Angren universiteti "ijtimoiy-gumanitar fanlar" kafedrasi "iqtisodiyot nazariyasi "

 I.A.Karimov. Mamlakatimizda demokratik islohatlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish 
konsepsiyasi.T.: O‘zbekiston, 2010 yil 52 bet 

---

sektorini, infratuzilma ob’ektlarini rivojlantirishga, transport va komunikatsiya 
loyixalarin amalga oshirilishiga alohida e’tibor berishdir”
2
Yuqoridagi xususiyatlarni hisobga olgan holda ushbu mavzu dolzarb masalardan 
biri bo‘lib hisoblanadi. 
Kurs ishining maqsadi. Dolzarbligidan kelib chiqqan xolda kurs ishida uchun bir 
qator vazifalar belgilab olindi:: 
-
raqobatning jamiyatdagi va xo‘jalik sohasidagi o‘rnini nazariy tomondan 
yoritib berish; 
-iqtisodiyotni tarkibiy o‘zgartirishning mohiyati va mamlakat raqobatdoshligini 
oshirishdagi rolini yoritib berish; 
-
raqobatning turlari, mohiyati va usullarining mazmuni yoritish; 
-tovarning raqobatdoshligini o‘rganish va ularni baholash; 
2
“Mamlakatimizda demokratik islohatlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi” Prezident 
I.Karimovning O‘zbekiston Respublikasi oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining 

---

5 
1.
 
Erkin bozor sharoitida raqobatning mohiyati va ahamiyati 
Raqobat bozor iqtisodiyotining va umuman tovar xo‘jaligining eng muhim 
belgisi, uni rivojlantirish vositasi hisoblanadi. 
Raqobatning iqtisodiy mazmunini tushunib olish unga turli tomondan 
yondoshishini talab qiladi. Mustaqil tovar ishlab chiqaruvchilar (korxonalar) o‘rtasidagi 
raqobat tovarlarni qulay sharoitda ishlab chiqarish va yaxshi foyda keltiradigan narxda 
sotish, umuman iqtisodiyotda o‘z mavqeini mustahkamlash uchun kurashdan iborat. 
Bunda ular kerakli ishlab chiqarish vositalari, xom ashyo va materiallar sotib olish, 
ishchi kuchini yollash uchun ham kurashadi. Ishlab chiqaruvchilar o‘rtasidagi raqobat 
pirovardida iste’molchilarni o‘ziga jalb etish uchun kurashni ham anglatadiResurslarni 
yetkazib beruvchilar o‘zlarining iqtisodiy resurslarini (kapital, yer-suv, ishchi kuchi) 
yuqori narxlarda sotish uchun raqobatlashadilar. Ishlab chiqaruvchilar va resurslarni 
yetkazib beruvchilar o‘rtasidagi raqobat bozor munosabatlari rivojlangan, iqtisodiyot 
to‘liq erkinlashgan sharoitda yorqin namoyon bo‘ladi. 
Raqobat iste’molchilar o‘rtasida ham yuz beradi: ular tovarlarni qulay va arzon 
narxlarda sotib olishga harakat qiladilar, ya’ni haridor har bir sarflangan pul birligi 
evaziga ko‘proq naflilikka ega bo‘lishga harakat qiladilar. Arzon va sifatli tovarni sotib 
olish uchun kurashadilar. 
O‘z navbatida haridorlar, ya’ni iste’molchilar sarflagan har bir so‘m harajati 
evaziga ko‘proq naflilikka ega bo‘lish uchun kurashadilar, ularning har biri arzon va 
sifatli tovar va xizmatlarga ega bo‘lishga harakat qiladi. 
Aksariyat holatlarda raqobatni bevosita tovarlar yoki tarmoqlar o‘rtasidagi kurash 
sifatida ta’riflaydilar: «Tovarlar hamda ularning ishlab chiqaruvchilari - firmalar, 
tarmoqlar, mamlakatlar o‘zaro raqobatlashadilar. Shunga ko‘ra, raqobat va 
raqobatbardoshlikni ham tovarlar, ham tovar ishlab chiqaruvchilarga nisbatan ko‘rib 
chiqish mumkin».
3
Shu o‘rinda raqobatning tovarlar o‘rtasidagi o‘zaro munosabat sifatida qaralishi 
ilmiy jihatdan noto‘g‘ri deb hisoblaymiz. Ma’lumki, iqtisodiyot nazariyasi fan sifatida 
kishilar o‘rtasidagi iqtisodiy munosabatlarni o‘rganadi. Raqobat kurashi ham, yuqorida