’minlay olmaydigan yoki umuman ishlab 
chiqarmaydigan maxsulotlar bilan ta’minlash masalalarini hal qilgan. Iqtisodiy 
qonunlar unda ro’y berayotgan jarayonlar dunyodagi barcha mamlakatlar 
manfaatlariga ta’luqlidir. Tabiiyki, barcha mamlakatlar birinchi navbatda o’z 
manfaatlarini ko’zlab, o’z tashqi iqtisodiy qonunni boshqarishi zarur. 
Kurs ishining obyekti: Bugungi kundagi O’zbekistonning iqtisodiy qonun 
va kategoriyalarini va uni o’ziga xos hususiyatlarini o’rganish iborat. 
Kurs ishining predmeti: O’zbekistonning iqtisodiy qonun va 
kategoriyalarini kelajakdagi istiqbollarini o’rganish va tahlil qilishdan iborat. 
Kurs ishining tuzilishi: Kirish, 2ta bob xulosa hamda foydalanilgan 
adabiyotlar ro’yhatidan iborat. 

---

4 
I bob .Iqtisodiyot nazariyasi fanining kelib chiqishi va vazifalari l.l.Iqtisodiyot va 
uning bosh masalasi. 
Iqtisodiyot nazariyasini o’rganish, iqtisodiy jarayonlarning tub mohiyatini 
to’g’ri tushunish ko’’ jihatdan uni o’rganuvchilarning ma’lum nazariy va uslubiy 
bilim bilan qurollanishiga bog’liq. Shuning uchun ham mazkur bob insoniyat 
jamiyati taraqqiyotining asosi bo’lgan iqtisodiyot tushunchasini, uning oldida turgan 
vazifalarni, uzoq davr davomida iqtisodiy bilimlarning shakllanishi va iqtisodiyot 
nazariyasi fanining vujudga kelishini qisqacha tavsiflash bilan boshlanadi. 
Iqtisodiyot nazariyasi fanidagi asosiy oqimlar va nazariyalarning umumiy bayoni 
qisqacha beriladi. Bu erda iqtisodiyot va uning bosh masalasi, iqtisodiyot nazariyasi 
fanining ‘redmeti, vazifalari va boshqa iqtisodiy fanlar ichida tutgan o’rnini ko’rsatib 
berish bilan birga iqtisodiy qonunlar va kategoriyalar hamda ularning amal qilish 
mexanizmini yoritib berishga alohida o’rin beriladi. 
Bu bobda iqtisodiy jarayonlarni ilmiy bilish usullarining mazmunini ochib 
berishga alohida e’tibor qaratiladi. 

---

5