Anguage and literature
Yüklə 0,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Muzaffar MAMATQULOV,
Umid EGAMOV, filologiya fanlari nomzodlari MAVLONO LUTFIY ISMINI BILASIZMI? vofiq, Zokirjon Mashrabov boshliq hay’at vakillari bu makonda O‘zbekistonda tayyorlangan sag‘ana toshi va maqbarani bunyod etishgan. Ikkinchi yangilik shuki, filologiya fanlari nomzodi Vahob Rahmonov “Fan va turmush” jurnalining 2000-yil 4-sonida “Lutfiy ismi – Umar” nomli maqola e’lon qilgan. Muallif maqolada Po‘latxon Qayumovning “Tazkirayi Qayyumiy” kitobidan Mavlono Lutfiy haqidagi quyida - gi ma’lumotlarni keltirgan: “Lutfiy Alisher Navoiy ila musohaba etmish, Hirot shahrida tug‘ilmish shoirdir... O‘z zamonasining jahongashta olim shoiri dir. Boshda temuriylardan Shohrux mirzoning saroyida (1404–1446) xizmatda bo‘ldi. Noma’lum sababga ko‘ra bundan ketib, Saroy shahrida turdi. Bir ozdan so‘ngra Ozarbayjonga keldi. Qorabog‘ viloyatlarida sayohat etdi. Nihoyat bu uzoq sayohatidan O‘rta Osiyoga qay tib keldi... So‘ngra hayotini darveshona o‘tkarib, Hirot shahriga yaqin bir qasabada vafot etdi”. Maqolada Lutfiy ijodidan uning Saroyda, Qrimda, Qorabog‘da bo‘lganligiga oid baytlar keltirilgan. Tazkirada Po‘latxon Qayumov Lutfiy ismini aniqlov - chi o‘rnini topgan: “Mavlono Lutfiy o‘z nomini tubandagi muammo bilan ko‘rsatadur: Ko‘ray desang agar istab otimni, Imoratni buzub, otni chiqorg‘il. “Imorat” so‘zini buzib, “o” bilan “t”ni olsak, ot chiqadur. Qolmish harflarni yozsak, Umar bo‘ladurki, Lutfiyning nomi Umar bo‘lib chiqadur”. Ko‘rinadiki, Po‘latxon Qayumov biz ko‘rmagan va bilmagan manbalarni ko‘rgan, o‘qigan va Mavlono Lutfiyning ismi Umar ekanligini aniqlashga muyassar bo‘lgan. Xalqaro Bobur jamoat fondi raisi Zokirjon Mashrabov Xitoy safaridan olib kelgan, mashhur uyg‘ur hofizi va musiqashunosi Ismatulloh ibn Ne’matulloh Mo‘jiziyning “Tavorixi musiqiyun” (“Musiqashunoslik tarixi”) asarini olim Vahob Rahmonov 2010-yilda nashrga tayyorlab, hozirgi o‘zbek tiliga tabdil etib, “Mumtoz so‘z” nashri- yotida chop ettirdi. Xalqaro Bobur fondi tamg‘asida bosilgan bu kitobda Mavlono Lutfiy haqida juda ko‘p va yangi-yangi ma’lumotlar berilgan. Bundagi yangiliklarni quyidagicha tasnif etishimiz mumkin: birinchidan, Mavlono Lutfiyni kitob muallifi o‘z davrining mashhur cholg‘uchisi, bastakor ustoz sifatida taqdim etadi; Tahlil 24 e-mail: til_adabiyot@umail.uz Tahlil Inson yaralibdiki, uning ma’naviy kamoloti ham- ma davr va zamonlarda ham muhim masalalardan hisoblangan. Qadimda va o‘rta asrlarda komil inson haqidagi ta’limot xalqning orzu-armonlari, fikr-u aqida - larini aks ettirgan bo‘lib, maqsad insonning ma’naviy tarbiyasi va go‘zal xulqi jamiyat manfaati uchun foyda keltirishi hamda uning botiniga insoniy xislatlar – go‘zal fazilatlarni singdirishda bo‘lgan. Sharq axloqshunosligida raylik buyuk mutafakkir Abubakr Muhammad ibn Zakariyo ibn Yahyo ar-Ro- ziyning (865–925) axloqiy qarashlari falsafasi alohida o‘rin tutadi. Dunyo ilm ahli Zakariyo ar-Roziyni alkimyo- gar, tabib, faylasuf sifatida taniydi va e’tirof etadi. Olim bu sohalarda ko‘plab asarlar yozgan bo‘lib, Qiftiy ular- ning soni 133 ta, Ibn Nadim 164 ta, al-Beruniy 184 ta, Abu Usaybiya 234 ta, A.B.Xalidov bo‘lsa, 260 ta, deb ma’lumot beradi. [1: 155] Alkimyogarlik ar-Roziyning yoshligidan sevgan mashg‘uloti bo‘lgan. U o‘zi yashagan shaharning sarrofi (sof tangalarni qalbakisidan ajratuvchi) ham edi. Uzoq vaqt bu ish bilan mashg‘ul bo‘lishi va ko‘plab tadqiqot- lar, kimyoviy reaksiyalarni o‘tkazishi natijasida ko‘zi xi- ralashib boradi. Aliasg‘ar Xalabiyning aytishicha: “Tabiblik yo‘q edi, Gippokrat uni vujudga keltirdi, o‘lik edi, Jolinus tiriltirdi, parokanda edi, Roziy uni to‘pladi, kamchiliklardan xoli Yüklə 0,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|