Aniq va tabiiy fanlar metodikasi kafedrasi

KIRISH

O’zbekiston Respublikasi maktabgacha va maktab ta’limi vazirligi (ta’lim tizimi) oldida yangi kishini tarbiyalash, komil insonni shakllantirish uchun juda ko’p amalga oshiriladigan vazifalar turadi. Bu vazifalarni bajarish o’quv tarbiya jarayonini yanada takomillashtirishga, yangi metod, yangi usul va tadbiriy choralar ko’rishga bog’liq. Bunday chora tadbirlar ko’p bo’lib, bulardan biri geometriya (matematika) kursini o’rganishda o’zbek matematiklarining asarlarini o’rganish, o’rganilgan bilimlarni amalga tadbiq etish hisoblanadi.
Geometriya fani tarixi ham barcha fanlar tarixi kabi chinakam fuqorolik xulq atvori va olimlarning yuksak vatanparvarlik harakatlariga doir misollarga nihoyatda boy. Bolalarni o’zligini anglash va vatanparvarlik ruhida tarbiyalashda matematika tarixiga doir ilmiy-nazariy ma’lumotlar katta ahamiyatga ega.
Pedagog o’qituvchining geometriya fanini o’qitishdagi yutuqlari ayni damlarda o’qitilayotgan materialga extiyoj qachon, qanday sabablar tufayli va qanday vaziyatlarda tug’ilganligi, uning yordamida qanday masalalar yechilganligi va hozir ham yechilayotganligi, u matematikaning yana qanday qismlari bilan aloqadorligi haqidagi savollarga tarixiy manbalardan olinadigan javoblarga bog’liq. Bunday savollarga javob berolmaslik, javob berishdan bosh tortish fikrlashni taqiqlab qo’yish bilan barovardir.
Ta’lim – tarbiyali shaxslarni tarbiyalashda sinf rahbari ham tarbiyachi sifatida eng oldingi zinapoyalardan joy oladi. Komil insonlarni tarbiyalash har tomonlama yetukligiga e’tibor berish demakdir. Bu haqda yurtboshimiz ―Komil inson deganda, biz avvalo, ongi yuksak, mustaqil fikrlay oladigan, hulq – atvori bilan o’zgalarga ibrat bo’ladigan bilimli, ma’rifatli kishilarni tushunamiz
Metodist pedagoglar turli davrlarda matematika o’qitishni uning tarix bilan bog’lash va uni o’qitishni u yoki bu davlatning ijtimoiy tuzumi va maktablarning umumiy vazifalariga qarab belgilaganlar. Ularning ilmiy yo’nalishlarida:
- O’quvchilarning geometriya fanini o’rganishga qiziqishini oshirish va o’qitilayotgan materialni ularning tushunib olishlari chuqurlashtirgan;
- O’quvchilarning aqliy faoliyati va dunyoqarashini boyitish va ularning umumiy madaniyatini yuksaltirishga e’tibor berilgan;
- Geometriya tarixi haqidagi birgina ma’lumot bilan yuqorida aytilgandek, hamisha ham maqsadga erishib bo’lmaydi.
- O’quvchilarning geometriya bilan tanishuvi darslarda fan tarixidagi dalillardan puxta o’ylangan xolda foydalanish va ularning dasturdagi barcha materiallar bilan izchil bog’lanib ketishini anglatadi. Faqat shunday uzviylikkina ko’zlangan maqsadga erishishga yordam bera oladi.
Bundan tashqari, perpendikulyar chiziqlar fizika va tibbiyotda ham muhim ahamiyatga ega. X-ray va tomografiya yordamida, boshqa tibbiyot usullari yordamida, perpendikulyar chiziqlar yordamida röntgen sinflari chiqarilishi va o'zaro kesishishlari yordamida inson organlarining rasmiga imkon beradi.
Perpendikulyar chiziqlar aynan ko'rsatuvchi va ajraluvchi sifatga ega bo'lgani uchun, ulardan foydalanish ko'p xil sohalarda amalga oshirilishi mumkin. Bu sohalarning biri o'qitish va o'rganish hisoblanadi. Matematik, fizika, inshoot, biznes va tibbiyotda, perpendikulyar chiziqlarning foydali usullari keng tarqalgan usul hisoblanadi.
Perpendikulyar chiziqlar bir-biriga qarshi kasb-etish holatlarida ham ko'p foydalaniladi. Masalan, sochin va boshqa qurilmalar uchun, marketologiya sohasida, hujjatlar va tasniflar tayyorlashda, oddiy va sodda usullardan foydalanib, hujjatlar o'rtasida perpendikulyar chiziqlar yordamida ajratish mumkin.