Annotatsiya

 
ELEKTR TA’MINOTI TIZIMIDA ELEKTR ENERGIYASI 
NAZORATI VA HISOBINING AVTOMATLASHTIRILGAN TIZIMLARI 
fani bo‘yicha: 
Elektr ta’minoti tizimida energiya nazorati va hisobi (ENHAT) tushunchasi. 
Pog‘onalari. Energiya resurslari iste’molini hisobga olishning avtomatlashtirilgan 
tizimlarini joriy etish. ENHATning texnik va tijorat asosidagi xisoblari. Texnik 
asosida hisobga olish tizimida elektr energiya iste’molini xisobga olish. 
Sanoat korxonalarida ENHAT joriy etilishining maqsadga muvofiqligi. 
Avtomatlashtirilgan tizim yordamida boshqarish zarur bo‘lgan sharoitlar. Inson va 
EHMning funksional imkoniyatlari va ularni taqqoslash. Sanoat korxonalarida 
ENHATning iqtisodiy samaradorligi. Korxona energiya iste’molini tashkil 
etuvchilari. Energiyani hisobga olish-energiya tejamkorligi uchun vosita. Ko‘p 
zonali tarifga o‘tish. Differensiallashgan tariflarning tadbiq etilishi. Hisobga olish 
aniqligini oshirish. 
O‘zbekistonda energiya nazorati va hisobining avtomatlashtirilgan 
tizimlarining joriy holati. O‘zbekistonda energiya nazorati va hisobining 
avtomatlashtirilgan tizimlarida axborot-o‘lchov tizimining qollanilish istiqbollari.
Rele himoyalari tuzilishining umumiy prinsiplari 
Rele himoyalari tuzilishining umumiy prinsiplari. Relelar va ularning turli 
hillari. Operativ tok.Tok va kuchlanishni o‘lchash transformatorlari. Ularning rele 
ximoya sxemalarida ishlash shartlari. Relelar va o‘lchash transformatorlarining 
ulanish sxemalari.Elektr sistemalarida avtomatik rostlash. Avtomatik rostlash va 
boshqarish sistemalari tuzilishining asosiy prinsiplari. Qo‘zg‘atishni, kuchlanishni, 
reaktiv quvvatni avtomatik rostlash. Chastota va quvvatni avtomatik rostlash. 
Avtomatik qayta ulash va rezerv manbani avtomatik ulash.
ELEKTR TA’MINOT TIZIMIDA MUQOBIL ENERGIYA MANBALARI 
fani bo‘yicha: 
O‘zbekiston energetika tizimida qayta tiklanuvchi energiya manbalari, 
gidroelektr stansiyalar, gidroakkumulyasiyalovchi elektr stansiyalar va kichik 
gidroelektr stansiyalar, quyosh issiqlik ta’minoti tizimlari, quyosh energiyasini 
elektr energiyaga o‘zgartish, quyosh energetika qurilmalari va elektr stansiyalari, 
quyosh energetika qurilmalari elementlari, quyosh energetika qurilmalari 
elementlarini tanlash, shamol elektr qurilmalarini ishlash prinsipi bo‘yicha 

---

klassifikatsiyasi, shamol energetika qurilmalari va elektr stansiyalari, shamol 
qurilmasi elektr jihozlarini tanlash va ishlatish, biomassa energiya manbalari va 
ulardan foydalanish. Sinxron generatorlar va kompensatorlarning turlari, asosiy 
parametrlari va xarakteristikalari. Ularning sovitish sistemalari. SGlarning 
qo‘zg’atish sistemalari. Generatorlarni sinxronlash. Kuch transformatorlari va 
avtotransformatorlarining parametrlari, sxemalari va chulg’amlarining ulanish 
sxemalari. Sovutish sistemalari. Transformatorlarning yuklanish qobiliyati. 
Elektr stansiya va nimstansiyalarning elektr apparatlari va ularning 
vazifalari. Tok o‘tkazuvchi qismlari va izolyatorlari.Elektr yoyni hosil etilishi va 
uning xarakteristikalari. Elektr yoyni so‘ndirish usullari. Uzgichlar, ularning 
turlari va parametrlari. 
Ajratgichlar, avtomatik ajratgichlar va qisqa tutashrirgichlar, ularning turlari, 
parametrlari va vazifalari. Tok cheklovchi reaktorlar, ularni tanlab olish. Tok va 
kuchlanish o‘lchov transformatorlari.Tok va kuchlanish o‘lchov transformatorlari. 
Vazifalari, turlari va parametrlari. 
Elektr stansiyalar va nimstansiyalarni elektr ulanishlarining asosiy (bosh) 
sxemalari. Asosiy sxemalarning turlari. IES va GES larni asosiy sxemalarining 
maxsus xossalari. Elektr stansiyalarning o‘z ehtiyojlari. IES va GES o‘z 
ehtiyojlarni asosiy sxemalari. Taqsimlovchi qurilmalar ularga qo‘yiladigan asosiy 
talablar.Taqsimlovchi qurilmalar (TQ ). TQ larga qo‘yiladigan asosiy talablar.
Bitta uzgich orqali ulanadigan TQ larning sxemalari. Bitta va ikkita yig’ma 
shinalar sistemalik sxemalar. Aylanib o‘tadigan shinalar sistemalik sxemalar. 
Ushbu sistemalarni qo‘llanish sohalari. TQ soddalashtirilgan sxemalari (ko‘prik 
sxemasi, halqa va boshqalar). Chaqmoqdan himoyalanish va uning hisobi.
Himoyalovchi erga ulanishlar va ularning hisobi.