Apa, men onın’ ekinshi laqabın da bilemen. Onı bir waqıtları awıl balaları «Berdan professor» dep te atag’an qusaydı g’oy. ► «Bizler bir u’yde

5-класс---3 2018-2019 Алды артын ядлаң!


6-класс

1. 
   Juwaplardan qah’armanlıq da’stanlardı durıs tabın’. 1) «Edige»; 2) «Alpamıs»; 3) «Qırıq qız»; 4) «G’a’rip ashıq»; 5) «Er Shora»; 6) «Sayatxan-Ha’mre»; 7) «Qoblan»; 8) «Yusup-Zlixa»; 9) «Sha’ryar» A) 2, 3, 7
   
2. 
   Juwaplardan tariyxıy da’stanlardı durıs tabın’. 1) «Edige»; 2) «Alpamıs»; 3) «Qırıq qız»; 4) «G’a’rip ashıq»; 5) «Er Shora»; 6) «Sayatxan-Ha’mre»; 7) «Qoblan»; 8) «Yusup-Zlixa»; 9) «Sha’ryar» =) 1, 5
   
3. 
   Qalalardın’ payda bolıwına baylanıslı ra’wiyat qaysı juwapta qa’te berilgen. A) Nazlımxan sulıw, To’rebek xanım
   
4. 
   Sizler «Sha’ryar» da’stanındag’ı unamlı obrazlardı durıs tabın’. 1. Gu’lshara 2. palshılar 3. Qodarqul 4. Toman wa’zir 5. Aqda’wlet 6. ma’stan kempir A) 1, 4, 5
   

5. Qaladan algan shar aynam, Sındırmay alıp saqlayın. A) sın’sıw
6. Shalqayıp o’sken shan’lag’ım, Buralıp o’sken bosag’am…. A) sın’sıw
7. Esen ag’a salt-da’stu’r jırlarının’ qaysısında aytıladı? A) toy baslawda
8.Atsa mıltıq tiygizgen, Quralay an’nın’ kozine, Qulaq sal kelin so’zime, …. Bet asharda kimdi ta’riplep atır? A) bet ashar aytıwshı o’zin
9.Qara tal jag’ısı biydin’ kemesi qaysı qosıqta aytılg’an? A) Qızlar u’yge kir
10. Xalıq qaysı biyden danalıq so’zlerdi esitip turıwdı a’rman etedi eken? A) Maman biy
11.Qaraqalpaqlar … Xorezmge ko’ship kelerinde ruxsat alıw ushın, Xiywanın’ xanı Ma’direyimge bir neshe adamların jiberedi. A) Jan’ada’ryadan
12.Erejeptin’ sha’rda’resi neshinshi jılg’a shekem pu’tin saqlang’an? A) 1920
13.Adil atalıq xannın’ qayag’ında otırg’an? A) qaq man’lay aldında
14. Qıtay ruwının’ qaysı biyi xang’a kelip, sonsha otinish etse de tın’lanbaydı. A) Fazıl
15.O’ter me da’wran biyqarar,Eglensen’ keter ıqtıyar, Shu’w desem, nege ju’rmeysen’,Jamanlatqır ja’niwar! Kimnin’ so’zi? A) Qarajan
16. «G’arrılıq» penen «jarlılıq» degen eki joldasının’ bar ekenligi qaysı ra’wiyatta aytılg’an? A) Maman biy
17.Alpamıs penen Qarajan qudanı ortag’a saldı, aq siynesin ashtı, qushaqlasıp dos boldı. Sol ku’ni jatıp, ekewi … miyman boldı. A) Dag’ıstanda
18.- Aqıllı ma eken dep edim, axmaq eken Qon’ırat, ma’rt pe eken dep edim, na’ma’rt eken Qon’ırat… Kimnin’ so’zi? A) Barshınnın’
19.Ay kibi bolg’an jaqtılıg’ı suwdın’ ju’zin alg’an bir sa’wleni ko’rdi. Eger bull sa’wle menin’ sa’wlem bolsa, …. A)Sha’ryar da’stanı
20.- Xey ballarım, munnan ketsen’iz. Qaratawdın’ basına jetsen’iz, xannın’ tu’ye baqqan qırq qulı bar edi, aldarsız, arbarsız, a’ytewir munı o’ltirse solar o’ltiredi. A) Sha’ryardan
21. Toy baslanar aldında toy baslaw qosıg’ı kim ta’repinen aytılatugın bolg’an? A) baqsılar
22. Aytım salt-da’stu’r jırlarının’ qaysısına kiredi? A) toy jırlarına
23. «Xannan alg’an shekpenin sag’an jabar» degen qatar qaysı salt-da’stu’r jırında ushırasadı? A) Ba’dikte
24. Qara bir tawdın’ ju’yesi, Jayılar baydın’ tu’yesi, Salıwlı to’sek salqın u’y, Kim bolar bunın’ iyesi. A) joqlaw
25. Hawada torg’ay ushıp ju’r, Palapanı erip ju’r, Aynanayın bawırım, Sag’ındırmay kelip tur. A) sın’sıw
26. Aynanayın degende, Aylar ko’ship baradı, Qarag’ım menin’ degende, Ku’ndey ku’lip baradı. A) besik jırı
27. Ha’sen xan menen Ha’mre qaysı qosıqta aytıladı? A) Ag’ları
28. Erejep biy shama menen qaysı jılları tuwılg’an? A) 1810
29. Erejep biydin’ sha’rda’resi 1920-jıllarg’a deyin pu’tin saqlanıp, h’a’zir onnan du’mpek orın qalg’an, onın’ joq bolıp ketiwine … A) suw alıw sebep
30. Qaraqalpaqlar … Xorezmge ko’ship kelerinde ruxsat alıw ushın, Xiywanın’ xanı Ma’direyimge bir neshe adamların jiberedi. A) Jan’ada’ryadan
31. Medrese saldırıp atırg’an bir baydın’ awılına kiyatırg’an … baydın’ u’yine barmay, qaytıp ketkende, bay onın’ izinen barıp, ne ushın kelmey ketkenliginin’ sebebin soraydı.=Maman b
32. Alpamıs penen Qarajan gu’reske tu’sip ketkennen keyin Alpamıs qaysı pirinen ja’rdem soraydı? A) Jayılg’an g’arrı
33. Erejep biydin’ zamanında sheshenlikke kim zor bolg’an? A) A’dil
34. Qaysısının’ a’meli begler begi? A) Qabıl
35. Qaraqalpaqlar arasında daw-ja’njel ma’selelerin Xiywa xanına barıp sheshiwde … jaqsı tanılg’an adam bolg’an. A) Turım biy
36. Ertek h’a’m qosıq sıyaqlı … da xalıq poeziyası bolıp eseaplanadı.A) da’stanlar
37. Qaraqalpaqstannın’ qaysı rayonlarında talantlı baqsı, jırawlar ko’p bolg’=Xojel, Shımb
38. O’lgende saya bolar, Men g’a’ripke qayır qılın’, Baxtıqara diywanaman, Tawdı gezgen biygu’naman… A) Sha’ryar
39. Alpamıs o’zine mu’na’sip tulpar Bayshubardı tan’lay biledi h’a’m onı ko’p jılqının’ ishinen qalay toqtatadı? A) quyrıg’ınan uslap
40. Qaysı da’stan batırı batır bolıw menen birge palwan, mergen, sheber sazende bolg’an? A) Alpamıs
41. Qarajan Tayshıxannın’ qalasınan shıg’ıp, eki ku’n jol ju’rip, … baradı. A) Taban jolg’a
42. O’ter me da’wran biyqarar, Eglensen’ keter ıqtıyar, Shuw desem, nege ju’rmeysen’, Jamanlatqır ja’niwar! Qaysı da’stannan? A)) Alpamıs
43. – Hey ballarım, munnan ketsen’iz. Qaratawdın’ basına jetsen’iz, xannan tu’ye baqqan qırq qulı bar edi, aldarsız, arbarsız, a’ytewir munı o’ltirse solar o’ltiredi, - dedi. Qaysı da’stannan? A) Sha’ryar
44. Alpamıs ata-enesin soraydı. Barshın elatındag’ı ten’ qurbı-qurdasların soraydı. Barshınnın’ qalmaqqa wa’de qılg’anına … bolg’an eken. A) qırq ku’n
45. – Aqıllı mA eken dep edim, aqmaq eken qon’ırat, ma’rt pe eken dep edim na’ma’rt eken qon’ırat. A) Gu’lparshınnın’ so’zi
46. Ba’depshan menen Xindstan qaysı da’standa tilgen alınadı? A) Sha’ryar
47. Qaysı da’standa a’dillik penen a’dilsizliktin’ qarama-qarsılıg’ı, en’ aqırında, a’dilliktin’, adamgershiliktin’ jen’ip shıg’ıwı da’stannın’ ideyalıq mazmunında tiykarg’ı orındı iyeleydi? A)) «Sha’ryar»
48. Jer h’a’m el bilandur, El h’a’m jer bilan, Jersiz eldin’ ku’ni da’rbedar bilan. A) A’jiniyaz
49. Pardaq taslap quladı, Eki birdey ra’wshandı, Qolınan tartıp aladı, Aq kesege bir salıp, Orap … A) qara pillag’a
50. Xan sekirip ornınan turdı. İnanarın da, inanbasın da bilmedi. Barıp altın taxtına mindi. Alpıs eki h’a’meldar, otız eki muxirdar – ba’rin jıydırıp aldı. Qaysı da’stannan u’zindi berilgen? A) Sha’ryar
51. … da’stanlarda shan’araq qurıw, turmıslıq ma’seleler so’z boladı. A) liro-epikalıq
52. O’zi a’bisherek, A’lden’girek, Ras so’zden, O’tirigi ko’birek qul edi. Bul kim ta’riplengen? A) Qodar qul
53. – Pay man’layı qara qon’ırattay aqılsız xalıq bolmaydı. Bir qıllı jaman yabını ku’ta’ maqtaydı. Kimnin’ so’zi? A) Qarajan
54. Bosag’asın borlatqan, Uwıg’ı bar da’ndannan, Shan’arag’ı gu’misten, Altın menen polattan, Man’layshasın otawdın’, Gu’mis penen shaldırg’an, U’sti basın otawdın’, Hinji menen qaldırg’an, Tu’n’ligi bar zerbaraq, Ko’rinedi jarqırap.
== Shashıwar xannın’ A’njimge saldırg’an qalası
55. Men bir xanzada bolsam, Ku’n ko’rmegen azada bolsam, Miner atım joq, Salar qusım joq, Atama aytıp barsan’, Alg’ır sun’qar qus berse, Ju’yrek bedew at berse… A) Sha’ryar
56. Aq bilektin’ ku’shi menen, Ak nayzanın’ ushı menen, Batırlıg’ın’dı bildirip al! Tın’lasan’ so’zimdi aytayın, Juwap ber mag’an, qaytayın? A) Gu’lparshınnın’ so’zi
57. U’sh mın’ alpıs tanaptan, Saldırg’an qızdın’ bag’ı bar, Ha’r bag’ının’ mushında, On to’rt jigit bag’man bar. A) Sha’ryar
58. Qaysı ma’mleket arqası orıs, batısı Vizantiya, Shıg’ısı İndiya, Egipet sıyaqlı iri eller menen shegaralasqan ma’mleket edi? A) Tu’rk qag’anatı
59. Jelmayag’a minip alıp gezgen kim? A) Asan qayg’ı
60. Berdaq qaysı ko’terilisti o’z ko’zi menen ko’rgen? A) Ernazar alako’z ko’terilisin
61. Mal iyesin tabar, so’z tapsa ju’ye, Sho’binde sha’pa’a’t, qusında kiye. A) A’jiniyaz
62. … mektepte oqıp bilim aladı, on to’rt jasına kelip, batırlıqtın’ sha’rtlerin orınlawg’a kirisedi. A) Sha’ryar
63. Buxara, G’ıjduan, Qashqar, Tashkent, Andijan, Marg’ulan Berdaqtın’ qaysı shıg’armasında keltiriledi? A) Amangeldi
64. Qarajan Tayshıxannın’ qalasınan shıg’ıp Taban jolg’a kelgennen keyin neshe ku’nnen son’ Alpamıs penen ushırasadı? A)) 13
65. Mal iyesin tabar, so’z tapsa ju’ye, Sho’linde sha’pa’a’t, qusında kiye,
Ten’iz eteginde bolar qanshiye, …. A) Bulardın’ ba’rshesi elimde bardı
66. Xanlar salg’an sarxawız, Sarh’awızg’a baradı, Eki birdey balanı, Suwdan shıg’arıp aladı, Ol … saladı, Awzın bekkem tan’adı, İynine qag’ıp bir salıp, Jolg’a rawan boladı.=shuwalg’a
67. - Sabır a’yle, palwan, sabır a’yle, «Sabırlı jeter muratqa, Biysabır qalar uyatqa» Sabır a’ylesen’, raxmet bar, Biysabır bolsan’, na’let bar. Qaysı da’standa kimnin’ so’zi? A) «Alpamıs» da’stanında Gu’lparshınnın’ Alpamısqa aytqanı
68. Juwırıp bardı qasına, Tayaq urdı basına, Ha’y on’bag’an, sen mola, O’lmeymen dep ju’rsen’ be? Bul ku’nin’di o’zin’e, Ko’p ko’rip sen ju’rsen’ be? «Sha’ryar» da’stanında kimnin’ so’zi?A) Tog’ız xanım
69. Ziywarın’ xoshlasar qa’dirini bilip, Ko’zini yashlatıp bag’rını tilip, Aman bolsa, h’al sorasar bir kelip, …Qosıq qatarın durıs tolıqtırın’.
A) Xosh aman bol, bizden qaldın’, Bozataw
70. Asqar biyik tawlarım, Ko’lge salg’an awlarım, Ja’njel qılg’an dawlarım, Ko’lden ushqan quwlarım, Tasıp aqqan suwlarım, Qurırma dep tamırı, Dushpang’a sepken uwlarım … Berilgen u’zindinin’ avtorın h’a’m shıg’arma atın anıqlan’ A) Jiyen «Xosh bolın’, doslar»
71. Neshe waq jaqsıg’a h’a’m suh’bet boldım, Shadı-qurram bolıp, oynadım ku’ldim …
Qaysı shayırdın’ do’retpesinen u’zindi berilgen? A) A’jiniyaz
72. Ha’zir Shımbay qalasının’ ku’nshıg’ısında elege deyin … qalasının’ ornı bar. Onın’ Sharda’resi Shımbay qalasının’ arqasında Jalpaq jap degen ma’kanda bolg’an. Qaysı shıg’armadan u’zindi? A) Erejep biy
73. - Jaqsı adamg’a aytsan’ ga’p, Ga’p ma’nisin an’laydı, Jamanlarg’a aytsan’ ga’p, Aldaydı dep nanbaydı, Aqmaqlarg’a ga’p aytsan’, Ga’p parqına barmaydı, Na’keslerge ga’p aytsan’, Ga’p parqına barmaydı. «Sha’ryar» da’stanında kimnin’ so’zi? A) Shashıwar
74. 1762-jılı qaraqalpaqlardı Eralı xan shabadı. Bunın’ ko’rkem a’debiyattag’ı sa’wlesi bolıp klassik a’detiyat wa’killerinen kimnin’ qanday shıg’arması jarıqqa shıqtı? A) Jiyen jırawdın’ «Posqan el» tolg’awı
75. U’sh mın’ alpıs tanaptan, Saldırg’an qızdın’ bag’ı bar, Ha’r bagının’ mushında, On to’rt jigit bag’man bar, Azang’ı waqta qusı sayrag’an, Bu’lbu’lgo’ya qusı bar … «Sha’ryar» da’stanında kimnin’ so’zi? A) Ma’stan kempir
76. Qosıqtı durıs tolıqtırın’. Sha’h’a’rine nar ka’rwanı shegiler, Jerlerine tu’rli egin egiler, Bag’larınan tu’rli jemis to’giler. … A) Ala qarlı Ha’sen xannın’ dag’ları
77. Jılqıshı qustın’ uyası, Jılg’ada bolar balası, Jılg’a tu’bin suw alsa, Qayg’ırmayma eken anası …Qaysı da’stannan? A) «Sha’ryar»
78. Ay qaran’g’ı ko’rinip tur ko’zlerge, Sawıtlar jetpeydi igri dizlerge, Qon’ırattan bir jigit kelip tur izlep, Eglenbey su’yinshi berin’ bizlerge. «Alpamıs» da’s-da kimnin’ so’zi =Qarajan
79. Bul qaladan o’terge, Basqa jerin tappadı, Ku’n batarg’ı ta’repte, Bag’larg’a suw jibergen, Bir ton’ırtqa ko’redi … Qaysı da’stannan kim h’aqqında aytılg’an?A) «Sha’ryar», Ma’stan kempir
80. Qaraqalpaq salt-da’stu’r jırları mazmunına qarap neshege bo’linedi h’a’m atap ko’rsetin’.
A