Apa, men onın’ ekinshi laqabın da bilemen. Onı bir waqıtları awıl balaları «Berdan professor» dep te atag’an qusaydı g’oy. ► «Bizler bir u’yde
-kl 2020 2-povtor oqıwdin’ sorawı
Yüklə 213,24 Kb.
|
|
6-kl 2020 2-povtor oqıwdin’ sorawı
Барин бир ядлайсыз Расписаниеде бар бул ядлау 7-класс XV a’sirdin’ 20-jıllarında Qazang’a xan bolg’an Ulıg’ Muxammed, 1456-jılı quralg’an Ja’nibek xan ordası da’wirinde jasag’an so’z sheberi? ► Asan qayg’ı XVIII a’sirdegi Tu’rkstan h’a’m Jan’ada’rya waqıyaları h’aqqında kim o’z shıg’armasında so’z etken? ►Jiyen jıraw Yedildin’ qara suwlari’, Ko’pir salmay say bolmas, Qara nar kelmey xalqi’na, Qarali’ kewlim jay bolmas. ► Soppaslı Sıpıra Yeki ga’pti qolg’a ali’p, Yerler jorti’p ku’n ko’rgen, Qi’yan-kesti Yedige, Yen’keyip keldin’ tar jerge... ► Asan qayg’ı Yer Yedige tusi’nda, Babam qaysar yer yedi, Nuratdiyinnin’ tusi’nda, Bati’r Nog’ay der yedi. ► Mu’yten jıraw Yerinshek bolsa uli’n’i’z. Jaw aldi’nda qul bolar, Ba’ri birdey bolmaydi’, Ko’p ishinde tu’r bolar. ► Mu’yten Apasaklar kimler? ► tiykarg’ı da’rya boyının’ sakları Qalmaqlar patshası … 1723-jılı Tu’rkstang’a xu’jim jasaydı. ► Tsevan Rabtan Kim h’aqqında 1580-1596-jıllardag’ı Evrova h’a’m Shıg’ıs dereklerinde kimge baylanıslı unamlı pikirler aytıladı? ► Ormanbet biy tuwralı Qaysı jıraw o’z tolg’awlarında Amir Temur a’wladları h’aqqında mag’lıwmat beredi?► Soppaslı Sıpıra Tawshan so’zinin’ ma’nisi? ► qoyan Neshinshi jılı Qazan qalasında «Shayır yaki aqınlar» toplamı basılıp shıqqan►1910-jıl Muwsa biydin’ u’lken balası Shayqı Mamaydın’ taxtqa otırg’an jılları qaysı jıraw jasap o’tken? ►Dospanbet jıraw «Nog’ay wa Qumıq shayırları» degen kitap qayerde basılıp shıqqan? ► Peterburgta Qaysı jıraw Azov ten’izinin’ boyına Azıwlı qalasın saldıradı? ► Dospanbet jıraw On’ jaqta qurg’an shımıldıq,Tolqınlar ma eken tınıqta, Botasın joytqan qara nar, Aylanar ma eken juwıqta. ► joqlaw Qartayg’an wag’ında Astraxannan Tu’rkistang’a sapar shekken kim? ► Soppaslı Ha’ nog’ayım, nog’ayım, Ketti senin’ on’ayın’, Nashar dep ko’zge ilmedin’, Wa’liyligimdi bilmedin’. – dep kim aytqan? ► Sarısha Bu’lbu’l ushıtı gu’limnen, G’azlar ushıtı gu’limnen, Qutı qashtı jerimnin’… ► Jiyen Ormanbet biy … -jılı Jungarlar menen bolg’an qattı sawashta qah’armanlarsha gu’resip, dushpan qolınan qazalanadı ► 1595 1580-1596-jıllardag’ı Evropa h’a’m Shıg’ıs dereklerinde a’dewir unamlı pikir aytıladı. Bul kim h’aqqında? ► Ormanbet biy Tu’rkistanda qaysı jıraw toy bergen? ► Mu’yten «El ag’asın sayladım» dep aytıwına qarag’anda kim o’z eline belgili, ka’tquda qariya bolg’an ? ► Mu’yten jıraw Nashar basqa is tu’sse, Seksewil tu’bi u’y bolar, Sawash bolsa arada, Neshshe qatın tul bolar. ► Mu’yten jıraw Azang’ı tu’sken aq qıraw, İsiredi ayaqtı, Izg’ırıp esken jelleri, Qızartadı qulaqtı, Qolg’a alg’an shıjım jip, Taldıradı barmaqtı. ► Jiyen jıraw Sheshenlerdi durıs ajıratın’. 1. Asan qayg’ı 2. Qobag’ash 3. Qaztuwg’an. 4. Elmurat 5 O’mirbek. 6. Aqmurza 7. Qotan 8. Parızlıq ► 2, 4, 6, 8 Qaysı jıraw o’z tolg’awlarında Amir Temur a’wladları h’aqqında mag’lıwmat beredi? ► Soppaslı Sıpıra Tyurkogog alımlar geyde bul so’zdin’ kelip shıg’ıwın VIII a’sir menen baylanıstırsa, geyde XI a’sir waqıyaları menen baylanıstıradı. Bul qaysı so’z edi? ► jıraw Awıl boldıq, xalıq boldıq, Eshki aldıq sawıng’a, Ketpen urdıq qawıng’a, Usılay bolıp ku’n keshtik. ► Jiyen jıraw – Sizler qırıq mın’ la’shker menen keldin’iz, Bizin’ patshamız seksen mın’ la’shker tayarlap qoyıptı, U’lken qırg’ın boladı eken g’oy onda- dep kim o’z elin urıstan aman alıp qalg’an kim ► Asan qayg’ı Qaysı jırawlardın’ tuwılıwı arasında 360 jıl parq bar? ► Jiyen menen Asan qayg’ı Taslap ketip Xorezmdey ma’kandı, Jayıqta babamız nog’ay atandı, …► Taxt o’ltirdi Su’yinbiyke apan’dı Soppaslı Sıpıra jıraw qartayg’an wag’ında … sapar shekken. ► Astraxannan Tu’rkstang’a Qaptalında ten’izi, İshinde balıq oynag’an, Bekireleri ılaqtay, Jagan awız toymag’an.► Mu’yten «Edige» da’stanında saparg’a atlanarda Nuratdinge kim qınabı joq qılısh aqep bergen? ► Qosnazar 1420-jılları Qazang’a kim xan bolg’an? ► Ulug’ Muxammed Kimnin’ pikiri boyınsha, du’nyanın’ jaratılısı h’a’r qıylı. Bir jer taw, birj er sho’l bolatug’ını sıyaqlı, ol jerlerde jasawshı adamlar h’a’m janlı maqluqlar pu’tkil h’aywanat du’nyası sol jerdin’ jag’dayına iykemlesken. Ha’r qanday maqlıwqatqa o’zi jasap atırg’an jeri, ta’biyat du’nyası qa’dirli. ► Asan qayg’ının’ Qaysı jıraw dushpanlar arasında qalıp ketken qamshısın joytadı? ► Dospanbet Qaraqalpaq jırawlarının’ genelogiyalıq kestesinde neshe jıraw berilgen? ► ju’zden aslam Mu’yten jırawdın’ ko’rsetiwinshe Buxara menen Sıg’naqtın’ arası neshe ku’nlik jol edi? ► 7 ku’nlik Ko’p ku’shimdi jıynadım, Jer tanabın quwırdım, Ay baltanı qolg’a alıp, Arqırap turıp juwırdım… ► Mu’yten Jiyen jıraw Amanlıq ulı 1730-jılı qayerde tuwılg’an? ► Jan’ada’ryada boyında Qaysı jırawdın’ Jiyrensheden de o’tken shayırlıq dan’qı bolıp, Berdaq shayır onnan u’lgi alg’an? ► Jiyennin’ Jiyen jıraw qaysı qosıg’ında «Zamanımız tar eken» dep su’wretleydi?► «A’y jigitler, jigitler» Jiyen jıraw Tu’rkstannan shıqqannan son’ neshinshi ku’ni Minayım degen jetim qız benen joldas boladı? ►besinshi ku’ni «Posqan el» tolg’awında ko’ship kiyatırıp ten’izge jetpey turıp neni jep aman qalg’an?► eshekti «Posqan el» tolg’awında ko’ship kiyatırıp ten’izge jetken xalıq qaysı atawg’a qonıs basadı? ► Mun’aytpasqa «Posqan el» tolg’awında ko’ship kelgen xalıq ten’iz boyındag’ı ko’llerge qısta muz qatıp qalg’an son’ neni jep ku’n ko’redi? 1. atshoqay 2. qarabaraqtın’ da’nesi 3. jın’g’ıldın’ tamırı 4. seksewildin’ tamırı 5. seksewildin’ japırag’I ► 1,2 Qazag’a tu’sken 91 balıqtan h’a’r u’yge neshe sazannan tiyisken? ► 5 Wa’liyligimdi bilmedin’, Edilden bılay o’tkende, El bolıp ken’es qılmadın’, Jayıqtan bılay o’tkende, Jayılıp ken’es qılmadın’ – dep kim nog’aylılarg’a aytqan? ► Sarısha sulıw Qoqan degen ullı jurt, … xannın’ jurtı edi. ► İslam Qaysı jıraw «Jiydeli baysın» degen bir go’zzal jer h’aqkında ko’p aytadı ? ► Mu’yten jıraw Qaysı jıraw jaradar bolıp qalıp trubkasın dushpan ishinde qaldırg’ısı kelmegen Taras Bulba sıyaqlı o’z qamshısın oylaydı ? ► Dospambet jıraw Tariyxıy mag’lıwmatlarg’a qarag’anda 1730-jılları Jan’ada’rya boyında tuwılg’an jıraw ? ► Jiyen jıraw Qaraqalpaq, nog’ay h’a’m qazaq a’debiyatı tariyxında u’lken iz qaldırg’an jıraw kim ? ► Asan qayg’ı Shashın samal su’ymegen, At ju’zli arıw jamalın, O’zimnen o’zi ko’rmegen, Qalay ku’ni keshti eken ? ► Dospambet jıraw Xalqın’ qaytip shıdaydı, Jag’daysız kelgen bul iske, Orınsız kelgen salıqtan, G’a’ziynen’di toltırdın’. ► Asan qayg’ı Qılıshı bolar belinde. Sebebi jaw ko’p elinde, Dushpan menen alıssa, Ha’r birewi besewin. Qulatadı keminde. ► Mu’yten jıraw «Mu’ytenlerdin’ ma’kanı» qosıg’ının’ avtorın tabın’. ► Jiyen jıraw «Mafotix ul-ulum» (İlimler gilti) miynetinin’ avtorı ? ► Xorezmiy «Muxtar – ul ashоr» (Tan’lamalı qosıqlar) degen miynettin’ avtorı kim ? ► Beruniy … - waqıyanın’ rawajlanıwınan kelip shıqqan onın’ en’ joqarg’ı shın’ı ► Kulminatsiya … bir-biri menen izbe-izlikte rawajlandırıp otırg’an waqıyalardın qısqasha mazmunının’ jıynag’ı, olardın’ ja’mlesiwi. ► Syujet … ko’rkem shıg’armalardın’ en’ a’h’miyetli sha’rtlerinin’ biri bolıp, ol shıg’armalardın’ waqıyasın qızıqlı etip qurıwdın’ usılı ► Kompozitsiya Qaysı jırawdın’ jasag’an zamanı Muwsa biydin’ u’lken balası Shayqı Mamaydın’ taxtqa otırg’an jıllarına tuwra keledi ? ► Dospambet jıraw Qaysı kitaptın’ tu’p nusqası XIII-a’sirde Gota shrifti menen ko’shirilgen bolıp, Venetsiyadag’ı a’wliye Mark kitapxanasında saqlanbaqta ► Kodeks qumanikus (Qıpshaqlar so’zligi) …- Shıg’armanın’ waqıyası rawajlang’ang’a shekemgi jag’daydı su’wretlep, waqıyag’a qatnasıwshı personajlar menen waqıya bolıp o’tetug’ın jag’daylar orın, waqıt penen tanıstıratug’ın payıt ► Ekspozitsiya Neler qaraqalpaq a’debiyatının’ sag’ası bolıp tabıladı ? ► tolg’awlar Tilim sheshen shayır em, Qobız alıp qolıma, Elimnin’ mun’lı zarına, Qayg’ılı nama shalıp em. ► Jiyen Jıraw Xang’aliy Su’yinishaliev o’zinin’ «XVII-XVIII-a’sirlerdegi qazaq a’debiyatı» degen miynetinde qaysı jıraw h’aqqında mag’lıwmat beredi ? ► Mu’yten jıraw h’aqqında X a’sirde Tu’rkstanda … ma’mleketinin’ payda bolıwı Orta Aziyada tu’rkiy tilindegi ma’deniyattın’ rawajlanıwına sebepshi boldı. ► Qaraxaniyler Uwayım menen qayg’ıdan, Quwat ketti belimnen, Usı da’rttin’ sebebi, Qaynadı qayg’ı tilimnen. ► «Xosh bolın’ doslar» qosıg’ı Shiy sıg’alap qarag’an, Da’stelep shashın tarag’an, Baydın’ qızı, qara qız, Bir jamang’a jolıg’ar... ► Mu’ten jıraw Qızıl gu’l edim qıyada, Sho’p sıyaqlı shabıldım, Da’wletim edin’ du’nyada, Sıg’nag’ım seni sag’ındım... ► Mu’yten jıraw Qaysı shıg’armanın’ negizin eldi a’dillik penen basqarıw usılları quraydı? ► «Baxıtqa baslawshı bilim» Qaraqalpaq, qazaq ha’m nog’aylar neshinshi a’sirler aralıg’ında bir awqamg’a birikken? ► XIV-XVI Qara tawdın’ basınan ko’sh keledi, Ko’shken sayın bir taylaq bos keledi, El jurtınan ayrılg’an jaman eken, Qara ko’zge quyılıp jas keledi... ► tariyxıy tolg’aw Qara narg’a ju’k arttım, Buxarag’a jol tarttım, Ju’gim tu’lki teri edi.Unap qalsa o’zine, Kese, sha’ynek beredi. ► tariyxıy tolg’aw Oyıl degen oyın’dı, Otın tapsan’, toyın’dı, Oyılda ken’es qılmadın’, Oyıldan eldi ko’shirdin’... ► Asan qayg’ı Oqqas xannın’ sho’beresi, Muwsa biydin’ nemeresi, İsmayıldın’ aqlıg’ı, Tınaxmettin’ balası qaysı tariyxıy tulg’a? ► Ormanbet biy Juwaplardan X a’sirde tu’rkiy tilinin’ Kıpshaq dialektinde jazılg’an estelikti tabın’. ► «Diywanıy hikmet» Jupar iyisin an’qıtıp, Arıwlar qushqan o’kinbes, Torı to’bel at minip, Toy toylag’an o’kinbes. ► Dospanbet jıraw IX-XII a’sirlerdegi og’uz-qıpshaq qa’wimlerinin’ sırtqı ha’m ishki dushpanları menen soqlıg’ısıwları qaysı shıg’armada so’z etiledi? ► «Qorqıt ata» Gu’ldirsin qalası qaysı rayon aymag’ında? ► Ellikqala F.Petrarka qaysı kitaptı Mark a’wliye kitapxansına tapsırg’an edi? ► Kodeks kumanikus Etek tozbay jen’ tozsa, Jarlılıqtan ko’remen, Jag’ama dushpan jarmassa, Jalg’ızlıqtan ko’remen. ► tariyxıy tolg’aw Estiyar ko’rsen’ kem ko’rme, Barlıg’ı bolmas bawırlas, Qarındas jaman dey ko’rme, Qanan’nan bolg’an tabılmas. ► Asan qayg’ı Eski o’zbek tili (yag’nıy tu’rkiy)Orta Aziyada bilim ha’m ilim tili bolıp qashang’a shekem dawam etti? ►XIX a’sirge shekem Esik aldına mal kelse, Baqan’lama kelinshek, Baqanın’dı sındırıp, Qaqan’lama kelinshek. ► aytım El shetine jaw kelse, Janın’dı ayap tırıspa, Jipti dizip iynege, Berilip o’kpe-giynege, Hesh kim menen julıspa►Asan qayg’ı Edilge kelip tıg’ıldın’, Et betin’nen jıg’ıldın’, Jayıqqa kelip tıg’ıldın’, Jambasın’nan jıg’ıldın’. ► tariyxıy tolg’aw Dospanbettin’ tolg’awlarının’ ko’pshiligi … menen baylanıslı. ► jawgershilik Dospanbet jaradar bolıp qalg’an son’ dushpanlar arasında qalıp ketken qamshısın joytadı. Bul o’z trubkasın dushpan ishinde qaldırg’ısı kelmegen … ha’reketlerine ju’da’ uqsas? ► Taras Bulba Burqıp aqqan Aq Jayıq, Qopalı ko’lge jolıg’ar, Qarag’ay basın qırqa ushqan, Turımtay torg’a jolıg’ar. ► tariyxıy tolg’aw Beruniy Ku’n Shıg’ıs xalıqlarının’ mifologiyası menen qatar qaysı xalıqtın’ mifologiyasın jaqsı u’yrengen? ► grek A’mir Muwsnaın’ u’lken ulı bolg’an Mamayg’a xızmet etken jıraw kim? ► Dospanbet j Batır jigit ortada, Bekire bolıp tuwlaydı, Qolg’a tu’sken qarındas, Xosh bolın’,- dep shuwlaydı. ► tariyxıy tolg’aw «Avesto»da ustazlar ustazı, birlıq bilimler menen o’nerler giltinin’ iyesi kim? ► Yazdan «Alabajaq a’jel yamasa qaralı qatın» povesti kimdiki? ► Ya.İlyasov Aymedet qaysı jırawdın’ inisi? ► Dospanbet jıraw Arg’ımaqqa oq tiydi, Qıl mayqının’ tu’binen. Aymedetke oq tiydi, Otız eki omırtqanın’ buwınınan. ► Dospanbet jıraw Adamzat degen jarıqlıq. Bul du’nyag’a miyman xan. Jurttın’ ba’rin bawızlap, Jalg’ız o’zin’ du’nyada, Jasamag’ın’ gu’man xan. ► Mu’yten jıraw … tematikalıq jag’ınan u’git-na’siyat ha’m tariyxıy waqıyalarg’a qurılg’an boladı. ► tolg’awlar … negizgi syujetleri Sırda’rya boyındag’ı Jan’akent qalasının’ do’gereginde payda bolg’an. ► «Qorqıt ata» «… turmıs shınlıg’ın su’wretleydi, og’an qosımsha o’mirdin’ iri faktlerine umtıladı, jay turmıslıq prozag’a jol bermeydi, o’mirdin’ tek poetikalıq jag’ın aladı». (V.G.Belinskiy) ► Poema «Men jan’ıltpash aytayın, sen jumbaq ayt» kitabının’ avtorın tabın’. ► U.Sadıqov «Manas» qaysı xalıqtın’ da’stanı? ► qırg’ız «Kodeks kumanikus»ta «ayna, sabat» so’zleri ha’ptenin’ qaysı ku’nl ► juma, shembi «Javohir un nahv fi lug’otit tu’rk» miynetinin’ avtorın tabın’. ► Maxmud Qashg’ariy Sheshenlerdi durıs ajıratın’. 1. Asan qayg’ı 2. Qobag’ash 3. Qaztuwg’an. 4. Elmurat 5 O’mirbek. 6. Aqmurza 7. Qotan 8. Parızlıq ► 2, 4, 6, 8 Mingen bedew ara sho’lde jelmesin, Mendey nashar jalg’anshıg’a kelmesin, Ulı-qızın’ bardı senin’ pashshaplar, Hesh qaysısı mendey bende bolmasın. ► Ma’spatsha da’st Zuli’mlıqqa qarsi’ umti’lsa, ha’ dep, Ti’shqan da pi’shi’qti’ yetedi mayi’p. ► Saadiy Sheraziy Zati’ pa’s adamg’a heshbir jali’nba, Sebep wol tuwi’lg’an haywan hali’nda =Ferdawsy Zamaxshariydin’ qaysı miyneti du’nyanın’ ju’zden aslam ma’mleketlerine tarqalıp ketken? ► «Al Kashshaf» Zamaxshariydin’ bizge shekem qansha ilimiy miyneti kelip jetti? ► 50den aslam Zal, Rustem, Suh’rab h’aqqında «Shaxnama»nın’ qaysı bo’liminde so’z etiledi? ► qah’armanlıq bo’liminde (2-бөлиминде) Yeregisip qoymasan’, Izali’ yel birigip, Qi’li’sh ali’p qoli’na, Qati’ni’ da yer bolar. ► Soppaslı Sıpıra Yeldi umi’ti’p, qi’zi’g’i’na tu’sse Sultan aqshani’n’, Puqarasi’ qarsi’ shi’g’i’p, izi bolar Shermende. ► Saadiy Sheraziy Yeger senin’ bolsa hu’jdani’n’-ari’n’, Miynetten nan jewge u’yrensin qari’n. ► Sheraziy Yeger de u’ndemey woti’rsa adam, Jaqsi’-jamanli’g’i’ bilinbes mudam.Saady Sherazy Yeger birew a’mel ali’p, atag’i’n jaysa, Geyparalar ta’jim berip, kirip keler qasi’na.► Saadiy Sheraziy Yeger bag’di’n’ ashshi’ bolsa miywesi, Za’ha’r dep yesapla woni’n’ da’nesi.► Ferdawsiy Xorezm oazisi xali’qlari’ menen bir qatarda, Iran, Awganstan ha’m Hind xali’qlari’ni’n’ turmi’si’n da jaqsi’ bilgen kim edi? ► Beruniy Worta Aziyadan tarti’p tap Kishi Aziyag’a shekem tu’rli taypadag’i’ xali’qlardın’ dilniy u’rp-a’detleri ha’m wolardi’n’ wo’tmish tariyxi’ haqqi’ndag’i’ an’i’zlardan quralg’an kitap? ► «Al asar albakiya al alkuran al xaliya» Womar Hayyamnın’ rubayi’lari’ o’zi qayti’s bolg’annan keyin 85 ii’l wo’tkennen keyingi ko’shirilgen bir nusqa … -ii’li’ g’ana tabiIdi’. ► 1946 Womar Hayyam rubayi’lari’nın’ tolıg’ıraq nusqası kim ta’repinen qaraqalpaq tiline awdarıldı. ► 1980-jılı Wo’zbekstan xali’q shayi’ri’ Tilewbergen Jumamuratov Womar Hayyam rubayi’lari’ birinshi ma’rte qashan h’a’m kim ta’repinen qaraqalpaq tiline awdarıldı? ► 1961-ii’li’ Ma’den Ma’tnazarov Wo’z-wo’zin’di bostan-bosqa qi’ynama, U’lesin’nen zi’yat qi’zba du’nyag’a, A’zelinde ati’n’a ne jazi’lsa, Ra’ha’tin’ sol, arti’q kem dep woylama. ► Omar Hayyam Wo’zin ’ ati’p wo’ltirgen awdi’ je. Wo’zi wo’lgenin jeme. ► h’a’dis Wo’z xalqi’na ja’bir-zuli’m ko’p ko’rsetken patshani’n’, Doslari’ dushpan bolar son’g’i’ ma’wlet kelgende. ► Saadiy Sheraziy Wo’mir ketip ishiw menen kiyiwge, U’yrenbe retsiz basti’ iyiwge. Jamandi’ maqtawg’a seni ja’birlep, Qi’yanet yetedi ba’rha kegirdek. ► Saadiy Sheraziy Wo’ledi ba’ri bir, jaqsi’ ya jaman, Baxi’tli’dur ati’n qaldi’rg’an adam.►Saadiy Sheraziy Uyqi’da wo’tkendey, wo’tti yelli ji’l, Qalg’an bes ku’nin’nin’ a’njami’n qi’lg’i’l► Saadiy Sheraziy Uri’sta kelisim jaqsi’, men aytsam rasi’n, Hesh bolmasa aman qalar, u’y-jayi’n’ ha’m basi’n’. ► Ferdawsiy Ulug’ tan’rinin’ ati’n yad qi’ldi’m, Muhabbatnamani’ bunyad qi’ldi’m. ► Xorezmiy Ulli’ adam bolg’anda ata-anasi’, Bunday boli’p shi’qpas yedi balasi’ ► Ferdawsiy Ullı alım A’z Zamaxshariy Mekkede neshinshi jılları to’rt jıl dawamında ilim izlegen? ► 1132-1135-jılları Ullı A’z Zamaxshariydin’ arab tilin u’yreniwge baylanıslı jazılg’an en’ u’lken miynetin tabın’. ► «Asas albolog’a» Tuwri jol qi’di’rsan’ woti’rma ti’ni’sh, Jaqsi’lar wo’miri u’mit , qorqi’ni’sh. ► Saadiy Sheraziy —Tu’simde mag’an bir i’di’sta su’t keltirdi. Qang’ani’msha ishtim, ha’tte ti’rnaqlari’mnan su’t shi’g’i’p ketti. ► h’a’dis To’rt mın’ jıldan aslam da’wir ishindegi 50 patshanın’ o’mirin o’z ishine alg’an miynet? ► «Shaxnama» To’bem ko’kke jetti asti’ ma’rtebem, Hesh waqi’tta ju’zim to’men bolmadi, Irak u’yi baqti’ meni sut penen, Jas na’l yedim, Mansur boldi’ da’rmani’m. ► Beruniy Tirisinde birew bir bina’ saldi ’, Wo’zi wo’lip ketti, wo’zgege qaldi’. ► Saadiy Sheraziy Tirin’de go’rin’e gu’ller yegip qal, Keyin qozg’ali’wg’a bolmaydi’ ma’da’r. ► Saadiy Sheraziy Tek wo’zinin’ ti’ni’shli’g’i’n go’zlegen, Izinde shuwlaydi’ bala-shag’asi’ ► Saadiy Sheraziy Tarlan qusqa tap bolar. Yelewsiz qulan shubi’rsa, Yegewli woqqa tap bolar. Tu’ndi tu’re qarag’an, ► Asan qayg’ı Tami’ri’n’a balta urmag’il hasla, Xali’q haqqi’nda jaman pikirin’ tasla. ► Saadiy Sheraziy Ta’n’ri ushi’n tuwri’ so’zden arti’q sadaqani’n’ keregi joq. ► h’a’dis Sultan daraq bolsa, tami’ri’ xalqi, Daraq tami’ri’nan ku’sh alar ha’r ku’n. ► Saadiy Sheraziy Si’ri’n’ni’n’ barli’g’i’n dosti’n’a aytpa. Dosti’rќ ni’n’ dosti’ ko’p — wol basqa jaqta. ► A. Yugnakiy «Hibbatul h’aqoyıq» Shaxnamanın’ birinshi bo’limindegi qaysı qah’armannın’ eki iyninen jılan o’sip shıg’ıp, ku’nde eki adamnın’ miyi menen awqatlanıwı tiyis eken? ► Patsha Zah’xadtın’ Shama menen 940-1030-jılları o’mir su’rgen so’z sheberi kim? ► Ferdawsiy Sen bilesen’ kewlin’degi haramdi’, Kewlin’ kibi shati’ri’n’ da qaran’g’i’. Jamanlar joq, jaqsi’lar ju’r jas to’gip, Ko’rgensizler ayamadi’ adamdi’. ► Omar Hayyam Saadiy Sheraziydin’ «Gu’listan» shıg’arması kim ta’repinen «Gu’listan bit tu’rkiy» atamsı menen eski tu’rkiy tiline awdarılg’an? ► Sayfı Saraiy Sa’l jerde Sultanni’n’ da’wleti taysa, Sol tabaqlas joralari’ tewip keter basi’na. = Sheraziy Rustem menen Suh’rabtın’ tanısıwınan qorıqqan Afrasiab a’skerlerge … degen eki a’skerbasshını qosıp jiberedi. ► Barman h’a’m Xuman Qurannın’ jetiden bir bo’legi ne dep ataladı? ► h’aftyak Qurannın’ aytıwınsha Adamnın’ ja’netten jerge qaytıp tu’siwine … sebepshi bolg’an. ► shaytan Qorqpaydi’ kisiden jamanli’q kelse, Qorqadi: netemen yelim bu’linse? Bilgil, ta’biyati’ bunday azada, Yelinen tabi’lmas bir hasi’lzada... ► Saadiy Sheraziy Qoli’mnan kelgenshe miynetten qashpa, Miynet bo’ler seni bir ku’n alg’i’sqa. =Sheraziy Qi’zi’na uqti’rar diyqan hayali’, Pisik payi’t woyla yerten’nin’ g’ami’n. ► Saadiy Sheraziy Qi’zi’g’i’na beriliwshi du’nyani’n’, Yeserlenip, qulqi’ni’n’di’ ti’ymadi’n’, Shaljan’lamay yesin’di ji’y, abayla, Minnet yemes senin’ bayli’q jıyg’ani’n. ► Omar Hayyam Qaysı shıg’arma 1900 – jılları mekteplerde sabaqlıq ornında qollanılg’an?► Saadiydin’ «Gu’listan»ı Qaysı a’debiy esteliktin’ so’zlerinin’ qıra’a’tliligi (muzıkalılıg’ı, ırg’aqlılıg’ı) a’dewir basım? ► Qurannın’ Qarag’ay sapli’ aq nayza, Bati’rlardi’ qulatqan. Danalar aytqan hasi’l so’z, Yeldin’ awzi’n qaratqan. Sari’ jay atqan sansi’z woq, Ko’p xali’qti’ ji’latqan. ► Soppaslı Sıpıra Qara topi’raqti’n’ su’mbil yaratti’, Tikenler arasi’nda gu’l yaratti’. ► Xorezmiy Qanxor qaraqshi’g’a itibar berin’ siz, Woni’n’ balasi’ da bolar ko’rgensiz. ► Ferdawsiy Pul bolmasa bazarda ne qi’lasan’, Ha’tte bari’n’nan da ayri’li’p qalasan’. ► Saadiy Parsı-ta’jik a’debiyatı neshinshi a’sirlerde shın’g’a ko’terildi? ► X-XV a’sirlerde Pa’ndim alsan’ izle, mazmun ma’nini, Forma umi’ti’lar, mazmun ma’n’gilik. =Sheraziy Otız bes jıllıq miyneti joqqa shıqqannan keyin Ferdawsiy Tustı taslap, … ketedi. ► Bag’dadqa Omar Hayyam menen Abu Rayxan Beruniy tuwılıwı arasında neshe jıl parıq bar?►75 Nenin’ ko’pshilik su’releri qara so’z benen jazılg’an poeziyag’a usaydı? ► Qurannın Ne mu’shkilge jarag’an, Dizesin bu’gip suw ishken, Biymezgil ji’lqi’ juwsasa, Ash qasqi’rg’a tap bolar. ► Asan qayg’ı Na’kes adamdi’ heshkim ko’riwge kelmeydi ha’m sheber so’zli adamlar menen sa’wbetles bol ha’m qalay so’ylew sha’rtlerin u’yren. ► Ferdawsiy Muxammed payg’ambarımız qaza tapqannan keyin bir jıl o’tip qaysı allamamız du’nyag’a keledi? ► Al Buxariy Miynetten mal ji’ynag’an, Ma’rtebesi mol bolar, Maymaq yeldin’ mali’ wo’ser, Tama-tama ko’l bolar. Juwas jurtti’n’ jani’ wo’ser, Yen’ izinde yel bolar. ► Soppaslı Sıpıra Miynetsiz awqatqa ko’p toyg’an qari’n, Woylamas wo’zgenin’ ahi’w ha’m zari’n. ► Ferdawsiy Men zorman, ku’shiimen, quwati’m bar,—dep, Ku’shsizdin’ ti’mag’i’n si’ndi’ri’w ayi’p.► Saadiy Sheraziy Men mi’sali’ ashi’qpan qoyarsi’z ba yerkime, Sayran yetsem won’asha wo’zime si’rlas penen. ► A’l Beruniy Men ji’rawman, ji’rawman, Sho’p basi’nda qi’rawman, Xan qasi’nda to’remen, Xang’a ken’es beremen. ► Soppaslı Sıpıra Maqtanba birewge sawg’a berdim dep, «Qayi’r saqawatli’ jalg’i’z wo’zim» dep. ► Saadiy Sheraziy Ma’rtlerdin’ a’deti aqi’l is baslaw, Jaqsi’li’qtan u’mit, jamang’a jantaspaw.► Saadiy Sheraziy Ku’n nuri’ ha’m samal diywali’n jalap, Yen’ ulli’ saray da boladi’ qa’rep. Biraq ta kitapqa ka’r yetpes boran, Wol ma’n’gi jasaydi’ dosti’m, sen inan! ► Ferdawsiy Kimnin’ a’kesinin’ atı Omar Axmad edi? ► Az Zamaxshariydin’ Kimnin’ a’kesi o’nermentshilik penen shug’ıllang’an? ► Ferdawsiydin’ Kimler birewlerdin’ dan’qi’na qarap, Sırti’ jalti’raqqa berse i’qlasti’. Ga’plet sayasi’nda shad bolar biraq, Abi’ray, kiyimsiz qalar jalan’ash. ► A’l Beruniy Түркий тассаўўиф поэзиясының тийкарын салыўшы ким? А)) Ахмет Яссаўий Сулайман Бақырғаний кимниң шәкирти? В) Ахмет Яссаўий Шама менен Сулайман Бақырғаний неше жас өмир көрген? =) 63 «Сен мендеги барлық илим-билимди үйрендиң, енди пирлик, устазлық хызметти баслауың керек. Ертең таң азанда есигиңниң алдына бир түйе шөгеди, сол түйени минип, бас жибин басына қой. Түйе қай жерге барып шөксе, сол жер сениң маканың болар» деп Ахмет Яссаўий қайсы шәкиртине рухсат берип жиберген? А) Сулайман Бақырғаный Хақыйқаттанда, ертеңине азанда Сулайман Бақырғаний есигинде түйениң шөгип атырғанын көреди. Түйени минип, бас жибин басына қояды. Түйе Хорезм елатының … тәрепине барып шөгеди. =) күн батыс Бота бозлаў сөзиниң мәниси? В) бота бақырыў Сулайман Бақырғаныйдиң қәбири қай жерде жайласқан? А)) Мойнақ районында Ким Сулайман Бақырғанийге «Хәким Сулайман» деп дуўа қылған?А)) Хызыр Иляс «Хызыр Иляс атам бар» хикмети кимге тийисли? А) Сулайман Бақырғаный Ески-түски бөрким бар, сарсық-сарсық көрким бар, Шайхым отынға айтса, бармасқа не ерким бар. А) Сулайман Бақырғаный Тек Орта Азияда емес, ал, Едил, Жайық бойы халықлары – татар, башқуртлар арасында да «Хәким ата» аты менен белгили инсан ким? А) Сулайман Бақырғаны Алийшер Наўайы өзиниң қайсы шығармасында Ахмет Яссаўий ҳәм Сулайман Бақырғаний туўралы жазады? Д) «Насаймул-Мухаббат» «Хәким атанын аты Сулаймандур, Хожа Ахмет Яссаўийдиң муриддидур». Бул қатарлар кимге тйисли? А) Наўайыға Шәрият базарында таҳсил керек, Таиқат базарында тақсыр керек, Ҳақыйқат базарында әсир керек, Әлем йығлап, ҳақ әсирин билсе болмас. А) Сулайман Бақырғаный Ким дүня жыйнап ҳақыйқатлықты билип болмайтуғынын сөз етеди?А) Сулайман Бақырғаный Кимди көрсең Хызыр бил, Түнди көрсең қәдир бил. А) Сулайман Бақырғаный «Алланы билгенлер нәпсине ҳәкимлердур» деген пикир ийеси? А)) Ахмет Яссаўий Нәпсим айтур: булл дүняның мүлкин болсам, Қытай, Қырғыз, Қыпшақ, Хиндстанды алсам… А) Сулайман Бақырғаный Руўхым айтур: шәрияттың илимин билиб, Илим бирла тарыйқатның йолын билиб, Сәҳәр ўақта ояўлықты әдет қылыб, Он беш йашдың қалмыш намаз өтейин дер. А) Сулайман Бақырғаный «Сулайман Бақырғаний ҳикметлери» деп аталған көлемли мақала кимге тийисли? А) Ш. Әбдиназимов … күймес, елши өлмес. В) Көк шөп Бүркиттиң … - өлгени. В) сайрағаны Ебелек шыбын … түсер. С) сүтке Арыслан қартайса … аўлайды. В) тышқан Екеўи де сезгир ҳәм мәккар еди. Бирақ … зийрегирек ҳәм жаўызырақ еди. А)) Димна –Балларым! Адам булл дүняда үш нәрсеге умтылады, ол үш нәрсе төрт нәрсениң жәрдеминде қолға киргизиледи. Қайсы шығармадан үзинди?=Қалила ҳәм Димна …: Бир тамға еки шымшық уя салған екен. Олар бир күни палапан басып шығарады. Екеўи нәўбетпе-нәўбет балларын бағыў ушын аўқат излеп кететуғын еди. А) Ғарға айтты 249. Онда өз елиниң перзенти сыяқлы сүйген батырлар ҳәм оған болған өз халқының мухаббаты жырланады? А) Орхан-Енесей 250. Түсликте … ерсенге дейин жаўладым, Түбитке сәл жетпедим. А) Тоғыз 251.«Ҳәким атаның аты Сулаймандур, Хожа Ахмет Яссаўийдиң муридудур» бул пикир кимге тийисли? А)) Наўайы 252. Кимди көрсең Хызыр бил, Түнди көрсең қәдир бил. Д) Бақырғаний 253. «Бул дүняны таныўдың өзи - билим ийелеў» философиялық қатарлар ийеси ким? А) Юсип Хас Хажиб 254. «Девну луғатит түрк» қандай шығарма? В) түсиндирме 255. Бул китаптың дәслепки бөлими нақыл-мақаллардан басланады. Бул сөзлердиң көпшилиги бизге таныс. С) Қорқыт ата Yüklə 213,24 Kb. Dostları ilə paylaş:
|