Aparan yol kimi

sahəsində  təhsili  və  maariflənməsi  və  insanın  həyat  fəaliyyətinin 
tərəqqipərvər təcrübəsinin prioritet inkişafını  təmin etməlidir.  Dünya 
mədəniyyəti  inkişafının  tarixi  təcrübəsi  elmi  bilik  və  yüksək  insan 
etikasının  qabaqlayıcı  inkişafının, 
düzgün  həyat  fəaliyyəti  və 
texnologiyalan  və  fəlsəfəsinin  təsdiqinin, 
müasir  sivilizasiya 
nailiyyətlərinin,  müxtəlif  xalqlannmədəni  dəyər,  mədəni 
irs, 
tərəqqipərvər ənənələrinin  tanınması və yaradıcı istifadəsinin  praktik 
əhəmiyyətini bütün həqiqətləri ilə təsdiq etdi.
Cəfakeş dünyanın şəfa yolu yalnız yüksək ruhi mədəniyyətdən, hər 
şeydən 
əvvəl, 
intellektual 
mədəniyyətdən 
keçir. 
İntellektual 
mədəniyyətin  inkişafi  insan  şüurunda  təkamül  dəyişikliklərinə  səbəb 
olur,  onun  həyati  qabiliyyətlərini  təmin  edən  intellektual  və  etik 
dəyərlərin  daha  yaxşı  qavranı İması na  yardım  edir.  Cahillik  -  şər  və 
yoxsulluğun sosial bazası olduğu halda, mədəniyyət, hər şeydən əvvəl,
329

---

Kuad  Mammadov
Kulturologivn effeklivli h»vat va faalivvata aparan vol
rifah  və  inkişafa,  insanın  və  cəmiyyətin  təkmilləşməsinə  yol  açan  -  
bilikdir.  İntellektual  mədəniyyətin  iki  strateji  institutu  olan  elm  və 
təhsil  sosial-mədəni  və  iqtisadi  tərəqqini  təmin  edir.  İnsanın,  elmi 
biliklərin  alınması  və  düzgün  istifadəsinə  əsaslanan,  mədəni  inkişafı 
çətinlik və neqativ hadisələrin aradan qaldırılması,  davamlı  inkişaf və 
həyat keyfiyyətinin əldə edilməsi üçün geniş imkanlar açır.
Ruhi mədəniyyətin davamlılığı  xalqın  mənəvi sağlamlığı, rifahı və 
onun  həyat  keyfiyyəti  ilə  müəyyən  edilir.  Əgər  mədənityyət  sosial 
sistem  kimi,  normal  fəaliyyət  göstərməyərək,  xalqın  tərəqqipərvər 
inkişafında 
hərəkətverici 
qüvvə 
rolunu 
itirmişdirsə, 
o, 
dəyişdirilməlidir.  Bu o deməkdir ki, o,  cəmiyyətin  mədəni  inkişafı və 
davamlı  sosial  inkişafin  əldə  edilməsi  naminə  aksioloji,  ideoloji, 
intellektual,  məzmun, 
struktur  və  təşkilati  baxımdan  korrektə 
edilməlidir.
Ruhi  mədəıniyyətin  istər  milli,  istərsə  də  beynəlxalq  səviyyədəki 
inkişafı  zamanın  tələblərinə  cavab  verən  məsələlərə  uyğun  olaraq 
həyata keçirilməlidir.
Milli  səviyyədə  müasir  cəmiyyətin  ruhi  mədəniyyəti  ikili  sosial 
vəzifəni 
yerinə 
yetirməlidir: 
milli 
ənənələrin 
və 
mədəni
özünəməxsusluğun  varisliyini  təmin  etməli  və  bəşəri  inkişafın 
tərəqqipərvər  təcrübəsinin  yaradıcılıqla  mənimsənilməsi  əsasında 
həyat 
fəaliyyətinin 
texnologiyaları 
olan 
mədəniyyətin 
modemləşdirilməsinə  yardım  etmək.  Bu  prosesdə  ən  mühüm  rolu, 
tərəqqipərvər  inkişafin  yol  və  texnologiyalarını  göstərən  elm, 
həmçinin,  xalqın ümumiliyi  və mədəni  dəyərlər sistemini  əks etdirən, 
aksiologiya oynayır.
Şərqin  və  Qərbin  mədəni 
dəyərlərinin  sintezi, 
mədəniyyətin 
ümumbəşəri dəyərlərinə əsaslanan  dünya  mədəniyyəti  və  yeni  həyat 
fəlsəfəsi formalaşdırılmasının  aktuallığı,  artıq  beynəlxalq  səviyyədə, 
labüddür.  İnkişafın qlobal  idarə edilməsinin başlıca  vəzifəsi  müxtəlif 
xalqların 
mədəniyyət  və  maraqlarının 
bəşəriyyətin  ümumi 
maraqlarına  cavab  verən  universal demokratiya prinsip  və dəyərləri 
əsasında harmonizasiyasıdır.
Sülhün və xalqın əmin-amanlığmın asılı olduğu, həm milli, həm də 
beynəlxalq  səviyyəli  məsələlərin  prioritet 
problemlərini 
seçmək 
vacibdir.  Bu  -   insanların  yüksək  intellektual,  etik,  istehsal,
330
Fuad Maıpmadov
Kullurologiva cffektivli havat va faalivvol» aparan  vol
kommunikasiya,  idarəetmə  mədəniyyətinə,  həyat  fəaliyyətinin 
davamlı  texnologiyalarına  yiyələnməsi,  sülh  mədəniyyəti  və  gender 
bərabərhüququnun  təsdiqi,  sosial  məsuliyyət  və  siyasi  mədəniyyəti 
səviyyəsinin 
yüksəldilməsi, 
istehlak 
mədəniyyəti 
və 
bölgü 
münasibətlərinin  təkmilləşdirilməsi,  xalqlann  özünəməxsusluğu  və 
mədəni  müxtəlifliyinin  qorunması, 
ekoloji  və 
w,wnhüquqi 
təhlükəsizliyinin təmin edilməsi sahəsində biliklərinin artırılmasıdır.
Bu problemlərin  effektiv həlli  üçün, qlobal idarəetmədə kulturoloji 
təhsil,  ekspertiza, 
sistemli  kulturoloji  tədqiqatlar  üzrə  yeni 
yanaşmalar, yeni baxışlar, dünya mədəniyyətinin inkişafı proseslərinin 
təkmilləşdirilməsində 
konsolidasiyanın 
yeni 
formalarının 
gücləndirilməsi  tələb  edir.  Bunlann  arasında,  insanların  yüksək  ruhi 
inkişafına  istiqamətlənmiş  beynəlxalq  kulturoloji  təhsil-  bilik  və 
bacarıqlar,  mütəşəkkillilik  və  məsuliyyətlilik,  mənəviyyatlılıq  və 
məqsədyönlü  yaradıcı  fəaliyyət  mühüm  əhəmiyyət  kəsb  etməyə 
başlayır.
Cəfakeş  dünyanın  şəfasına  praktik  yardım  göstərmək  üçün,  həyat 
mədəniyyəti,  sülh  mədəniyyəti, 
beynəlxalq  ticarət  və 
dünya 
iqtisadiyyatının  müasir  texnologiyaları,  insan  və  təbiət  ekologiyası, 
informasiya-kommunikasiya  texnologiyalan,  beynəlxalq  hüquq  və 
qlobal  idarəetmə,  beynəlxalq  jurnalistika, 
vətəndaşlann  qeyri- 
hökumət  sektorunda  effektiv  fəaliyyəti  üzrə  təlimini  nəzərdə  turan 
kulturoloji  təhsilin  mükəmməl  sistemini  tələb  olunur. 
Zamanın 
tələblərinə  cavab  verən  qlobal  vətəndaş  cəmiyyəti  mədəniyyətinin 
inkişafına  yardım  etmək  üçün,  qloballaşma  proseslərinin  peşəkar 
kulturoloji  ekspertiza  və  monitorinqini  həyata  keçirməyə  qabil  olan 
yüksək  sosial-mədəni,  iqtisadi  və  siyasi  potensiala malik  şəxsiyyət  və 
liderlərin  hazırlanması vacibdir.
İnsanın  həyat  tərzinə, 
vətəndaşlann  sosial  fəallığına  ölkənin 
siyasətinə  və  iqtisadiyyatına,  onun  başqa  ölkələrlə  münasibətlərinə