Animatsion lavhalar yaratish reja: Kirish Flash dasturi bilan ishlash asoslari

Shockwave Studio - multimediya taqdimotlarni yaratish, Macromedia FreeHand 
va Macromedia Fireworks - grafik tasvirlar muharriri, Macromedia 
Authorware va Macromedia CourseBuilder – interfaol o'rgatuvchi kurslarni 
yaratish muharriri va boshqalarni misol qilib olish mumkin. Web-sahifa 
yaratuvchilar orasida eng ko'p ishlatiladigani bu Macromedia Flash dasturidir, 
chunki ushbu dastur ixtiyoriy Web-sahifaga mashhurlik olib keluvchi banner va 
animatsiya, interfaol lavhalar yaratish imkonini beardi. Balki shuning uchundir swf 
formatini oddiy qilib Flash deb atalish odatga kirib kolgan. Flash texnologiyalar 
tarkibining elementlari: 
• 
vektorli 
grafika; 
• 
animatsiyani 
bir 
qancha 
usullarda 
ishlash; 
• 
interfeysda 
interfaol 
elementlarini 
yaratish; 

---

• 
sinxron 
ovoz 
qo'shish; 
• 
HTML 
formati 
va 
boshqa 
internetda 
foydalaniladigan 
barcha 
formatlarga 
o'tkazishni 
ta’minlash; 
• 
mustaqil 
platformali; 
• Flash-roliklarni avto rejimda ham, Web - brouzer yordamida ham ko'rish 
imkoniyati 
mavjud; 
• 
vizual 
uskunalari 
mavjudligi 
Flash-rolik 
yaratuvchilarini 
ko'plab 
murakkab 
amallardan 
xalos 
etadi, 
shuningdek 
Flash-texnologiyalarning 
texnik asnektlarni o'rganishni talab etmaydi. Hozirgi vaqtda Web-sahifalarni 
yaratishda birinchi orinlardan birini rastrli grafika egallaydi. Rastrli formatlardan 
GIF (Graphics Interchange Format - ma’lumotlar almashuvi uchun grafik 
format), JPEG (Join Photographic Experts Group - tasvir bo'yicha mutaxassislar 
birlashgan guruhi) va PNG (Portable Network Graphics- ko'chirma grafik 
format) va boshqa formatlarni keltirish mumkin. Rastrli grafikani ishlatishda tasvir 
nuqtalar majmuasi (piksellar - inglizca pixels) dan iborat bo'ladi. Bu nuqtalar bir - 
biri bilan bog'liq bo'lmaganligi uchun ushbu nuqtalarni har birga rangi va 
koordinatasi berilishi kerak. Oddiy holda, agar ikki xil rangli tasvir ishlatilsa 
(masalan, oq-qora), u holda har bir pikselni ta’riflash uchun bitta ikkili razryad 
(0- qora, 1 - oq) ta’riflash etarli bo'ladi. 256 - rangli rasm uchun har bir pikselga 
bunday razryadlardan 8 ta kerak bo'ladi (256=2 ). Juda ham murakkab fotorealistik 
rangli tasvirlar 1 pikselga 24 razryad talab qiladi. Natijada rastr tasvirli fayllar 
o'lchami tasvirni rang chuqurligi o'sgani sari oshib boradi. Rastrli tasvirlarni 
yana bir kamchiligi shundan iboratki, tasvir sifati piksel o'lchamiga bog'liq, u 
esa o'z navbatida monitorni imkoniyati bilan belgilanadi. Shuning uchun bir xil 
rasm turli monitorlarda har xil ko'rinishga ega bo'lishi mumkin. Rastrli tasvir 
o'lchamini o'zgartirish juda ham murakkab ishdir. Chunki bunday tasvirni 
kattalashtirish piksellar sonini o'sishiga olib keladi. Kompyuter grafikasi 
sohasidagi mutaxassislar tomonidan juda murakkab rastrli tasvirlar piksellar 
«ko' naytirish» yoki “o'chirish (agar tavirni kichraytirish kerak bo'lsa)” 
algoritmlari ishlab chiqilgan, lekin ular doim ham ushbu masalani oqilona 

---

bajara olmaydi. Web-sahifalarni yaratishda birinchi o rinlardan birini vektorli 
grafika ham egallaydi. Bu tasvirni rasmdagi joylashuvi matematik formulalar 
bilan berilgan egri chiziqlar majmuasi yordamida namoyish etish usulidir. 
Masalan, istalgan doirani tasvirlash uchun uch-to'rt raqam kerak bo'ladi: radius, 
markaz koordinatalari va chiziq qalinligi. Shuning uchun, vektorli grafika rastrli 
grafikaga 
nisbatan 
bir 
qancha 
afzalliklarga 
ega: 
• 
vektorli 
tasvirlarni 
belgilovchi 
matematik 
formulalar 
kompyuter 
xotirasida rastrli tasvir piksellariga qaraganda kamroq joy egallaydi; 
• 
tasvir 
(yoki 
uning 
ayrim 
qismlarini) 
sifatini 
yuqotmasdan 
chegaralanmagan 
kattalashtirish 
imkoniyati 
mavjudligi; 
• 
tasvirni 
bir 
platformadan 
ikkinchisiga 
ko'chirishning 
qulayligi. 
Albatta, vektorli tasvirlarni o'z kamchiliklari ham mavjud. Masalan, fotorealistik 
tasvirni vektorli formatda namoyish qilish murakkabroq. Flash yaratuvchilari 
bunga echimni tonishgan. Flash yordamida Web – sahifalar tuzishda siz nafaqat 
vektorli balki rastrli tasvirlarni ishlatishingiz ham mumkin.